H3 par 2: Ancien regime: standensamenleving in de problemen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Memo leerjaar 2

H3. De tijd van pruiken en revoluties

De Franse Revolutie

par. 3.2 Het ancien régime

Leerdoelen

Hoofdvraag: Hoe zag de Franse samenleving eruit in de 18e eeuw?

• Je kunt uitleggen dat de Franse samenleving was ingedeeld in groepen (standen) met ieder hun eigen plaats en taken.
• Je kunt uitleggen dat er grote verschillen binnen de derde stand bestonden.
• Je kunt uitleggen hoe privileges voor ongelijkheid in de Franse samenleving zorgden.
• Je kunt uitleggen waarom verschillende groepen binnen de derde stand ontevreden waren.
• Je kunt uitleggen hoe Frankrijk in de 18e eeuw bestuurd werd.
• Je kunt uitleggen waarom koning Lodewijk XVI de Staten-Generaal bijeen riep.
• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Standensamenleving

De bevolking van Frankrijk was een standenmaatschappij.  
Je geboorte bepaalde je stand. 
De bevolking was verdeeld in 3 standen:  

• 1e stand: geestelijkheid.  
• 2e stand: adel.   
• 3e stand: de rest van de bevolking (ongeveer 98%)
  

Standensamenleving

Iedere stand had zijn eigen taak:

• 1e stand: bidden en zorgen 
• 2e stand: vechten en de koning helpen bij bestuur
• 3e stand: werken en voedsel verbouwen 
  

Eerste stand: geestelijken

Mensen werkzaam binnen de Katholieke kerk

1.  0,5% van het volk  bezat 10 % van het land in Frankrijk.

2. Betaalde geen belasting 

3. Moest zorgen voor de zieken

4. Het geloof verspreiden

Tweede stand: adel

Mensen met titels als graaf of baron

Inkomstenbron: Het land dat zij bezaten

1. 1,5% van het volk bezat 25% van de grond in Frankrijk

Privileges:

2. Geen belasting betalen

3. Gaven de koning advies over het bestuur van het land.

Lodewijk XVI

• Lodewijk XVI was een absoluut vorst.
  
• Lodewijk XVI gaf veel geld uit aan oorlogen en feesten.
• Frankijk had eigenlijk alleen nog maar schulden.
  

Standensamenleving

Binnen de 3e stand waren de verschillen groot: 
Tot deze stand behoorden: (in volgorde van belangrijkheid en rijkdom) 

• Rijke burgers (bourgeoisie) in de steden. (kooplieden, rechters, bankiers etc).  
• Ambachtslieden en winkeliers 
• De boeren op het platteland en arme arbeiders in de steden.  

Standensamenleving:

problemen bij de boeren en arme burgers

Boeren: 85 % van het volk en bezat 40 %van de grond

• Weinig / geen bezit: Ze bezaten maar een klein stukje land of pachtten dit van hun landheer ( huren). 
• Hoge belastingen: Na betaling van pacht en belastingen bleef er vaak weinig of niks over om van te leven: honger en armoede op het platteland maar ook in de stad.

Standensamenleving

problemen bij bourgeoisie:

• Rijke groep binnen de 3e stand  maar:  geen privileges (voorrechten).
• Ze konden geen belangrijke baan in de kerk, bestuur of leger krijgen. 
• Rijke burgers: 13% van het volk en bezat 25% van de grond.

Wat is een standensamenleving?

1. Een samenleving waarin iedereen gelijk is geboren.
2. Een samenleving waarbij mensen bij de geboorte in een groep terecht kwamen.
3. Een samenleving die draaide om het geloof
4. Een samenleving geregeerd door het volk

Welke drie standen waren er?

1. Geestelijken, adel, soldaten
2. Soldaten, adel, burgers & boeren/arbeiders
3. Geestelijken, adel, burgers & boeren/arbeiders

Tijdens het Ancien regime was er sprake van een standensamenleving. Wie vormden de eerste stand?

1. De heren
2. De boeren
3. De geestelijken
4. De adel

Koning Lodewijk XIV regeerde. Welk woord past het beste bij hem?

1. monarchie
2. democratie
3. absolutisme
4. dictatuur

In de Franse standenmaatschappij profiteerden de eerste en de tweede stand van de derde stand, omdat:

1. de eerste stand veel belasting betaalde aan de koning.
2. de tweede stand veel herendiensten moesten verrichten
3. de derde stand veel belasting betaalde aan de koning.
4. De eerste en de tweede stand veel inspraak had

Een advocaat hoort bij

1. de eerste stand
2. de derde stand
3. de tweede stand
4. de boeren

Een hertog hoort bij....?

1. De eerste stand
2. de tweede stand
3. De derde stand

De bourgeoisie hoorde bij de

1. tweede stand
2. derde stand
3. eerste stand
4. het bestuur van de koning

Voorrechten 1e en 2e stand

Alleen de 1e en 2e stand hadden dus privileges:

• Alleen edelen konden hoge banen in het leger, bestuur of de kerk krijgen. 
• De 1e en 2e stand hoefden geen belasting te betalen, maar mochten wel belasting innen. 
• De 1e en 2e stand  hadden hun eigen rechtbank. 
  

Plichten 3e stand

Plichten van de 3e stand:

• Boeren moesten minimaal 1 dag per week gratis werken voor de 1e en 2e stand werken  (= herendiensten).
• Mensen uit de 3e stand moesten wèl belasting betalen

• Mensen uit de 3e stand kregen zwaardere straffen voor een misdrijf dan de geestelijken of edelen. 
  
• Mensen uit de derde stand hadden geen inspraak in het bestuur

Plichten, plichten en plichten...

• Ook als een oogst mislukte, moesten boeren belasting betalen.
  

• De mensen uit de 3e stand werden steeds bozer. 
• Rijke burgers konden de belastingen wel betalen, maar vonden het oneerlijk dat ze geen inspraak in het bestuur hadden. 

Welke van de drie standen werd ongelijk behandeld?

1. de 1e stand
2. de 2e stand
3. de 3e stand

Welke standen hadden vooral rechten?

1. De boeren, burgers en de adel
2. De adel en de geestelijkheid
3. De geestelijkheid, de boeren en burgers
4. De burgers, adel en geestelijkheid

"We betalen wel belasting, maar hebben geen inspraak. Dat is oneerlijk!"
Bij welke groep hoort deze uitspraak?

1. Boeren
2. Rijke burgers
3. Edelen
4. Geestelijken

Een machtige vorst

• Aan het einde van de 18e eeuw was Lodewijk XVI koning van Frankrijk.  
• Hij had alle macht in handen en regeerde vanuit een centraal punt (Parijs): Hij was een absoluut vorst. 

Een machtige vorst

• Lodewijk XVI regeerde vanuit Versailles, zijn paleis net buiten Parijs. 
  

Een machtige vorst

• Bij het besturen liet Lodewijk XVI zich adviseren door geestelijken en edelen. 
  
• Later zouden we deze bestuursvorm het ancien régime noemen.  

Een machtige vorst maar met problemen:

• Toen Lodewijk XVI koning werd, waren er grote problemen.  
• Frankrijk was wel welvarend, maar toch dreigde het bestuur failliet te gaan rond 1788. 
• De uitgaven aan oorlogen waren te hoog.  
• Er waren teveel schulden die weer zorgden voor hoge rentes die betaald moesten worden. 

Een machtige vorst: oorzaak van het probleem?

• Een ander probleem waren de uitgaven van het koninklijk echtpaar.  
• De Franse koningin Marie Antoinette was niet populair in Frankrijk. 

Hoe komt het dat de schatkist van Frankrijk bijna leeg was?

1. Te dure oorlogen
2. Teveel schulden en daardoor hoge rentes
3. De uitgaven van het koningspaar
4. Alle antwoorden zijn juist

Een machtige vorst

• Nòg meer belasting heffen was haast onmogelijk voor de koning.  
• Er moest een oplossing komen dus Lodewijk XVI riep in mei 1789 de Staten Generaal bij elkaar.  
  

Een machtige vorst

• De Staten Generaal waren al 175 jaar niet meer bij elkaar geweest.  
• De vertegenwoordigers van de standen moesten de plannen van de koning goedkeuren.  

Een machtige vorst

• Toen de belastingen werden besproken werd het al snel ruzie….. 
  
• 300 edelen, 300 geestelijken, 600 burgers en boeren. Maar er werd per stand en niet per hoofd gestemd

Waarom was het bijzonder dat Lodewijk XVI de Staten-Generaal bij elkaar riep?

1. Een absoluut vorst regeert alleen
2. Dit was al 175 jaar lang niet voorgekomen
3. A en B zijn allebei juist
4. A en B zijn allebei onjuist

Leerdoelen

Hoofdvraag: Hoe zag de Franse samenleving eruit in de 18e eeuw?

• Je kunt uitleggen dat de Franse samenleving was ingedeeld in groepen (standen) met ieder hun eigen plaats en taken.
• Je kunt uitleggen dat er grote verschillen binnen de derde stand bestonden.
• Je kunt uitleggen hoe privileges voor ongelijkheid in de Franse samenleving zorgden.
• Je kunt uitleggen waarom verschillende groepen binnen de derde stand ontevreden waren.
• Je kunt uitleggen hoe Frankrijk in de 18e eeuw bestuurd werd.
• Je kunt uitleggen waarom koning Lodewijk XVI de Staten-Generaal bijeen riep.
• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

0