3.1 De Griekse wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

De Grieken

3.1 De Griekse wereld

Tijd van Grieken en Romeinen

3000 v.Chr - 500 na Chr.

* de oudheid

Beeldkenmerk

Op de voorgrond zie je een Griekse tempel en op de achtergrond een Latijnse tekst. Samen symboliseren ze de Grieks-Romeinse cultuur, die zich over Europa heeft verspreid.

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat . (democratie + wetenschap)

• §3.1 De Griekse wereld
• §3.2 Het bestuur van de polis

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

• §3.3 Geloven en weten
• §3.4 Strijden of sporten
• §3.5 Griekse kunst

De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde . (Romeins wereldrijk)

• §4.1 Van stad tot wereldrijk

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest- Europa (romanisering Europa)

• §4.5 Romeinen, Germanen en Kelten

De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten (de eerste christenkeizers)

• §4.4 De opkomst van het Christendom

Stadsmuren

Athene werd beschermd door lange stadsmuren. Deze muren liepen niet alleen om de stad zelf, maar ook vanaf de stad tot aan de kust zes kilometer verderop. Daar lag de havenstad Piraeus, waar schepen dagelijks producten voor Athene aanvoerden.

Akropolis

Dit is de Akropolis, een hoge rots in Athene. Hier bouwden de Atheners een versterking om heen te vluchten als er gevaar dreigde. De enige route naar boven was een steile trap. Later bouwden de Atheners er prachtige tempels voor de belangrijkste goden van hun stad.

Parthenon

Bovenop de Akropolis stond de grootste tempel van de stad: het Parthenon. Deze tempel was gebouwd voor de godin Athena. Zij was de beschermgodin van de stad en de stad was naar haar vernoemd.

De stoa 

Deze overdekte zuilengang gaf beschutting tegen regen en zon. Het was dé plek in Athene om vrienden te ontmoeten. Er werd gediscussieerd door geleerden, zaken gedaan door handelaren en geroddeld over de buren.

De agora 

Op dit plein midden in de stad werd markt gehouden. Boeren van rondom de stad verkochten er olijven, honing en ander voedsel. Bakkers stonden er met brood, slagers met vlees en ook vishandelaren met vis. Er waren ook handelaren met producten uit allerlei andere streken van rond de Middellandse Zee.

Tempel van Hephaistos 

Deze tempel was voor Hephaistos, de god van het vuur en de smeedkunst. Hij werd vereerd door pottenbakkers en metaalbewerkers. De tempel stond dicht bij de wijk waar deze ambachtslieden woonden en werkten.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe de Griekse maatschappij eruit zag

Onafhankelijke staten

• Griekenland was niet één staat, maar bestond uit verschillende stadstaten, in het Grieks wordt dit een poleis genoemd
  
  
• Veel steden waren rondom een akropolis gebouwd, een vesting op een heuvel of een rots
  

Landbouw en kolonisatie

De Grieken leefden van de landbouw.
Veel goede landbouwgrond was er helaas niet in Griekenland, slechts 20% van het land was geschikt voor landbouw..

Daarom stichten zij kolonies in andere gebieden.

Nijverheid

Het commerciële hart van de stad was de agora.

Op de agora was de markt met daaromheen tempels en overheidsgebouwen
In de loop der tijd zijn er steeds meer ambachten ontstaan: bakker, metselaar, wever, schilder, scheepsbouwer. 

Al deze ambachten worden samen wel nijverheid genoemd.

Internationale handel

Dankzij de Griekse kolonisatie groeide ook de handel rond de Middenlandse zee. 

Handelaren konden hun spullen op steeds meer plekker verkopen, het afzetgebied van Griekse producten werd groter.

De Grieken kwamen ook in contact met Aziatische culturen waar ze in specerijen handelden.

Ontmoeting van culturen

De Grieken leerden schrijven van de feniciërs en ontwikkelden een eigen schrift.

Via Turkije kwamen de Grieken in contact met geld, en namen dit systeem over, er ontstond een geldeconomie in de Griekse wereld

De samenleving van Athene

1. Atheense mannen, zij hadden stemrecht.
   
   
2. Niet-Atheense mannen, zij hadden geen stemrecht.
   
   
3. Vrouwen.
   
   
4. Slaven.
   
   

• Maatschappij is een ander woord voor samenleving

De Atheense samenleving

De Spartaanse samenleving

Slavernij

Slaven waren erg belangrijk voor de Grieken. 
Slaven waren meestal krijgsgevangen uit oorlogen.

De samenleving van Sparta

1. Spartanen, jongens en meisjes werden getraint om Sparta te dienen.
   
   
2. Omwonenden, zij woonden niet in Sparta, ze moesten soldaten leveren en belasting betalen.
   
   
3. Overwonnenen, zij waren door Spartanen veroverd en werden als slaaf behandeld.

Aan het werk

Opdracht 1 tot en met 8

(blz 59 in het werkboek en
blz 56 in het hoofdboek)