Multiperspectiviteit in het geschiedenisonderwijs

• Geschiedenis
• Beroepsopleiding

Multiperspectiviteit in de Gouden Eeuw

Planning

• Aanleiding, context, relevantie en probleemstelling
•  Theoretische verdieping
• Onderzoeksvraag en deelvragen
• Plan van aanpak
• Resultaten
• Conclusie
• Discussie

Aanleiding, context, relevantie en probleemstelling

• Beschrijvend onderzoek. 
• Door Westers perspectief in de methodes wordt een eenzijdig beeld van de gebeurtenissen weergegeven. 
• CSG Reggesteyn, de vakgroep geschiedenis en leerjaar 2 havo. 
• Maatschappelijk én politiek debat over de Gouden Eeuw. 
• De methode en docenten hebben grote invloed perspectieven die worden gepresenteerd aan de leerlingen. 

Theoretische verdieping (1) 

• Multiperspectiviteit: "viewing historical events from several perspectives” (Stradling, 2003 p.14). 
  
  - Vragen stellen over gebruikelijke notities.
  - Vergelijken van verschillende narratieven.
  
  
•  Moeilijk toe te passen bij vaststaande chronologie.  (Nederlandse Canon)
  
  

Theoretische verdieping (2) 

• Transmissiemodel: invloed die het Westen heeft gehad op de "veroverde" samenleving.
  (Meest voorkomende model).
  
  
• Receptiemodel: wordt gekeken naar de reactie van 'de ander' op Westerse invloed.
  
  
• Representatiemodel: onderzoek naar beeldvorming over niet-Westerse landen.
  
  
• Interactie- en communicatiemodel: wederzijdse beïnvloeding tussen verschillende culturen. 
  
  Bron: Couttenier, Standaert en Nieuwehuyse, Eurocentrisch denken voorbij. (2018) Leuven: Universitaire Pers. 
  
   

Theoretische verdieping (3)

• Uit een gebrek aan multiperspectiviteit komt eurocentrisme voort.  (Baker, 2008).
  
  
• "Een geschiedeniscurriculum dat vooral aandacht geeft aan (West-) Europese geschiedenis, (West-)Europa in het centrum van de wereldgeschiedenis plaatst" (Nieuwenhuyse, 2017). 
  
  
• Belemmert de leerlingen in een genuanceerd beeld van de geschiedenis en historisch denken. 
  
  
• "Global History richt zich op het vergelijken en of het onderzoeken van de connecties tussen verschillende delen van de wereld in de loop van de tijd." (Davids, 2005 p.5). 

Onderzoeksvraag en deelvragen

Op welke wijze wordt het thema ‘Gouden Eeuw (1600-1700)’ multiperspectivistisch behandeld op CSG Reggesteyn, volgens de methode, de docenten en de leerlingen?

• .In hoeverre is er sprake van multiperspectiviteit in het thema ‘Gouden Eeuw’ van de geschiedenismethode Memo (2014) 2H?
  

• Welke perspectieven worden er door geschiedenisdocenten aangenomen in het thema ‘Gouden Eeuw?
  

•  Hebben leerlingen meerdere perspectieven opgedaan na het behandelen van het thema ‘Gouden Eeuw’?
  

Plan van aanpak

• Analyse van de methode.
  - Gesloten vragen. 
  - Aantallen omzetten naar procenten
  
• Interviews met docenten.
  - Open vragen
  - verschillende visies en werkwijze.
  - Anoniem
  - Thematische analyse
  
• Vragenlijst leerlingen.
  - Anoniem.
  - Gesloten vragen
  - Aantallen omzetten naar procenten.
  
  
• Gebaseerd op de kernbegrippen uit het theoretisch kader. 
  

Interviews docenten

• Bewust van verschillende perspectieven (Indonesië, Afrika maar ook arm en rijk). 
• Multiperspectiviteit door didactische werkvormen, onderwijsleergesprekken, de media of vertellen. 
• Weinig te verwachten van de methode: eurocentrisch.
• Maar geen eenduidig beleid. 

Conclusie

• Docenten geven ieder op hun eigen manier invulling aan multiperspectiviteit.  De wijze waarop multiperspectiviteit terugkomt is dus erg persoonlijk. Aandacht voor andere werelddelen is er wel maar afhankelijk van methode. 

• Vanuit de geschiedenismethode hoeft de docent en leerling geen multiperspectivistische visie op de geschiedenis te verwachten, de methode gebruikt het transmissiemodel (Couttenier, Standaert & Nieuwenhuyse, 2018). 

•  Leerlingen zich wel bewust zijn van andere perspectieven, maar hebben het blijven vasthouden aan eurocentrisch gedachtegoed (Nieuwenhuyse, 2017).

Discussie en vervolgonderzoek

• Bij vraag naar perspectieven werden vaak geschiedkundige terreinen genoemd.  
• De gesloten vragen van de analyse van de methode onderzoeken alleen de kwantiteit, niet de kwaliteit.
• De antwoorden van leerlingen zeggen niets over het waarom.
• De rol die leeftijd heeft in de beeldvorming (fases van Egan). 
• Hebben leerlingen met een niet-Westerse achtergrond een ander beeld of zijn zij zich meer bewust van multiperspectiviteit. 

Literatuur

• Baker, M. (2008) Teaching and Learning about and beyond Eurocentrism; A Proposal for the Creation of an Other School. https://www.academia.edu/32707220/Teaching_and_Learning_About_and_Beyond_Eurocentrism_Revised_July_2016_docx. 
• Couttenier,  M., Standaert, N. & Nieuwenhuyse, K. (2018) Eurocentrisch denken voorbij; interculturele perspectieven in het geschiedenisonderwijs. Leuven: Universitaire Pers.  
• Davids, K. (2005) Global History en de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam.
• Fontaine, P. F. M. (1980) Historisch didactische cahiers 3; schoolboekanalyse . Groningen; Wolters-Noordhoff
• Nieuwenhuyse, K. (2017) Using Multiperspectivity to break through Eurocentrism. https://public-history-weekly.degruyter.com/5-2017-9/using-multiperspectivity-to-break-through-eurocentrism/.
• Stradling, R. Multiperspectivity in history teaching: a guide for teachers. (2003) Straatsburg: Europese Raad. 
  
• Wilschut, A., Van Straaten, D. & Van Riessen, M. (2013) Geschiedenisdidactiek; basisboek voor de vakdocent. Bussum; Van Gorcum.