9.3 De Tweede Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Tijd van Wereldoorlogen

9.3 De Tweede Wereldoorlog 

Wat gaan we doen? 

1. Terugkoppeling

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Beeldmateriaal 

5. Aan de slag

6. Leerdoelen nabespreken

Terugkoppeling

Leerdoelen 

1. Je kunt het verband uitleggen tussen de teleurstelling over de afloop van de Eerste Wereldoorlog en het ontstaan van fascisme in Italië en nationaalsocialisme in Duitsland.

2. Je kunt de kenmerken van het fascisme en nationaalsocialisme noemen.

3. Je kunt overeenkomsten en verschillen noemen tussen Duitsland, Japan en Italie.

Leerdoelen 

4. Je kunt een beschrijving geven van oorzaken, aanleiding, verloop en afloop van de strijd in Oost-Azië.

5. Je kunt enkele kenmerken beschrijven van de Duitse bezetting van Nederland.

6. Je kunt beschrijven op welke gefaseerde manier de Jodenvervolging werd uitgevoerd.

7. Je kunt overeenkomsten en verschillen benoemen tussen de Duitse bezetting van Nederland en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.

8.Je kunt uitleggen welke relatie er is tussen de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de onafhankelijkheidsverklaring direct daarna

Theorie

In 1914 was Italië, ondanks afspraken met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije, neutraal gebleven. Een jaar later kozen de Italianen zelfs voor de geallieerden. 

De oorlog kostte Italië veel slachtoffers en leverde een slechte economische situatie op. Er kwam veel onrust in Italië en mensen werden aangetrokken door extremistische ideologieën. 

Theorie

Veel mensen kozen voor de in 1919 opgerichte Fasci di Combattimento. Deze partij van Mussolini was aanhanger van het fascisme.

De fascistische ideologie (=) heeft vier kenmerken:

1. Eenheid van de natie: Alles is voor het land. Individu is onbelangrijk.

2. Verheerlijking van geweld en militarisme.

3. Gevoel en intuïtie zijn belangrijker dan het verstand.

4. Het leidersbeginsel: er is ongelijkheid tussen mensen. Luister en respecteer degene die boven je staat. 

Mussolini droomde van een Italie zoals in de Romeinse tijd. 

Theorie

Ook in Duitsland was veel onrust. Dit kan eigenlijk opgesomd worden in het hieronder genoemde rijtje.

Door het verliezen van de Eerste Wereldoorlog, het als onrechtvaardig ervaren Verdrag van Versailles en armoede zorgden dat mensen gingen stemmen op Adolf Hitler. 

Hitler zag het Duitse Rijk uit de Middeleeuwen en het Duitse Keizerrijk (1871-1918) voor ogen en daarom moest er gebied veroverd worden (lebensraum). 

Theorie

Gezien de overeenkomsten was het niet vreemd dat beide dictators bondgenoten werden. Maar behalve Duitsland en Italie was er nog een land dat gebiedsuitbreiding nastreefde .. ?  

Theorie

Japan beschikte over weinig landbouwgrond om de snel groeiende bevolking te voeden. Ook speelde nationalisme een rol. Zij vonden dat zij superieur waren ten opzichte van andere Aziatische volken (ook rassenleer dus). 

Theorie

Het bondgenootschap tussen Duitsland, Italie en Japan noemen we ook wel de Asmogendheden. 

Theorie

Hitler bracht zijn plannen om Lebensraum voor zijn volk te veroveren in de praktijk. Hoe deed hij dit in de jaren 30 ook alweer .. ?

Theorie

En hoe reageerden grootmachten Engeland en Frankrijk hier op .. ? 

Theorie

Verdrag van Munchen: In 1938 beloofd Hitler geen andere Europese landen in te nemen. 

Dit is appeasementpolitiek. 

Theorie

Maar dan .. 

Theorie

Nazi-Duitsland valt op 1 september 1939 Polen binnen. De Tweede Wereldoorlog is begonnen! 

Engeland en Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog. Maar waar is die andere Europese grootmacht .. ? 

Theorie

Molotov-Ribbentroppact: Verdrag tussen Duitsland en Sovjet-Unie om elkaar niet aan te vallen en Polen te verdelen. 

Theorie

Duitsland voerde een (opschrijven) blitzkrieg. Dan probeer je de tegenstander met een snelle tactiek te overrompelen. Hieronder een overzicht van de veroverde landen.

september 1939: Polen

april 1940: Denemarken en Noorwegen

mei 1940: Nederland, België en Frankrijk

juni 1940: Battle of Britain

juni 1941: Operatie Barbarossa
(SU)

Theorie

Nederland werd 'pas'  in vijf dagen veroverd door de Duitsers. Het kleine Nederlandse leger kon geen partij bieden tegen de oppermachtige Duitsers. 

Na het bombardement van Rotterdam - en de dreiging van bombarderen andere steden geeft Nederland zich over. 

De Duitse bezetting begon. 

Volgens de nazi's behoorden Duitsers en Nederlanders tot hetzelfde ras en ze hoopten dat beide volken op termijn goed gingen samenwerken. 

Theorie

Na de veroveringen van Nederland, België en Frankrijk verkeek Duitsland zich dus op Engeland (al scheelde dit niks). Hitler begon in te zien om zijn blitzkrieg door te zetten dat hij opnieuw in actie moest komen. Toch besloot hij niet om Engeland opnieuw aan te vallen .. 

Theorie

In juni 1941 viel Duitsland de Sovjet-Unie binnen.  Dit wordt ook wel operatie Barbarossa genoemd. 

Theorie

Ondanks dat in de zomer van 1941 heel Europa in oorlog was, was het nog steeds geen 'wereldoorlog'. Amerika steunde de geallieerden in munitie en enkele vrijwilligers maar wil niet meedoen aan de oorlog in Europa (hebben duizenden Amerikaanse mannen verloren in de Eerste Wereldoorlog). 

Echter, Japan is boos op Amerika. Japan valt steeds vaker een Aziatisch land binnen en de VS stelt door de toenemende Japanse agressie sancties in: Amerika levert het land geen kolen, staal en olie meer.

Theorie

Op 7 december 1941 valt Japan Amerika aan. Ze bombarderen Pearl Harbor waar de vloot ligt van Amerika. 

Theorie

Terug in Europa. Ondanks dat de Duitse troepen Moskou naderen weigeren de Sovjet troepen zich over te geven. Ze vechten en - net als in de Eerste Wereldoorlog - lijden grote verliezen. 

Er is eigenlijk niet genoeg munitie en niet genoeg wapens voor elke Sovjet soldaat. En terugtrekken? Dat is geen optie! 

Theorie

De Slag om Stalingrad (winter 1942-1943) wordt gezien als het keerpunt van de Tweede Wereldoorlog. De Duitse opmars wordt gestopt en de Sovjet troepen gaan in de achtervolging. 

Theorie

Stalin eist nu van de andere landen dat ze de Sovjet-Unie gaan helpen. Hij kan immers niet alleen winnen van nazi-Duitsland. 

Ondanks de grote ideologische verschillen (kapitalisme tegenover communisme) besluiten de landen om samen te gaan werken. 

Theorie

De geallieerden zijn Amerika, Sovjet-Unie en Engeland. Hun leiders Roosevelt, Stalin en Churchill. 

Theorie

Het grote idee om Duitsland vanuit zowel het oosten als het westen in te sluiten wordt uiteindelijk uitgewerkt in Operation Overlord..

Theorie

Op 6 juni 1944 vallen Engelse en Amerikaanse soldaten de Franse stranden van Normandië binnen: D-Day! 

Theorie

• Geallieerde troepen sluiten Duitsland langzaam in
• Wedloop wie als eerste Berlijn inneemt (VS? SU?)
• Operation Market Garden mislukt compleet
• Hongerwinter
• SU komt aan in Berlijn

Theorie

Duitsland geeft zich over in mei 1945. Hitler pleegt(?) zelfmoord in zijn Berlijnse bunker, de Fuhrerbunker. Nazi prominenten doen zijn voorbeeld na. Het einde van de oorlog is nabij..

Theorie

Toch is met de overgave van nazi-Duitsland niet het einde van de Tweede Wereldoorlog. Er wordt nog steeds gevochten .. 

Theorie

'The war in the pacific' is nog steeds bezig. Maar nu de Amerikaanse soldaten niet meer nodig zijn in Europa kunnen ze nu ingezet worden tegen Japan. De Amerikaanse overheid staat echter voor een dilemma..

Theorie

Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki en de overgave van Japan in augustus 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog. 

Massavernietigingswapen: wapen dat in korte tijd groot aantal slachtoffers maakt. 

Theorie

Maar welk héél belangrijk aspect van de oorlog zijn we nu vergeten te benoemen? 

De Holocaust

Theorie

De vreselijke jodenvervolging. Antisemitisme was een belangrijk onderdeel van de nazi-rassenleer en dit werd in alle veroverde landen toegepast. 

Joden werden opgepakt in zogenaamde razzia's: Georganiseerde klopjachten om zo veel mogelijk joden op te sporen.

In totaal heeft de Holocaust, de genocide (= het vernietigen van een nationale, etnische of religieuze groep ) het leven gekost van zes miljoen joden. Ook andere groepen zoals zigeuners, homoseksuelen, muzikanten, schrijvers en verstandelijk gehandicapten werden door de nazi's genadeloos vervolgd.