2.2 - DNA en specialisatie van cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.2 - DNA en specialisatie van cellen

blz 53 tekstboek

tabel 71 BiNaS

Vorige les

Organisatieniveaus

Organellen

Welk organisatieniveau is het kleinste?

1. Orgaan
2. Cel
3. Organel
4. Organisme

Eiwitten worden gevormd door de ... in ...

1. ribosomen; celkern
2. mitochondrien; cytoplasma
3. mitochondrien; celkern
4. ribosomen; cytoplasma

In welke onderdelen van de cel vindt verbranding plaats....

1. Celmembraan
2. Mitochondrien
3. Celkern
4. Bladgroenkorrels

Zet de organellen in de juiste volgorde van aanmaak van eiwitten

1. Ribosoom - Celkern - Golgi - ER
2. ER - Golgi - Vacuole - Celkern
3. Celkern- Golgi - ER - Ribosoom
4. Celkern - Ribosoom - ER - Golgi

Welk celorganel zie je?

1. Celkern
2. Golgi apparaat
3. Mitochondriën
4. Endoplasmatisch reticulum

Hoe heet een blaasje waar enzymen in vervoerd of opgeslagen worden?

1. Golgi
2. Lysosoom
3. Vesicle
4. Vacuole

Energiecentrales van de cel zijn

1. Vacuoles
2. Endoplasmatisch reticulum
3. Golgi-systeem
4. Mitochondriën

Welk organel zie je hier?

1. Ribosoom
2. Ruw ER
3. Glad ER
4. Golgi-apparaat

Welke eigenschap van het celmembraan is juist?

1. Alle stoffen kunnen het celmembraan passeren
2. Geen enkele stof kan het celmembraan passeren
3. Sommige stoffen kunnen het celmembraan passeren
4. Alleen water kan het celmembraan passeren

Doelen van de les

Je weet welke functie eiwitten kunnen hebben

Je weet hoe DNA is opgebouwd

Je weet hoe RNA is opgebouwd

Je weet hoe DNA en RNA wordt afgelezen

Je weet hoe DNA kan veranderen

Je kent de fasen van de celcyclus en wat tijdens elke fase gebeurt

Eiwitten

Verschillende eiwitten:

- Bouwstof

 - Afweerstof

- Enzym

- Transportmiddel

- Hormoon

Eiwitten

Soort kralenkettingen

Bestaan uit aminozuren (20 soorten)

40.000 verschillende typen eiwitten per cel

DNA

A - T / G - C

Volgorde is belangrijk -> vormt een code voor het maken van eiwitten

DNA-molecuul met informatie voor het maken van een eiwit: gen

DNA

Gedraaide touwladder

Fosfaatgroepen + suikermoleculen (deoxyribose)

Adenine, Cytosine, Guanine, Thymine

A, C, G, T

DNA naar RNA

Twee DNA-strengen gaan los

Tegen elke streng komt een nieuwe, tijdelijke streng: RNA

- RNA bestaat altijd uit 1 streng

- RNA heeft geen Thymine, maar Uracil (U)

- RNA bevat geen deoxyribose maar ribose

Als RNA klaar is, koppelt het los en koppelen DNA-strengen weer aan elkaar

Translatie (DNA naar RNA)

RNA naar eiwitten: translatie

RNA wordt afgelezen door ribosomen

Ribosomen lezen het RNA per 3 stikstofbazen; codon

RNA naar eiwit: translatie

Translatie begint altijd bij een AUG code (het startcodon). Hiermee wordt een methionine aminozuur ingebouwd.

Er zijn een paar stopcodons waarmee de translatie stopt.

Verandering in DNA

DNA is instabiel

Mutaties: Een basenpaar verandert: C-G wordt A-T of andersom

Puntmutatie

Wat kan er gebeuren?

Mutaties in DNA

Als een basenpaar verandert, ontstaat een ander eiwit na translatie

Cellen herstellen deze mutaties zelf

Mutaties in DNA

Ernstige schade:

- Grote stukken DNA verdwijnen

- Grote stukken DNA verdubbelen

- Stukken DNA omgekeerd ingebouwd

Kan ontstaan bij celdeling

Mutaties in DNA

Menselijke cellen: 46 chromosomen

Syndroom van Down: per cel 1 extra DNA-molecuul

Genoom-mutatie

Levenscyclus van de cel

Binas 76

G1: groei en aanmaak eiwitten

S: Verdubbeling DNA

G2: groei en aanmaak organellen&eiwitten

M: Cel splitst in moeder- en dochtercel

DNA verdubbeling

Tijdens S-fase breekt de DNA-ladder

A-T; G-C

Losse A, C, G en T binden zich

Er worden zo twee nieuwe ladders opgebouwd

Replicatie

Specialisatie

Alle cellen bevatten hetzelfde DNA

Niet alle cellen gebruiken alle informatie voor aanmaak eiwitten

Wat wel en niet wordt gebruikt wordt bepaald NA celdeling 

Dit bepaalt welke eiwitten wel en welke niet gemaakt worden.

Eén van de cellen specialiseert, de ander gaat in rust

Aan het werk

Maken:

Opdrachten 2.2

Mindmap 2.2 OF heel hoofdstuk 2

Samenvatting