5D/A Schematiseren Als u dit leest, word u boos (Les 12)

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Les 12 Schematiseren

Ik selecteer de kernzinnen uit een leestekst.

Ik selecteer de kernwoorden uit elke alinea. 

Ik selecteer de relevante informatie die nodig is voor een Cornellschema. 

Ik maak een Cornellschema bij een geschreven tekst. 

leesstrategieën

stap 1

stap 2

stap 3

stap 4

stap 5

voorbereiding

oriënterend lezen

globaal lezen

intensief lezen

schema maken

voorbereiding

oriënterend lezen

globaal lezen

intensief lezen

schema maken

onderwerp bepalen

leesdoel 

alle belangrijke zaken noteren in een overzicht

hoofdgedachte

kernwoorden

hoofd- en bijzaken

Wat is een kernzin precies?

STAP 1 Voor het lezen

Welke teksstructuur verwacht je bij deze tekst?

1. Probleem - oplossing
2. Evaluatie
3. Onderzoek
4. Argumentatie

STAP 2  INTENSIEF LEZEN 

- Markeer de kernzin van elke alinea

- Omcirkel de signaalwoorden die de samenhang en structuur van de tekst weergeven. 

-  Noteer één of meerdere kernwoorden over de inhoud per             alinea in de kantlijn links (wie, wat, waar, wanneer, hoe,       waarom, ...) 

INTENSIEF LEZEN

In de meeste teksten heeft elke alinea één kernzin:

de zin die het belangrijkste idee (hoofdgedachte) van die alinea samenvat. 

- Meestal eerste of laatste zin van een alinea

- bevat veel kernwoorden

- bevat eerder algemene informatie, geen details.

In deze tekst (“Als u dit leest, word u boos”) ligt dat soms anders:  de schrijver verdeelt zijn hoofdgedachte over verschillende delen. Markeer die zin of zinnen.

Tip:

Een nieuwe alinea herken je vaak aan een kleine witruimte tussen twee tekstblokken

of een inspringing aan het begin van de eerste zin.

Dat helpt je om te zien waar een nieuw deelonderwerp begint.

Wat is een kernzin precies?

We maken het eerste deel samen - daarna gaan jullie zelf aan de slag. 

Waarom?

Onderzoeksstructuur

1. De dt-regel; hoe gaat doe ook alweer = 

antwoord op de vraag: Wat werd er onderzocht?

Onderzoeksstructuur

1. Het dt-experiment: wat was de opzet*?  = 

antwoord op de vraag: Volgens welke methode?

*opbouw

STAP 3  NA HET LEZEN 

Duid alle overige elementen aan die volgens jou belangrijk zijn.

STAP 4  SCHEMA MAKEN

- hoofdzaken gestructureerd volgens onderzoeksstructuur

- per onderdeel antwoord op de hulpvragen: 

                  Wat wordt er onderzocht, door wie? 

                  Hoe wordt dit onderzocht (opzet van dt-experiment)

                  Wat waren de resultaten van het dt-experiment?

                  Wat is de conclusie van het onderzoek? (verschillende  visies) 

- kernzinnen

- ordelijk - overzichtelijk

- stelt je in staat om tekst adhv je schema na te vertellen

   hulp bij het studeren

STAP 4  SCHEMA MAKEN

- hoofdzaken gestructureerd

- titel

- tussentitel per alinea

- kernwoorden

- ordelijk - overzichtelijk

- stelt je in staat om tekst adhv je schema na te vertellen

   hulp bij het studeren

Wat zijn volgens jou de vormelijke en inhoudelijke kenmerken van een goed schema?
Antwoord:
1. Vorm - 2. Inhoud

Les 12 Schematiseren

STAP 4  SCHEMA MAKEN

Bepaal eerst de tekststructuur

Tekstsoort + hoofgedachte

1. Tekstsoort: de tekst is een uiteenzetting / informerende tekst.

De auteur legt uit waarom mensen dt-fouten maken, hoe het dt-experiment werkte en welke inzichten daaruit volgen.

2. Hoofdgedachte van de hele tekst?

Mensen maken dt-fouten niet omdat ze de regels niet kennen, maar omdat het werkgeheugen onder tijdsdruk de regels niet snel genoeg kan toepassen en het woordgeheugen de meest voorkomende (maar soms foutieve) vorm suggereert.

✔️ 3. Hoofdgedachten per alinea (op één rij)

Ik volg hieronder de grote inhoudsblokken van de tekst:

Spelfouten — en vooral dt-fouten — veroorzaken veel ergernis, ondanks dat andere fouten vaker voorkomen.

De dt-regel is op zich duidelijk: de stam blijft behouden en de uitgangen drukken een vaste functie uit.

Het experiment wilde dt-fouten uitlokken door proefpersonen onder tijdsdruk te laten schrijven.

Homofonen vormen het grootste risico omdat ze hetzelfde klinken maar anders gespeld worden.

Bij tijdsdruk kiezen mensen sneller voor de meest voorkomende vorm: homofoondominantie.

Een zwaar belast werkgeheugen vergroot de kans op fouten, zeker in lange zinnen waar onderwerp en werkwoord ver uit elkaar staan.

Er bestaan verschillende meningen over hoe streng we dt-fouten moeten beoordelen.

Niet-moedertaalsprekers maken soms minder dt-fouten omdat hun woordgeheugen minder stoorzenders bevat.