BS 6.3 Samenleven

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

6.3 Samenleven

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is.
2. Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting.

Populatiegrootte

• Aantal organismen in een populatie hangt van verschillende factoren af (biotisch en abiotisch).
• Soms grote populatie en soms klein. 
  Gemiddeld: biologisch evenwicht.

Een populatie groeit

Een populatie daalt

1ste jaar

2de jaar

3de jaar

4de jaar

Waarom meerdere leeuwen?

00:22-00:26

Kijk naar het gedrag van deze buizerds.

Waarom doen ze dit?

Samenleven

• Elk individu heeft een relatie met soortgenoten.
• Gericht op concurrentie of op samenwerking.

00:02

Pikorde

Bij kippen

Rangorde

• 1 dier is de "baas".
• Zo kent iedereen zijn plek.
• Hebben van territorium --> minder kans op gevecht.
• Territorium: gebied dat verdedigd wordt tegen soortgenoten.

Zwanen blijven hun hele leven bij elkaar.  Sommige dieren zoeken ieder jaar een nieuwe partner.

Paarvorming is een manier van samenwerken ==> nakomelingen

Relaties tussen soorten

afb.  Korstmos

Schimmels en algen

De schimmel zorgt voor water en een beschutte plek voor de alg.  De alg heeft bladgroen en kan aan fotosynthese doen.  Zo produceert ze voedsel voor de schimmel.

Hoe werken beiden samen?

Symbiose

• Individuen van verschillende soorten hebben een langdurige relatie met elkaar.
• Beiden hebben voordeel!

Muggen

Teken

Hooiwagen

COVID-19

Kalkpoten bij kippen

• Kalkpootmijt graaft gangen tussen de pootschubben van kippen.
• Drinken bloed en leggen eitjes.

Parasieten

• Hierbij leeft een individu, de parasiet, op of in een individu van een andere soort, de
  gastheer. Alleen de parasiet heeft voordeel.
  

Als het aantal roofdieren afneemt, zal de populatiegrootte...

1. Afnemen
2. Toenemen

Als er een ernstige besmettelijke ziekte uitbreekt, zal de populatiegrootte...

1. Afnemen
2. Toenemen

Als er een dik pak sneeuw ligt, zal de populatiegrootte...

1. Afnemen
2. Toenemen

Als er veel voedsel te vinden is, zal de populatiegrootte...

1. Afnemen
2. Toenemen

een gebied verdedigen tegen soortgenoten

ieder individu kent zijn plek in de groep

samenwerken voor voortplanting

paarvorming

rangorde

territorium

Welke relatie is een voorbeeld van parasitisme?

1. Een mug zuigt bloed op en vliegt daarna direct weg.
2. Een schimmel en een alg vormen samen een korstmos.
3. Hoofdluizen leven tussen hoofdharen en zuigen daar bloed op.
4. Op de stam en de takken van een boom groeit mos.

Leg uit hoe het kan dat door de introductie van de wolfen meer soorten planten kwamen.

Leg uit hoe het kan dat door de introductie van de wolfen meer soorten dieren kwamen?

Lees dit stukje tekst

Gemiddeld leven in een schoon huis zo’n 1500 spinnen. Vooral in het najaar loop je een grote kans er één tegen te komen. De volwassen mannetjes gaan dan op zoek naar vrouwtjes om te paren. Ze komen uit hun schuilplaatsen en lopen door het huis. Spinnen vangen insecten, zoals vliegen en muggen. Insecten leven vooral op plaatsen waar je niet zo vaak komt, zoals de zolder, een ruimte achter een kast of in de buurt van een afvalbak. Sommige mensen denken dat ze spinnen kunnen bestrijden door spinnenwebben stuk te maken. Dat klopt niet, want spinnen maken gewoon een nest op dezelfde plek. Als je een web heel vaak stukmaakt, verhuist de spin gewoon naar een andere plek in je huis. Spinnen hebben verschillende vijanden. Voor allerlei soorten vogels, wespen en sluipwespen is een spin een aantrekkelijke prooi. Vogels en wespen eten volwassen spinnen op. Sluipwespen verdoven een spin en leggen er eitjes in. Uit die eitjes komen larven die de spin van binnenuit opeten.

Een spin komt in verschillende voedselketens voor.
Maak een deel van zo’n voedselketen.

Leerdoelen check

1. Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is.
2. Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting.