G3 - redekundig ontleden 1-2-3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Redekundig ontleden 1-2-3, toets: 29-10

De toets gaat over de volgende stof: 

• H1, blz. 22-25
• H2, blz. 70-74
• H3, blz. 115-119

Wat moet je kunnen/weten? 

• Zinsontleding: ond, wwg/nwg, lv, mv, vzv, bwb -  bijst, bvb 
• Herkennen: samengestelde of enkelvoudige zinnen
• Benoemen: hoofdzin of bijzin 
• Benoemen: nevenschikkend of onderschikkend (voegwoorden kennen!)
• Benoemen: bijzinnen (let op bijvoeglijke bijzin, anders dan de rest!)
• Kunnen: bijzinnen vervangen voor één zinsdeel - en andersom 
• Herkennen: beknopte bijzin. Kunnen: beknopte bijzin juist maken 
• Herkennen: lijdende en bedrijvende vorm, werkwoordstijden
• Kennen: alle theoretische kennis, zie bladzijdes op eerste dia. 

zinsontleding, herhaling

• werkwoordelijk gezegde OF naamwoordelijk gezegde
• onderwerp
• lijdend voorwerp
• meewerkend voorwerp
• voorzetselvoorwerp
• bijwoordelijke bepaling

• bijvoeglijke bepaling
• bijstelling 

Stap 1: onderstreep de PV en zet zinsdeelstrepen

PV = werkwoord dat verandert als je de tijd/het getal aanpast. 

zinsdelen = woorden die bij elkaar horen en blijven als je de volgorde verandert. 

1. Mijn vervelende zus en haar vriendengroep / worden / morgen / door mijn ouders / naar het vliegveld / gebracht / voor een vakantie naar Ibiza. 

 

1. Volgens meteorologen bedreigt een zeer zware storm de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend waren wij op bezoek bij familie in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator, is net als ik dol op wilde dieren.
   
4. Ons is voor de herkansing van de rekentoets een stiltelokaal beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti zijn zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen aan ouders en leraren verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel schijnt nu alweer failliet te zijn. 

Onderstreep PV en zet zinsdeelstrepen:

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel/ schijnt /nu /alweer /failliet/ te zijn. 

Stap 2: NWG of WWG

Zoek eerst alle werkwoorden in de zin. Drukken die een toestand uit > nwg. Drukken die een handeling uit > wwg. 

NWG: 

• alleen koppelwerkwoorden (zijn, worden, lijken, schijnen, blijken, heten, dunken, voorkomen, blijven, heten) 
• koppelen het onderwerp aan een kenmerk. Dat kenmerk noem je dan ook een NWG. 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel/ schijnt /nu /alweer/ failliet/ te zijn. 

NWG of WWG? 

1. wwg = bedreigt   
2. wwg = waren      
3. nwg = is dol         
4. wwg = is beloofd 
5. wwg = zijn verkocht  
6. nwg = schijnt failliet te zijn 

Stap 3: onderwerp

Je vindt het onderwerp door de volgende vraag te stellen: 

Wie / wat + gezegde? Het antwoord is het onderwerp. 

Andere manier: het onderwerp verandert altijd van getal als je de pv van getal verandert. 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 4: lijdend voorwerp

Let op! In een zin met een NWG kan geen lijdend voorwerp staan.

Voor bepaalde handelingen heb je iets nodig. Je moet altijd iets geven. Je moet altijd iemand bellen. Datgene wat je nodig hebt, is vaak het lijdend voorwerp. Ik moet altijd iemand slaan of iets schoppen. 

Makkelijker: 

Wie/wat + wwg + ond? > lijdend voorwerp 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 5: meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is de ontvanger van de handeling/toestand. Het is altijd een persoon. 

Je geeft altijd iets aan iemand. Je bewaart iets voor iemand.

Aan/voor wie + gezegde + onderwerp (+lv)? > meerwerkend voorwerp

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 6: voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp is een erg lastig onderdeel. Zelfs Neerlandici hebben hier discussies over. Met onderstaande manieren kan je de meeste zinnen (zeker jullie zinnen) echter wel maken! 

Kenmerken vzv: 

• zinsdeel begint met een voorzetsel 
• dat voorzetsel hoort bij het werkwoord uit die zin. Je kan het voorzetsel niet veranderen of weglaten. (wachten op, kijken naar, afzien van) 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Freek Vonk, de bekende tv-presentator,/ is /net als ik / dol / op wilde dieren.
   
4. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
5. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
6. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 7: bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling geeft meer informatie over het gezegde. Het geeft vaak antwoord op de vraag: 

• waar? wanneer? waarom? waardoor? hoe?  hoeveel? hoevaak? hoe erg? waarheen? 

Uitleg 

1. Onderstreep de pv en zet zinsdeelstrepen (alles wat voor de PV kan)
2. Bepaal: naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde (zie volgende dia)
3. Onderwerp = wie/wat + gezegde?
4. Lijdend voorwerp (alleen bij wwg) = wie/wat + ond + wwg? 
5. Meewerkendv voorwerp = aan/voor wie + ond + gezegde (+lv)? 
6. Voorzetselvoorwerp = begint met een vast voorzetsel bij een werkwoord 
7. Bijwoordelijke bepaling = geeft antwoord op hoe/wanneer/waar/etc. 

1. Bijvoeglijke bepaling = het mooie meisje, de kat van de buren 
2. Bijstelling = extra informatie bij het onderwerp 

Hoofdzinnen en bijzinnen 

Maken opdracht 4 en 5 

Hoofdzinnen en bijzinnen

1. Ik ging gisteren naar school toen mijn moeder naar haar werk ging.

Bovenstaande zinnen bestaat eigenlijk uit twee zinnen. Het is een samengestelde zin.  In een samengestelde zin kunnen hoofdzinnen en bijzinnen gebruikt zijn.

Hoofdzin = de  zin waarin de persoonsvorm het eerste of tweede zinsdeel is.

Bijzin = de zin waarin de persoonsvorm niet het eerste of tweede zinsdeel is.

Hoofdzinnen en bijzinnen

Tussen de twee zinnen staan voegwoorden. Die voegwoorden kunnen nevenschikkend of onderscikkend zijn. 

nevenschikkende voegwoorden = en, want, maar , of 

Lijdende en bedrijvende vorm

Een zin kan in de lijdende of bedrijvende vorm staan. Je moet deze vormen kunnen herkennen en zelf kunnen gebruiken. 

De man koopt twee computer. 

Dit is een bedrijvende zin. Het onderwerp (de man) voert het gezegde uit.

De computers worden gekocht. 

Dit is een lijdende zin. Het onderwerp (de computers) ondergaat het gezegde. 

Tijden van de zin

Een zin kan in de volgende tijden staan: 

• o.t.t.  = onvoltooide tegenwoordige tijd     Ik loop 
• v.t.t. = voltooide tegenwoordige tijd            Ik heb gelopen 
• o.v.t. = onvoltooide verleden tijd                   Ik liep
• v.v.t. = voltooide verleden tijd                         Ik had gelopen 

 

Boekopdracht

1. 12 november 

2. 13 januari 

3. 30 maart 

4. 22 juni 

Bijzinnen maken en vervangen

Je kan van een zinsdeel vaak een bijzin maken, door een onderwerp en persoonsvorm toe te voegen aan het zinsdeel. Bijvoorbeeld: 

Diegene mag zich melden bij de rector. 

In deze zin kan je diegene vervangen door een bijzin: degene die dit gedaan heeft. Zo krijg je een samengestelde zin: 

Degene die dit gedaan heeft, mag zich melden bij de rector. 

Bijzinnen maken en vervangen

Je kan het onderwerp, lijdend voorwerp, naamwoordelijk gezegde, meewerkendvoorwerp, voorzetselvoorwerp en de bijwoordelijke bepaling vervangen door een bijzin. 

1. Ik heb haar een bos bloemen gegeven. 
2. Mijn vader heeft in Winterswijk gewoond. 
3. Die man is helemaal niet grappig. 
4. Ik vertrouw helemaal op haar. 

Bijzinnen maken en vervangen

Andersom kan het ook: je kan een bijzin vervangen door één zinsdeel. 

1. Ik had niet verwacht dat hij dat echt zou doen.
2. Wij zijn gisteren gefietst langs het huis waar mijn oma vroeger woonde. 
3. Tijdens het feest dat volledig uit hand liep, ben ik mijn telefoon verloren.
4. Het meisje die die mooie tekeningen heeft gemaakt, is tot winnaar bekroond. 

Samengestelde zinnen ontleden

Als je een samengestelde zin moet ontleden, ontleed je alleen de hoofdzin. De bijzin benoem je op basis van de functie die de zin heeft als: 

• onderwerpszin
• lijdendvoorwerpszin
• gezegdezin
• meewerkendvoorwerpszin
• voorzetselvoorwerpszin
• bijwoordelijke bijzin
• bijvoeglijke bijzin

Samengestelde zinnen ontleden

Bepaal eerst wat de bijzin en wat de hoofdzin is. De hoofdzin kan je 'gewoon' ontleden.

Als je gelijk ziet welke functie de bijzin heeft, kan je 'm direct benoemen. Als je dat lastig vindt, vervang je de bijzin eerst door één zinsdeel. Dan kan je gewoon het stappenplan van zinsontleding volgen. Welk zinsdeel is het? Schrijf dit als ....... - zin en je hebt de bijzin benoemd! 

Moeilijk: de bijvoeglijke bijzin

Hij is erg blij met het kapsel dat zijn kapper geknipt heeft. 

bijzin = dat zijn kapper geknipt heeft.

Vervangen? 

Hij is erg blij met het nieuwe kapsel. 

Je vervangt het voor een bvb, dus een bijvoeglijke bijzin. 

Oefenen:

1. Wie de leukste oplossing had, werd ook een prijs gegeven. 
2. Als je de antwoorden wil, mag je mij mailen.
3. Het resultaat was wat ik verwachtte. 

huiswerk voor maandag: 

Maken opdracht 2, 4 en 6 (vanaf blz. 71).

Dit mag je op de computer doen, omdat je veel moet schrijven, maar je moet het dan wel geprint meenemen naar de les. 

beknopte bijzin

Een beknopte bijzin is een bijzin die je korter opschrijft: 

Na koffie gedronken te hebben, ging ze naar huis. 

Hard huilend kwam ze de school binnen. 

Een beknopte bijzin heeft geen onderwerp of persoonsvorm en heeft altijd een deelwoord OF te+infinitief 

verkeerd aansluitende beknopte bijzin

In de beknopte bijzin laat je het onderwerp en de persoon weg. Dat moet je wel goed doen! Kijk maar: 

Wachtend op de bus, reed de chauffeur hard voorbij. 

Het onderwerp in de hoofdzin moet hetzelfde zijn als het [verborgen] onderwerp van de beknopte bijzin. Zijn ze niet hetzelfde, dan moet je de zin volluit schrijven: 

Terwijl zij wachtte op de bus, reed de chauffeur hard voorbij. 

Maken: 

Blz. 116, opdracht: 3, 6, 8 (niet 8.2)