Erfelijkheid b2 Geslachtschromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

les 2: Geslachtschromosomen

thema  4 Erfelijkheid 

                                                                            

                                                                           Bladzijde 166 + 167 

                                                        tekstboek

Les 2: Geslachtschromosomen

Thema Erfelijkheid

Bladzijde 166 + 167 tekstboek

Hoe wordt bepaald of je een jongen of een meisje wordt?

Wat gaan we doen?

• Genotype (herhaling)
• Theorie geslachtschromosomen (blz 166 + 167 tekstboek)
• Vragen over geslachtschromosomen
• Via de chat in TEAMS kun je tijdens de les vragen stellen

Geslachtschromosomen

Lesdoelen:

• Je kunt beschrijven op welke manier de geslachtschromosomen het geslacht van een mens bepalen.

Waar is je erfelijke informatie opgeslagen?

DNA zit in de celkern

En is meestal niet opgerold : losse draden

Wanneer wel opgerold (gespiraliseerd)?

Vlak voor de celdeling zijn de chromosomen gespiraliseerd en zichtbaar als draden?

Op een rijtje....

Chromosomen liggen in de celkern.

Chromosomen bestaan uit strengen DNA.

DNA bevat codes voor verschillende eigenschappen.
Een stukje chromosoom met de code voor 1 eigenschap is
een gen

Al deze informatie bij elkaar heet het genotype

Waar bevinden zich de erfelijke eigenschappen?

1. Overal in het lichaam
2. In elke celkern
3. In elke geslachtscel
4. In elke cel

Hoeveel chromosomen heeft een menselijke cel?

Yto is 2 meter lang, zijn vader is ook lang.
Dit is een voorbeeld van:

1. Genotype
2. Fenotype

Niels heeft een litteken op zijn been van een val met zijn fietsje toen hij een kleuter was.
Dit is een voorbeeld van:

1. Genotype
2. Fenotype

Een plant heeft behaarde bladeren.
Dit is een voorbeeld van:

1. Genotype
2. Fenotype

Een hortensia krijgt blauwe bloemen als de plant in zure grond groeit en roze bloemen als de plant in minder zure grond groeit.
Dit is een voorbeeld van:

1. Genotype
2. Fenotype

Op welk moment staat het genotype van een organisme vast?

In elke lichaamscel:  23 paar chromosomen

23 paar chromosomen

Hiernaast zie je de 23 chromosomen paren. 

Het laatste paar bepaald het geslacht.

Aan het laatste paar kun je zien dat dit een man is.

Een man heeft een lang (X) en een kort (Y) chromosoom.

Het laatste chromosomenpaar zijn de geslachtschromosomen.

Geslachtschromosomen

Het laatste chromosomenpaar bepaald dus het geslacht. 

Het laatste chromosomenpaar is het 23e paar.

XX= meisje

XY = jongen

Maar hoe wordt nu  bepaald of je een jongen of een meisje wordt?

Ontstaan geslachtschromosomen

Door Meiose worden eicellen en spermacellen gemaakt met daarin 23 chromosomen.

De chromosomen van een paar worden uit elkaar gehaald. Dus ook de geslachtschromosomen.

-> In eicellen zit altijd een X-chromosoom

- >In zaadcellen zit of een X-chromosoom of een y-chromosoom

De geslachtscellen hebben dus maar de helft van het aantal chromosomen!!!

van ieder paar 1

0

Ontstaan geslacht

Door Bevruchting.

De eicel en zaadcel versmelten. Twee geslachtschromosomen komen samen.

X-chromosoom + X-chromosoom = vrouw

X-chromosoom + y-chromosoom = man

0

Hoe ontstaan geslachtschromosomen

1. Meiose
2. Mitose

Een hond heeft 39 chromosomen in zijn geslachtscellen. Hoeveel chromosomen  heeft de Hond in zijn lichaamscellen? Sleep het juiste antwoord. 

39

19

19,5

78

Komen geslachtschromosomen in paren voor in gewone lichaamscellen?

1. ja
2. nee

Zie je hier de chromosomen van een lichaamscel van de mens of van een geslachtscel?

1. Gewone lichaamscel
2. Geslachtscel

Welke geslachtschromosomen heeft een vrouw?

1. XX
2. XY
3. X
4. Y

Welke van de vier beweringen over geslachtschromosomen is juist?

1. Geslachtschromosomen komen voor in alle cellen
2. Geslachtschromosomen komen alleen voor in voortplantingscellen
3. Alle chromosomen in een voortplantingscel zijn geslachtschromosomen
4. Alle chromosomen in alle cellen van de voortplantingsorganen zijn geslachtschromosomen

Een geslachtscel bevat een X-chromosoom. Wat voor een geslachtscel kan dit zijn?

1. Een eicel
2. Een zaadcel
3. Een eicel of een zaadcel

Een geslachtscel bevat een Y-chromosoom. Wat voor een geslachtscel kan dit zijn?

1. Een eicel
2. Een zaadcel

Er wordt een jongetje geboren. Hoe worden de geslachtschromosomen weergegeven die zich bevinden in een kraakbeencel van dit kind?

1. X
2. Y
3. XX
4. XY

Hoeveel geslachtschromosomen bevat een bevruchte eicel van een mens?

1. 1 chromosoom
2. 2 chromosomen

Hoeveel chromosomen bevat een bevruchte eicel van een mens?

1. 23 chromosomen
2. 46 chromosomen

Aantekeningen

Ben je klaar met de Lesson Up?

Neem de aantekening hieronder over in een schrift. Dit kun je straks goed gebruiken voor het deeltentamen over het thema Erfelijkheid.

Aantekening Thema Erfelijkheid basisstof 2: Geslachtschromosomen blz 166 en 167 tekstboek

Geslachtscellen: Het ontstaan van eicellen en zaadcellen verloopt door reductiedeling, ook wel meiose genoemd. Tijdens de meiose worden de chromosomen paren gesplitst. Dus ook de geslachtschromosomen! 

Geslachtschromosomen: vrouw in elke lichaamscel = XX geslachtschromosoom vrouw in elke eicel= X

                                                               man in elke lichaamscel = XY geslachtschromosomen man in zaadcellen is X OF Y

Bij de bevruchting: Eicel + zaadcel -> bevruchte eicel X + X -> XX Een meisje

                                                                                                                  X + Y -> XY Een jongen

Extra uitdaging?

Optie 1: Zoek uit wat een allel is. Begin alvast met een samenvatting met de begrippen die je tot nu toe geleerd hebt. 

Optie 2: extra uitleg bekijken: https://www.npostart.nl/bio-bits/08-11-2012/NPS_1207530#0:0:0

Of bekijken: .htmhttps://biologiepagina.nl/34mavo/3Erfelijkheid/intro.htm