H1 par. 4 Nederland als parlementaire democratie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

H1 Democratisering van Nederland

Par. 1.4 Nederland als parlementaire democratie

4.1 De rechten van de ministers en de Eerste en Tweede Kamer

• In Nederland neemt de regering (ministers) samen met het parlement (Eerste en Tweede Kamer) de belangrijkste beslissingen.​
  
• Elke 4 jaar zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer.​
• Na de verkiezingen wordt een coalitie gevormd:​

Coalitie

• De samenwerking tussen verschillende partijen in de Tweede Kamer.​
• Deze partijen vormen de meerderheid in de Tweede Kamer: belangrijk om wetten door te laten gaan!
• Verdelen onderling de ministersposten.​
• Zij gaan voor vier jaar het land regeren.

Oppositie

• overige partijen.​
• zij controleren de coalitie.

Directe en indirecte verkiezingen

• Er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op lokaal niveau: gemeenteraad.​
  
• Er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op provinciaal niveau: provinciale staten.​
  
• En er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op landelijk niveau: Tweede Kamer.

Directe en indirecte verkiezingen

De Eerste Kamer wordt indirect door het volk gekozen:​

De Provinciale Staten worden gekozen door de bevolking.​

De Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer.​

Welke verkiezing is INdirect?

1. Eerst Kamer
2. Tweede Kamer
3. Gemeenteraad
4. Provinciale Staten

Hoe wordt de Tweede Kamer gekozen?

1. Door rechtstreekse verkiezingen door het volk
2. Door indirecte verkiezingen door het volk

Het parlement is ...

1. de regering
2. het kabinet
3. een monarchie
4. de Eerste Kamer en de Tweede Kamer

Wie zijn de regering?

1. koning en ministers
2. 1e en 2e kamer
3. alleen de koning
4. alleen de ministers

Regeringspartijen zitten in de...

1. coalitie
2. oppositie

De Regering is de..?

1. Rechtsprekende- en uitvoerende macht
2. Wetgevende- en Rechtsprekende macht
3. Wetgevende- en uitvoerende macht
4. Uitvoerende- en beslissende macht

Wie vormen het kabinet?

1. De ministers en staatssecretarissen
2. De koning en de ministers
3. De leden van de Eerste en Tweede Kamer
4. De leden van de Tweede Kamer

Wat is de goede betekenis van het woord?
coalitie

1. Dat zijn politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten.
2. Dat zijn politieke partijen die in de Eerste Kamer zitten.
3. Dat zijn politieke partijen die niet in de regering zitten.
4. Dat zijn politieke partijen die in de regering zitten.

Hoe komt een wet tot stand?

1.  Ministers/ leden van de Tweede Kamer doen een wetsvoorstel.​
2. Als de Tweede Kamer een wetsvoorstel goedkeurt, dan gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer.​
3. Als de Eerste Kamer het wetsvoorstel heeft goedgekeurd, dan moet de koning zijn handtekening onder het wetsvoorstel zetten.​
4. Als laatste wordt het wetsvoorstel gepubliceerd.

Juist/ onjuist?
Alleen een minister kan een wet indienen.

1. Juist
2. Onjuist

Juist/ onjuist?
De koning moet zijn handtekening ook onder een wetsvoorstel zetten

1. Juist
2. Onjuist

Juist/ onjuist?
Een wetsvoorstel wordt altijd gepubliceerd

1. Juist
2. Onjuist

Ministers hebben:​

• recht van initiatief (wetsvoorstellen indienen) ​
• recht om wetten uit te voeren.​

Leden Tweede Kamer hebben:​

• Het recht van initiatief​
• Het recht van amendement (recht om wetsvoorstellen te wijzigen)​

Leden Eerste en Tweede kamer hebben:​

• Recht van budget (de begroting van de staat controleren en goed of afkeuren)​
• Recht van interpellatie (minister ter verantwoording roepen, ondervragen over een besluit of uitspraak)​
• Recht van enquête (onderzoek instellen en mensen onder ede ondervragen)..

Wetgevende bevoegdheden zijn: ​

• Recht van initiatief, recht van amendement en het recht van budget.​
  

Controlerende bevoegdheden zijn: ​

• Recht van interpellatie en het recht van enquête.

Recht om een wetsvoorstel in te dienen

1. Recht van initiatief
2. Recht van amendement
3. Recht van enquête
4. Recht van interpellatie

Recht om een wetsvoorstel te wijzigen

1. Recht van initiatief
2. Recht van amendement
3. Recht van enquête
4. Recht van interpellatie

Recht om een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak

1. Recht van initiatief
2. Recht van budget
3. Recht van enquête
4. Recht van interpellatie

Recht om een bepaalde zaak tot op de bodem uit te zoeken

1. Recht van initiatief
2. Recht van amendement
3. Recht van enquête
4. Recht van interpellatie

Recht om de uitgaven en inkomsten van de staat te controleren en deze als wet goed of af te keuren

1. Recht van initiatief
2. Recht van budget
3. Recht van enquête
4. Recht van interpellatie

Recht van budget

1. Ministers & Tweede Kamer
2. Tweede Kamer & Eerste Kamer
3. Eerste Kamer & ministers

Recht van amendement

1. Ministers
2. Tweede Kamer
3. Eerste Kamer
4. Staatssecretarissen

Recht van initiatief

1. Ministers & Tweede Kamer
2. Tweede Kamer & Eerste Kamer
3. Eerste Kamer & ministers

4.2 De rechten van burgers in Nederland​

• Belangrijkste rechten van de burger zijn grondrechten.​
• 2 soorten grondrechten.​
• Klassieke grondrechten (1848)​
• Sociale grondrechten (1983)

Klassieke grondrechten (1848)

• Rechten die de burgers beschermen tegen de overheid.​
  
• Burgers kunnen zo in vrijheid en democratie leven. ​
  
• Bijvoorbeeld:​
  
• Recht op gelijke behandeling​
  
• Recht van vrije meningsuiting​
  
• Recht op privacy​
  
• Vrijheid van godsdienst​
  
• Recht van vereniging, vergadering en betoging

Sociale grondrechten (1983)

• Sociale grondrechten zijn plichten van de overheid:​
  
• In een welvarend Ned. heeft iedereen recht op bestaanszekerheid​
  
• Onderwijs: iedereen moet kunnen studeren​
  
• Woonruimte​
  
• Medische zorg​
• Werk​
  
• Rechtsbijstand: recht op een advocaat

Bescherming tegen de overheid

1. klassieke grondrechten
2. sociale grondrechten

Bescherming door de overheid

1. klassieke grondrechten
2. sociale grondrechten

Wat is GEEN sociaal grondrecht?

1. recht op medische zorg
2. recht op woonruimte
3. recht op onderwijs
4. recht op privacy

Wat is GEEN sociaal grondrecht?

1. recht op gelijke behandeling
2. recht op werk
3. recht op onderwijs
4. recht op rechtsbijstand

Noem 2 klassieke grondrechten

4.3 De bescherming van de rechten van burgers in Nederland

• Nederland is een rechtsstaat.​
• Burgers worden door grondrechten beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid en andere burgers.​
• Bijvoorbeeld: je kan niet zomaar opgepakt worden of veroordeeld worden zonder rechtszaak.

Scheiding van machten​

• Wetgevende macht: Tweede kamer en ministers.​
  
• Uitvoerende macht: regering/ ministers​
  
• Rechterlijke macht: onafhankelijke rechters​
  

Deze machten worden dus niet gemengd, anders krijg je een dictatuur.

Kenmerken rechtsstaat

• Iedereen is gelijk voor de wet, dezelfde misdaad = dezelfde straf (rechtsgelijkheid)​
  
• Onafhankelijke rechters. De overheid bemoeit zich niet met de rechters. (onpartijdig zijn, net als een scheidsrechter)​
  
• Alleen straf krijgen als iets strafbaar is volgens de wet. (legaliteitsbeginsel)​
  
• Iedereen (ook bestuur en rechters) moeten zich aan de wet houden.

Kenmerken rechtsstaat

• In een rechtsstaat kunnen burgers de overheid voor de rechter laten komen.​
• De Nationale Ombudsman is degene die hierover beslist.​
• Hij wordt benoemd door de overheid voor 6 jaar.

Noem 2 kenmerken van een rechtsstaat

Wat hoort niet bij een rechtstaat?

1. alle burgers zijn voor de wet gelijk
2. wetgevende en uitvoerende taak zijn niet gescheiden
3. Je kunt alleen straf krijgen voor iets dat strafbaar is
4. rechters zijn onafhankelijk van de politiek