Taalvariatie: dialect, standaardtaal en tussentaal

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Taalvariatie

In hoeveel landen is het Nederlands een officiële taal?

1. 2
2. 4
3. 6
4. 8

In welke landen is het Nederlands een officiële taal?

Hoe noemt men in Oost- en West-Vlaanderen een 'spin'?

1. spenne
2. pisse
3. kobbe
4. delle

Op naar het Antwerps. Hoe noemt men een spin daar?

1. achtpoot
2. webbenkop
3. kobbebeest
4. spinnenkop

Wat is géén dialectisch woord voor 'vlinder'?

1. venijnvogel
2. fladderaar
3. schoenlappertje
4. boterschijter

Standaardnederlands

= de neutrale standaardvariant van het Nederlands

• formele, officiële en zakelijke situaties
• door iedereen begrepen
• zonder woorden of klanken uit een bepaalde streek
• sociale afstand tussen sprekers groot

ABN

• Jaren 50 van de vorige eeuw: de overheid maakte een prioriteit van het 'Algemeen Beschaafd Nederlands' 
• ABN: een accentloze standaardtaal die voor iedereen hetzelfde is, met dezelfde uitspraak en woordenschat
• Aangeleerd op school en verspreid via de BRTN (nu VRT)
• Het doel = iedereen moet elkaar begrijpen

Dialect

= plaatselijke, lokale vorm van het Nederlands

• een eigen tongval (uitspraak) en een eigen woordenschat
• in beperkte situaties gebruiken: familie, streek
• moeilijk om een dialect dat niet het jouwe is te ontcijferen
• steeds minder gesproken door Vlamingen in zuivere vorm

Tussentaal/Verkavelingsvlaams

= mix van Standaardnederlands en dialect 

• Verstaanbare omgangstaal
• Meer en meer TT in het onderwijs, de politiek en de media
• Vooral gebaseerd op Brabants-Antwerpse kenmerken
• Typische kenmerken: 'gij' en 'ge', verbuigen van lidwoorden ('den auto') en verkleinwoorden op '-ke' ('een bloemeke')
  
  

Welke variant spreek jij thuis?

tussentaal

dialect

standaardtaal

andere taal

Welke variant spreek jij met vrienden?

tussentaal

dialect

standaardtaal

andere taal

Wat spreek je op school?

tussentaal

dialect

standaardtaal

stutje, stutte, stuute

boke

boke

stutje, stutte

Dialectwoorden: boterham

https://www.mijnwoordenboek.nl/dialect-vertaler.php?woord=boterham

Sociolect

Wat is een sociolect?

Sociolect 

= taalvariant die typerend is voor bepaalde sociale groep

 

1. Groepstaal

= eigen aan bepaalde sociale groep vb. op basis van leeftijd, geslacht, ...

→ onderscheid zich vooral op vlak van woordenschat

→ vb. Jongerentaal, mannentaal, vrouwentaal, studententaal, …

2. Vaktaal

= terminologie die eigen is aan een bepaalde vak/beroep

→ vb. Geologen, taalkundigen, pedagogen, medici, advocaten, computerspecialisten

→ vaktaal met specifieke vaktermen = vakjargon

Tot welk vakjargon behoort deze tekst?
“Edelachtbare, de verdachte werd gezien op de plaats delict. Bovendien heeft het onderzoek toch al genoeg belastend materiaal laten bovendrijven?"

1. Medische sector
2. Rechtbank en advocatuur
3. Informatica
4. Politiek

Tot welk vakjargon behoort deze tekst?
"“De AEX-index in Amsterdam noteerde aan het einde van de ochtend 1,1 procent lager op 444,89 punten. De MidKap verloor 1,2 procent tot 648,02 punten. De graadmeters in Londen, Parijs en Frankfurt verloren 0,4 tot 0,9 procent.”

1. Rechtbank en advocatuur
2. De beurs
3. Informatica
4. Politiek

Wat is een natiolect?

Wat is een taalregister?