H4 PTO 1 TV 2 Grieken 3 cultuur & vormentaal

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

Doelen

Uitleg

Opdrachten

Afsluiting

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

15. Je kan elementen van de klassieke vormentaal herkennen:

a. Architectuur: zuilen met een kapiteel die dorisch, ionisch, corintisch is; tympanon, architraaf

b. Beeldende kunst: Griekse versus Romeinse standbeelden

01:25

Noem voorbeelden Griekse kunst en culturele kenmerken die je hebt gezien in het fragment

04:25

Wat is de functie van een tempel?

05:09

Wat zijn kenmerken van Griekse tempels die je ziet in het fragment?

Griekse tempel in Paestum (zuid-Italië) 

Reconstructie Griekse tempel 

Tempels

• Huizen voor Goden
• Priesters leggen contact met Goddelijke wereld
• Plekken waar voorwerpen aan Goden worden gegeven als dankbetuiging
• Belangrijkste gebouw in Griekse stad
• Herkenbare architectuur

Grieks - Romeinse vormentaal

Welke onderdelen van de architectuur moet je kennen? 

Tympanon

Architraaf 

Zuilen

Zuilen

De Grieken ondersteunden de daken van tempels met zuilen

Er waren drie zuilen met drie soorten kapitelen (DIK):

Dorische zuilen

Eenvoudig met rechte lijnen

D

Ionische zuilen

Twee krullen bovenaan

I

Korintische zuilen

Versierd met gekrulde bladeren

K

D

I

K

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Welke zuil is dit?

1. Dorische zuil
2. Ionische zuil
3. Korinthische zuil

Sleep de afbeeldingen naar de juiste bouwstijl

Dorisch

Ionisch

Korintisch

Tempel van Hephaistos in Athene

Tempel van Zeus in Cyrene (Libyië)

Tempel in Chersonesos (de Krim)

Tempel in Paestum (zuid-Italië)

Tempel van Zeus in Agrigento (sicilië)

Op basis van je waarnemingen bij de sleepvraag:
Wat vond eerder plaats: Het ontstaan van een Griekse vormcultuur of het ontstaan van Griekse koloniën in het Middellandse zeegebied?

Griekse cultuur

(Klassieke cultuur)

griekse liefde voor de kunsten:

• Beeldhouwkunst: Nastreven perfectie (standbeelden) & vertellen verhaal (Fries) 
• Bouwwerken: Rechthoeken, driehoeken, zuilen en behalen symmetrie 

toneelstukken: Het toneelstuk heeft een boodschap of levensles 

1. Komedie: een toneelstuk met een vrolijk einde
2. Tragedie: een toneelstuk dat slecht afloopt

Schilderkunst 

Standbeelden

Nastreven van het perfecte lichaam

Weergeven van het lichaam in beweging

Romeins

Grieks

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• 13. Je (her)kent en begrijpt de vijf kenmerkende aspecten van de Oudheid. (R)

Je kent de begrippen filosofie, rationalisme, wetenschap

Je (her)kent kenmerken van Grieks wetenschappelijk denken in bronteksten (T2)

Fijne dag!

In het begin van de vierde eeuw voor Christus werd in Athene de regel
ingevoerd dat de burgers voor het bijwonen van de volksvergadering
presentiegeld kregen. Dit wordt beschouwd als een belangrijke stap in het
democratiseringsproces in de Atheense stadstaat.

2p 2 Leg dit uit.

Perikles (495-429 v. Chr.) was een belangrijk staatsman in de Atheense

stadstaat. Hij stond bekend om zijn welsprekendheid en zijn

democratische ideeën.

Stel: je doet onderzoek naar de ideeën van Perikles en je vindt deze twee

bronnen:

1 Het pamflet Over Themistokles, Thukydides en Perikles, geschreven

door Stesimbrotus van Thasos (470-420 v. Chr.). Hierin werd Perikles

ervan beschuldigd een affaire te hebben met zijn schoondochter.

Tijdgenoten van Stesimbrotus noemen hem een roddelaar.

2 Het boek Parallelle Levens, geschreven door Plutarchus (46-120)

waarin een biografie van Perikles is opgenomen. In dit boek worden

de levens beschreven van beroemde Griekse en Romeinse personen.

Plutarchus raadpleegde oude geschriften en inscripties die later

verloren zijn gegaan.

4p 3 Geef telkens een argument voor en een argument tegen de

betrouwbaarheid van elke bron voor je onderzoek. 

3 maximumscore 4

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Het pamflet Over Themistokles, Thukydides en Perikles

• lijkt niet erg betrouwbaar omdat Stesimbrotus als roddelaar wordt

gezien 1

• maar lijkt wel betrouwbaar omdat het door een tijdgenoot is

geschreven, waardoor de bron in bepaalde opzichten minder vertekend

kan zijn / dichter bij het onderwerp staat 1

Het boek Parallelle Levens

• lijkt betrouwbaar omdat de schrijver gebruikmaakt van primaire

bronnen / zich van een wetenschappelijke methodiek lijkt te bedienen 1

• maar lijkt minder betrouwbaar omdat de schrijver het veel later heeft

opgetekend waardoor vertekening kan zijn ontstaan / omdat de

bronnen niet gecontroleerd kunnen worden 1

Gebruik bron 1.

Een bewering:

Het gebruik van het kleroterion beschermt de democratie van Athene.

2p 2 Leg dit uit. 

bron 1

Een reconstructietekening en een foto van een kleroterion uit de Griekse stadstaat Athene:

Toelichting

Een soortgelijk kleroterion wordt gebruikt om te bepalen welke burgers mochten deelnemen aan juryrechtbanken. In de gleufjes worden in willekeurige volgorde de naamplaatjes van Atheense burgers gestoken. Met een soort lottoballetjes wordt bepaald uit welke kolom van het kleroterion de naamplaatjes meedoen bij de keuze van de juryleden. Hierdoor is tot het laatste moment onbekend wie er jurylid wordt. 

2 maximumscore 2

Kern van een juist antwoord is:

Door het gebruik van het kleroterion is het aan het toeval overgelaten wie

er zitting mag nemen in de rechtbank, waardoor het moeilijker wordt de

rechtspraak te beïnvloeden. Dit beschermt de democratie, omdat door een

betrouwbare rechtspraak willekeur/machtsmisbruik wordt voorkomen / de

gelijkheid van de burgers beter kan worden gewaarborgd.