2.3 Ruimte voor de rivier

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

2.3 Ruimte voor de rivier

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Uiterwaard verbreding voor meer veiligheid bij hoofwater.

Zuid-Limburg, Borgharen

Weekplenda

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
H1 §1 H1 §2	H1 §3 SO	H2 §1 H2 §2	H2 §3 Examen	H3 §1 H3 §2	H3 §3 H4	Examen

Lesdoelen

(1) kan je verklaren waarom het regiem van de Nederlandse rivieren onregelmatiger wordt;

(2) kan je de maatregelen van "ruimte voor de rivier" en de "driestapsstrategie" beschrijven, verklaren en herkennen;

(3) beschrijven waarom het overstromingsrisico van Nederland in de toekomst toeneemt;

Lesdoelen

(4) de drinkwaterproductie van Nederland beschrijven;

(5) beschrijven waarvoor zoetwater gebruikt wordt;

(6) beschrijven hoe Nederland voorkomt dat het te maken krijgt met een tekort aan water;

Lesdoelen

(7) de dwars- en lengteprofiel van de Rijn en de Maas;

(8) de fluctuaties van de Rijn en de Maas verklaren;

(9) de overheersende exogene kracht koppelen aan de positie van de lengteprofiel van de rivier;

(10) de overstromingsrisico kaart van Nederland beschrijven, verklaren en waarderen;

Lesdoelen

(11) De doelstellingen en maatregelen van Ruimte voor de rivier benoemen, verklaren en herkennen;

Lesdoelen

(12) de demografische groei- en krimp regio's van Nederland beschrijven en verklaren;

(13) de (on)gewenste gevolgen van deze veranderingen vanuit verschillende dimensies benoemen;

(14) vormen van stadsvernieuwing beschrijven, herkennen en verklaren;

(15) ontwikkelingen binnen stedelijke gebieden beschrijven, herkennen en verklaren;

Lesdoelen

(16) voorbeelden benoemen van "Smart city" implementaties;

(17) de sociaal- cultuerele en demografische ontwikkeling van de Nederlandse steden beschrijven vanaf 1800 tot heden;

(18) een buurtprofiel opstellen;

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(11) de doelstellingen en maatregelen van
       "Ruimte voor de Rivier" benoemen, verklaren en herkennen;

Benodigde voorkennis 

Je weet wat dijkverzwaring en verhoging is;
Je weet wat terpen zijn;
Je weet wat binnen- en buitendijkse gebieden zijn;
Je weet waarom internationale samenwerking noodzakelijk is;

Krib

Dijkverhoging

Terp

Het grote plaatje

Beperkingen dijkverzwaring

Waarom kan je een dijk niet oneindig 
hoog en breed maken?

De dijk zal uiteindelijk onder zijn eigen gewicht wegzakken in de slappe ondergrond.

Wat dan wel?

Beleid "Ruimte voor de Rivier"

Vier doelstellingen

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid 

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Project: Grensmaas

Wat is hier gebeurd?

En 

Hoe helpt dit Nederland veiliger te maken?

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Actualiteit

https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2021/06/01/friese-landbouw-furieus-over-ontpolderingsplan-in-westhoek

Zelfstandig lezen 

en verwerken

Lesboek met HALO AR
Verdieping

Verdiepend artikel

https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/bloeiende-dijken-bieden-meer-bescherming

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Krib

Polder

Dijk

Uiterwaard

Nevengeul

Binnendijk

Buitendijk

Retentie

Berging

Werkvorm: Retrieval relay race

Speler 1 Schrijf zoveel mogelijk op over het onderwerp Waterveiligheid	Speler 2 Vul speler één aan met zoveel mogelijk nieuwe informatie
Speler 4 Vul speler drie aan met zoveel mogelijk nieuwe informatie	Speler 3 Vul speler twee aan met zoveel mogelijk nieuwe informatie

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Rivieren zonder nevengeulen kun je vergelijken met snelwegen zonder parkeerplaatsen en tankstations. Het water jakkert er met hoge snelheid doorheen en voor maar een beperkte groep "weggebruikers" is er plaats. Sterke en snelle vissen redden zich wel, maar de jonge dieren en de organismen van rustig water overleven het niet. Eén hoofdstroom zonder zijgeulen is biologisch gezien erg beperkt. Een natuurlijke rivier wordt juist gekenmerkt door afgesneden meanders, meestromende nevengeulen en poelen, die alleen bij hoogwater in contact staan met de rivier. Hier is plaats voor oeverbegroeiing, in het water gevallen bomen en een rijke schakering van waterorganismen. De hoofdstroom is de slagader; het netwerk van nevengeulen de aders en haarvaten en samen zorgen ze voor de explosie van leven. De aanleg van nevengeulen speelt in die zin een cruciale rol in het ecologische herstel van de rivier.

Huiswerk

Artikel	Bloeiende dijken bieden meer bescherming
Documentaire	1. Hoe verdelen we het water in de Maas 2. Rijnministersconferentie
Quizlet	Hoofdstuk 2
Huiswerk	Voorkennis opdrachten - werkblad "Rijnconferentie" - werkblad "Dijken en terpen" Huiswerk opdrachten - H2 §3

Artikel:

link

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=u6IRnjrNjfQ

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-wonen-in-nederland-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Kwaliteitsbesef eigen antwoord

1. Laat leerlingen een examenvraag maken

2. Selecteer een aantal antwoorden van de leerlingen

3. Bespreek de antwoorden;

     - welk antwoord is beter?

     - waarom is dit antwoord beter?

     - aan welke eisen voldoet een beter antwoord?

Artikel bespreking

Lees het artikel

Verdiepende vragen

https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/bloeiende-dijken-bieden-meer-bescherming

Quizlet bespreking

Kernbegrippen Quizlet	Verdiepende vragen
Krib Terp Dijkverzwaring Stroomsnelheid Nevengeul Uiterwaard Obstakelverwijdering Rivierbed Rententiebekken Noodoverloopgebied	Wat betekent het begrip? Kan je er een zin mee maken? Kan je het begrip tekenen?

Huiswerk bespreking

Kernopgave(n) huiswerk

Verdiepende vragen

Openboek SO 2.3

- Wat zijn de hoofdpunten van het huidige nationale rivierbeleid?

- Hoe kan de waterafvoer van de grote rivieren worden beheerst?

- Waarom werken de Europese landen samen op het gebied van rivierbeleid?

     toets

https://quizlet.com/604967884/test

Oud examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Samenvatting

Schrijfopdracht

Maak je eigen samenvatting;

Schrijf een artikel over.

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃