GS les 3 De geschiedenisles & historisch redeneren

Geschiedenis - les 3 
'De geschiedenisles & historisch redeneren'
1 / 43
volgende
Slide 1: Tekstslide
geschiedenis (pabo)HBOStudiejaar 1

In deze les zitten 43 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 90 min

Onderdelen in deze les

Geschiedenis - les 3 
'De geschiedenisles & historisch redeneren'

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Terugblik op vorige colleges

pak je  vakdidactische kijkwijzerbundel erbij

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kijkwijzer Geschiedenis: pag. 76 t/m 80

Slide 3 - Tekstslide

Vraag de studenten de Kijkwijzerbundel voor zich te nemen. Kan helpen bij maken van de opdrachten.
Bij welk doel van geschiedenisonderwijs past deze uitspraak het beste?

Kind na een les over het slavernijverleden: 'Juf, nu snap ik waarom die mensen van 'Black life matters' zo boos zijn.'
A
grip op tijd en chronologie
B
identiteitsontwikkeling
C
bestaansverheldering
D
waarden en normen

Slide 4 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Welke categorieën (5!) kent het beeldvormingsschema?

Slide 5 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies


Welk soort tijdservaring is
cyclisch van aard?
zie reader blz 11
A
dagelijkse tijd
B
sociale tijd
C
historische tijd
D
mythische tijd

Slide 6 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Bij welk doel van geschiedenisonderwijs past deze uitspraak het beste?
Na een les over gastarbeiders vanaf de jaren '60:
'Meester, mijn opa kwam ook vanuit Marokko naar Nederland om in de Hoogovens van IJmuiden te gaan werken.'
A
grip op tijd en chronologie
B
identiteitsontwikkeling
C
bestaansverheldering
D
waarden en normen

Slide 7 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

In het onderwijs kun je verschillende periodiseringen gebruiken.

Welk begrip past NIET bij een periodisering?
A
oudheid
B
tijd van pruiken en revoluties
C
industriële samenleving
D
sociale tijd

Slide 8 - Quizvraag

traditionele indeling, 10 tijdvakken, indeling in  samenleving

sociale tijd is één van de vier 'tijdservaringen'
Waarom kun je de Tijd van Grieken en Romeinen voor het basisonderwijs in Nederland vanaf -50 voor Chr. laten beginnen?

Slide 9 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Qua kennis maakt een leerkracht die een geschiedenisles verzorgt gebruik van:
1. de indeling in de 10 tijdvakken;
2. de kenmerkende aspecten bij de 10 tijdvakken;
3. ................................................................................................................
Wat ontbreekt hier op de stippellijn?

Slide 10 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Leerdoelen
Je kunt aan het einde van deze bijeenkomst ….


    • benoemen welke inhouden je kunt verwachten in geschiedenislessen in resp. groep 1 t/m 4 en groep 5 t/m 8;
    • aangeven welke opbouw een goede  geschiedenisles heeft; 

    • didactische werkvormen noemen die het historisch redeneren bij leerlingen bevorderen;
    • de tijdbalktest vlot doorlopen.

    Slide 11 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Ontwikkelen van historisch bewustzijn
    Historisch tijdsbesef
    Historische kennis
    Historisch redeneren
    • aanduidingen voor tijd en tijdsindeling; 
    • chronologische volgordes; 
    • de tijdbalk;  
    • kenmerkende aspecten van
      tijdvakken; 

    • continuïteit en verandering.
    • periodiseringen, zoals  de tien
      tijdvakken; 

    • kenmerkende aspecten van
      de tien tijdvakken; 

    • vijftig vensters van de Canon
      van Nederland; 

    • verhalen, tradities en verbeelding.
    • Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen
    • hist. vragen stellen
    • bronnen onderzoeken
    • contextualiseren
    • argumenteren
    • historische begrippen gebruiken

    Slide 12 - Tekstslide

    Waar werk je in geschiedenislessen eigenlijk aan? 

    Laat dit schema zien!

    Slide 13 - Tekstslide

    Om basaal historisch bewustzijn te ontwikkelen hebben we in het basisonderwijs 8 jaar waarin er elke les weer stapjes kunnen worden gezet.

    In een leerlijn werk je als school toe naar het behalen van de kerndoelen.

    Dit is een voorbeeld van een leerlijn van geschiedenis opgedeeld in drie deelleerlijnen.
    geschiedenisles groep 1 t/m 4 (jonge kind)
    • dagelijkse tijd: verloop van dagen, weken, seizoenen en jaren (cyclisch!)
    • mythische tijd: verhalen over goden, scheppingsmythen, legenden, oude volksverhalen, etc. ('er was eens, heel heel lang geleden' )

    • sociale tijd: geschiedenis van papa, mama en (over)grootouders (lineair!)
    • historische tijd: eerste verkenning / thematisch werken rondom bijv. oertijd, Romeinen, ridders, de stoomtrein, eerste reis naar de maan, etc.



    Slide 14 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Ontluikend historisch tijdsbesef

    Slide 15 - Tekstslide

    Vier dia's vol met allerlei voorbeelden van activiteiten in onderbouw rondom historische onderwerpen. 

    Op te delen in:
    - aansluiten op mythische tijd
    - verkennen van sociale tijd 
    - basis historische tijd

    NB dagelijkse tijd niet per se onder paraplu van geschiedenis; krijgt wel veel aandacht (in bijv. de ochtendkring)


    Slide 16 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Aanvankelijk historisch tijdsbesef

    Slide 17 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Slide 18 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    geschiedenisles groep 5 t/m 8 (oudere kind)
    historische tijd centraal

    - kennismaken met de kenmerkende aspecten van alle tijdvakken;
    - veranderingen, verschillen en overeenkomsten binnen en tussen tijdvakken; 
    - geschiedenis van Nederland;
    - waar mogelijk verbinden met Europese - en wereldgeschiedenis. 





    Slide 19 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies




    Lesmethodes: 
    • chronologisch => 1x alle 10 tijdvakken
    • concentrisch => 2 of 3x alle 10 tijdvakken
    • thematisch => losse thema's / 
    niet strak chronologisch / soms meerdere schoolvakken
    Voortgezet historisch tijdsbesef

    Slide 20 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Ingrediënten voor een goede geschiedenisles

    • formulering lesdoelen
    • motiverende opening - kern - afsluiting
    • inzetten variatie aan beeldvormers
    • ALTIJD een tijdbalk (& kaart) inzetten
    • stimuleren van historisch redeneren 
    • werkvormen / opdrachtvormen

    Slide 21 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Kijkwijzer Geschiedenis: pag. 79 t/m 80

    Slide 22 - Tekstslide

    Vraag de studenten de Kijkwijzerbundel voor zich te nemen. 

    Check de 
    - observatiepunten
    - bespreekvragen
    Formulering lesdoelen
    ... doelen over hist. tijdsbesef - hist. kennis - hist. redeneren 

    • lesdoelen op leerlingniveau -> globaal / zoals je het in de klas met de kinderen kort deelt
    • lesdoelen op leerkrachtniveau -> specifiek en realistisch formuleren / ook benoemen wat je precies wenst dat kinderen mbt kennis en vaardigheden aan einde van de les beheersen. Vermijd: wat, waar, wanneer, hoe, waarom, e.d.


    Slide 23 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Hoe kan het beter?
    • 'De kinderen weten wanneer hunebedden werden gebouwd'

    • 'De kinderen begrijpen waarom hunebedden werden gebouwd'

    • 'De kinderen leren hoe hunebedden werden gebouwd'

    Slide 24 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Voorbeelden lesdoelen
    • de kinderen kunnen aan het einde van de les het tijdvak 'jagers en boeren' op voorgedrukte tijdbalk inkleuren en duidelijk de periode in de balk markeren: 3300-3000 voor Chr. de periode  waarin het trechterbekervolk in het huidige Drenthe hun hunebedden bouwde.

    • de kinderen kunnen aan het einde van de les verwoorden dat het trechterbekervolk grafmonumenten bouwde, zodat er grafgiften (zoals potten met voedsel, gereedschap, kleding, etc.) mee konden worden gegeven aan de overledene voor in het leven na de dood.  

    • de kinderen kunnen aan het einde van de les in een tekening uitleggen  dat de eerste boeren in Drenthe met behulp van ossen, menskracht, stammetjes, gladde huiden en zand enorme draag- en dekstenen op elkaar konden plaatsen waardoor een grafkamer ontstond. 

    Slide 25 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Kijkwijzer Geschiedenis: pag. 123

    Slide 26 - Tekstslide

    Opnieuw de Kijkwijzerbundel erbij: 
    bijlage 2 gaat over formuleren van lesdoelen
    Het Rijk van Karel de Grote

    Karel de Grote bedacht een slimme manier om zijn enorme rijk te besturen, volgens de gedachte: als jij mij helpt, help ik jou. Edelen hielpen Karel bij het bestuur, de rechtspraak en het vechten in de oorlog. In ruil daarvoor schonk Karel hen stukken land om zelf te besturen. Karel verdeelde zijn rijk in graafschappen, elk met een graaf aan het hoofd. Het werk van de graaf werd gecontroleerd door inspecteurs. Die brachten weer verslag uit aan Karel. 

    Slide 27 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Verbeter het lesdoel hieronder.

    'De kinderen leren hoe Karel de Grote op een
    slimme manier zijn enorme rijk bestuurde.'

    Slide 28 - Open vraag

    Karel de Grote bedacht een slimme manier om zijn enorme rijk te besturen, volgens de gedachte: als jij mij helpt, help ik jou. Edelen hielpen Karel bij het bestuur, de rechtspraak en het vechten in de oorlog. In ruil daarvoor schonk Karel hen stukken land om zelf te besturen, .
    Karel verdeelde zijn rijk in graafschappen, elk met een graaf aan het hoofd. Het werk van de graaf werd gecontroleerd door inspecteurs. Die brachten weer verslag uit aan Karel. 
    De kinderen kunnen aan het einde van de les in een toneelstukje uitspelen dat:
    - edelen Karel de Grote hielpen bij het besturen van het rijk, de rechtspraak en oorlog voeren
    - Karel in ruil daarvoor deze edelen (graven) stukken land (graafschappen) schonk
    - inspecteurs van Karel het werk van de edelen controleerden

    Slide 29 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Opbouw van les
    oriëntatiefase / motiverende opening
    1 - verrassen    2 - activeren voorkennis 
    3 - benoemen van lesdoel     4 - schets verloop van de les

    uitvoeringsfase / kern 
    nieuwe leerstof tot je nemen en verwerken 

    afsluitingsfase / evaluatie
    checken in hoeverre de lesdoelen zijn bereikt

    Slide 30 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies



    motiverende
    beeldvormer?

    Slide 31 - Woordweb

    Het onderwerp van de les is de beeldenstorm. Welke motiverende opening zie je voor je? Hoe kun je:
    1. verrassen
    2. voorkennis activeren
    3. lesdoelen delen
    4. overzicht les bieden & afspraken maken

    Wijs erop dat het kan helpen als student ter inspiratie het beeldvormingsschema er bij pakt.
    de kern en afsluiting
    nieuwe leerstof tot je nemen en verwerken 
    - docentgestuurd: vertellen, uitleggen, laten zien, (kring)gesprek, gastspreker, etc.
    - leerlinggestuurd: onderzoeken, uitbeelden, knippen, plakken, tekenen, schrijven, etc.

    checken in hoeverre de lesdoelen zijn bereikt
    samenvatten, presenteren, tentoonstellen, etc.

    Slide 32 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Ontwikkelen van historisch bewustzijn
    Historisch tijdsbesef
    Historische kennis
    Historisch redeneren
    • aanduidingen voor tijd en tijdsindeling; 
    • chronologische volgordes; 
    • de tijdbalk;  
    • kenmerkende aspecten van
      tijdvakken; 

    • continuïteit en verandering.
    • periodiseringen, zoals  de tien
      tijdvakken; 

    • kenmerkende aspecten van
      de tien tijdvakken; 

    • vijftig vensters van de Canon
      van Nederland; 

    • verhalen, tradities en verbeelding.
    • Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen
    • hist. vragen stellen
    • bronnen onderzoeken
    • contextualiseren
    • argumenteren
    • historische begrippen gebruiken

    Slide 33 - Tekstslide

    Waar ging het in de geschiedenisles ook al weer om?

    Gaat om meer dan alleen historische kennis overbrengen.

    Ook aandacht voor ontwikkelen van historisch tijdsbesef en historisch redeneren.
    historisch tijdsbesef ontwikkelen

    Slide 34 - Tekstslide

    rol van de tijdbalk in de les
    Historisch redeneren

    Slide 35 - Tekstslide

    Bij historisch redeneren neem je altijd een metaperspectief in. Vanuit dit metaperspectief probeer je te verklaren wat de invloed van verschillende historische gebeurtenissen is geweest. Samen met de kinderen ga je als een soort ‘tijddetective’ op onderzoek. Door prikkelende vragen te stellen, kun je kinderen uitdagen tot het bedenken en verwoorden van historische argumenten
    Historisch redeneren
    = redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen. 

    Waarbij aandacht is voor:
    1. historische ontwikkelingen verkennen aan de hand van vragen;
    2. voorwerpen, personen en gebeurtenissen in de historische context plaatsen;
    3. historische begrippen gebruiken (bijv. piramide, feodale stelsel, dekolonisatie);
    4. beweringen onderbouwen met argumenten;
    5. bruikbare informatie uit (eenvoudige) bronnen selecteren;
    6. metahistorische begrippen gebruiken (bijv. verandering, perspectief, historisch bewijs);

    => dus je in de geschiedenis les ook een houding en vaardigheden eigen maken!

    Slide 36 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Slide 37 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Historisch redeneren bevorderen

    Slide 38 - Tekstslide

    voorbeelden vanuit de circuitles (les 5!)

    Slide 39 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    circuitles (in bijeenkomst 5)
    • 2,5 uur 
    • 8 stations doorlopen
    • inspiratie voor werkvormen
    • tijdbalktest => tijdvakken + kenmerkende aspecten + kantelmomenten + canonvensters

    Slide 40 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies

    Tijdbalktest
    • plak 2 A4-tjes met plakband aan elkaar vast
    • teken in rap tempo een tijdbalk (±) op schaal volgens de indeling van de tien tijdvakken;
    • verwerk in je tijdbalk de volgende kantelmomenten: 1. Agrarische Revolutie - 2. Christendom verovert Europa - 3. Renaissance - 4. Reformatie - 5. Wetenschappelijke Revolutie - 6. Verlichting;  
    • je mag geen bronnen raadplegen;
    • je hebt slechts 10 minuten de tijd;
    timer
    10:00

    Slide 41 - Tekstslide



    In deze oefening gaan studenten belangrijke kantelmomenten in tijdbalk noteren. 
    Maar tijdens de tijdbalktest vragen we ook kenmerkende aspecten en canonvensters in tijdbalk te plaatsen.
    Agrarische revolutie
    Christendom verovert Europa
    Renais-
    sance
    Reformatie
    W'pelijke 
    revolutie
    Verlichting

    Slide 42 - Tekstslide

    Samen controleren! Studenten kijken elkaars tijdbalk na. Evt. tijdbalk op whitebord tekenen.
    Check out

    Wie heeft nog een vraag?
    Wat neem je mee uit deze bijeenkomst?

    Slide 43 - Tekstslide

    Deze slide heeft geen instructies