Houd-den-Bek - André Brink

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Introductie

Tijdens een opstand op een afgelegen boerderij in Zuid-Afrika, in 1825, komt de eigenaar om het leven. Centraal staat de relatie tussen zijn zoon en een zwarte slaaf, die samen zijn opgegroeid.

Beeld bij je boek

Houd den bek - André Brink

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

Aanbevolen door

• Lianne Damen

De top 5 van Lianne Damen

Beeld en Geluid op school vroeg schrijvers hun favoriete top 5 samen te stellen. Welke boeken móeten gelezen worden, zijn urgent? Wij zoeken er beelden bij zodat je al vooraf kunt zien waarom dit boek écht enorm de moeite waard is. Zie hier de keuze van Lianne Damen, aangevuld met haar eigen roman De smeekbede: 

• De laaiende stilte - Albert Helman
• Houd den bek - André Brink
• Maria Sibylla, een ongebruikelijke passie - Inez van Dullemen
• De zwarte lord - Rihana Jamaludin
• De smeekbede - Lianne Damen

Motivatie van de schrijfster

Houd-den-Bek veegde me van mijn voeten toen ik het begin jaren negentig las. Het verhaal is gebaseerd op een proces, dat in 1825 heeft plaatsgevonden in Kaapstad dat volgde op de Bokkenveldse opstand. Toen na geruchten over afschaffing van de slavernij in de Kaap duidelijk werd dat deze nog  op zich zou laten wachten, kwamen de slaafgemaakten in opstand. Als het tot een rechtszaak komt, vertellen alle betrokkenen in hun eigen woorden om de beurt hun versie van het verhaal. Zo komen ook de stemmen van de onderdrukten tot leven, ieder met hun eigen karakteristieke toon. Er is onvermijdelijk overlap, maar door de verschillende invalshoeken blijft het een krachtig en aangrijpend relaas over de onmenselijkheid van slavernij. Een waarachtig boek dat bij verschijnen ook nog eens heel actueel was en een spiegel ophield voor de sympathisanten van het apartheidssysteem in Zuid-Afrika.      

Wie is André Brink?

André Brink (1935-2015) was een Zuid-Afrikaanse schrijver die samen met onder anderen Breyten Breytenbach ageerde tegen het onderdrukkende apartheidsregime. In de zestiger jaren sloot hij zich aan bij vernieuwende schrijvers, de beweging van Sestig, later richtte hij zich op sociaal-maatschappelijke onderwerpen. Sommige van zijn boeken werden door de Zuid-Afrikaanse regering verboden vanwege deze politieke, kritische inhoud.

In Zuid-Afrika heeft lange tijd een systeem gefunctioneerd waarin wit en zwart gescheiden van elkaar leefden: de Apartheid. Na de afschaffing van dit onderdrukkende systeem moest de Zuid-Afrikaanse bevolking zich voorbereiden op een nieuwe toekomst. Dat vooruitzicht bracht hoop, maar ook angst en onzekerheid.

In dit fragment (Dokument, 1993; 04.38 min) zie je hoe een Afrikaner gezin zich voorbereidt op wat komen gaat.

Thema 1: Apartheid

Het was de zwarte inwoners van Zuid-Afrika verboden in de gebieden van de witte bevolking te komen. Na de afschaffing van de apartheid veranderde deze situatie natuurlijk. Hoe reageren de leden van het Afrikaner gezin uit het beeldfragment op deze nieuwe situatie? Zijn zij bang, zien zij juist nieuwe kansen of zijn ze vooral onzeker? Denk daarbij met name aan de reacties van de vader en zijn dochter.

Opdracht 1 Apartheid

Op 11 februari 1990 wordt Nelson Mandela na 28 jaar gevangenschap vrijgelaten door de toenmalige regering van Zuid-Afrika. Mandela was de leider van het ANC, de beweging die jarenlang strijd heeft geleverd tegen het apartheidsregime. Deze aanhoudende oppositie en de sancties die door het buitenland werden opgelegd zorgden ervoor dat de apartheid uiteindelijk moest worden opgegeven.

In dit fragment (Achter het nieuws, 1990; 04.18 min) zie je de vrijlating van Mandela.

Thema 2: Verzet

Je zou je kunnen voorstellen dat iemand die zich altijd fel tegen het apartheidsregime heeft verzet, na zo'n lange gevangenschap uit is op wraak. Vergelding voor al het leed dat hem en zijn volk is aangedaan. Nelson Mandela kiest echter voor de dialoog, voor de weg van de vrede. Kun jij verklaren waarom hij zo'n keuze heeft gemaakt en welke gevolgen dat besluit heeft gehad voor de overgang naar een nieuw Zuid-Afrika?

Opdracht 2: Verzet

Meer fragmenten?

Kijk op beeldengeluidopschool.nl

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home

Bekijk dit fragment als je meer wilt weten over de manier waarop het Afrikaner gezin omging met het leven ná de apartheid. Wil je meer lezen over deze tijd na de apartheid, dan biedt Tikkop van Adriaan van Dis je een goed inzicht.