5.3 de reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ontdekkers en Hervormers 1500 - 1600

5.3 de reformatie

De Reformatie

Kennen & kunnen deze les

Mensen met kritiek kunnen noemen die Luther voorgingen

Kritiek van Erasmus, Luther en Calvijn kunnen noemen

Uitleggen hoe de aflatenhandel werkte

Uitleggen waarom heiligenverering een belangrijk aspect was in de middeleeuwse katholieke kerk

Gevolgen van de reformatie kunnen noemen.

kenmerkend aspect

De splitsing van de kerk in West-Europa

De Reformatie

Reformatie is een ander woord voor scheiding in de kerk (opnieuw formeren). 

De protestantse Reformatie was het zestiende-eeuwse schisma binnen het westerse christendom, dat ingezet werd door Maarten Luther, Johannes Calvijn en andere vroege protestanten. Het startpunt wordt traditioneel in 1517 gesitueerd toen Maarten Luther volgens het verhaal zijn 95 stellingen ophing aan de deur van de Slotkerk te Wittenberg. 

Dominantie van de kerk in de middeleeuwen

• Sinds de geboorte van Christus was de mens steeds verder afgedwaald van God. De enige hoop was een Apocalyps (nieuwe openbaring) om de zondige staat van de mens te redden en het eeuwige koninkrijk te stichten. Wat nodig was, was totale gehoorzaamheid aan de superieuren: God, geestelijkheid en adel
• Via sacramenten (heilige handelingen) konden de gelovigen aan de kerk worden gebonden en had de kerk haar macht weten te verstevigen tijdens de ME!

humanisme

De humanisten waren wetenschappers die de mens weer in het middenpunt (dus centraal) plaatsten. Het waren zelfstandige, kritische denkers die probeerden op een rationele (dus door er goed over na te denken) manier de samenleving beter te maken. 

Daarbij bestudeerden de humanisten allerlei teksten uit de klassieke oudheid. 

Een van de balangrijkste humanist was Erasmus.

Desiderius Erasmus

God en het geloof moeten niet centraal staan maar de mens zelf. Erasmus vond dat er in de kerk dingen gebeurden die niet goed waren. Hij hoopte dat de kerk dit door zijn kritiek zélf ging aanpakken.

Erasmus

Erasmus schreef meerdere boeken, waaronder het boek Lof der zotheid

De belangrijkste punten uit dit  boek zijn:

• De Kerk zou moet handelen zoals in de Bijbel staat 
• De geestelijkheid zou sober moeten leven, net zoals Jezus.

Maar dat gebeurt lang niet altijd!

Opdracht

Koppel de woorden aan de juiste kerk...

katholiek

protestants

paus

dominee

pastoor

heiligen

bijbel lezen

dogma

biechten

communie

soberheid

rituelen

rijkdom

tradities

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Luther

Toen in de 16e eeuw het wereldbeeld veranderde, was er voor het eerst ruimte voor kritiek. Kritiek op het leven, kritiek op ideeën en kritiek op de kerk. Maar vooral deze laatste zorgde voor veel opschudding. Wat de kerk was een heilig instituut. De paus was een plaatsvervanger van Jezus op aarde. Kritiek was daarom toch een moeilijk punt. Toch ontstond het.  

Een van de eerste mensen die hun kritiek uitte was de monnik Maarten Luther. Een slimme geleerde man uit Duitsland, die zijn leven had gegeven in dienst van de kerk. Maar die gaandeweg steeds meer dingen zag, die volgens hem strijdig waren met de Bijbel die hij zo grondig had bestudeerd. Hij probeerde met zijn kritiek naar de kerk te gaan. Zij wilde er echter niets van horen. Maar al snel blijkt dat de gewone man in de straat de kritiek wel wilde horen.

Luther en zijn aanhangers worden een van de eerste protestanten. En daarom is het verhaal van Luther een zeer wezenlijke voor de geschiedenis. En kijken we naar fragmenten van deze film.

vragen

1. noem drie dingen die Luther ziet of ervaart die zijn afschuw wekken

2. Welke ervaring vind hij het ergste? Waarom denk je dat?

vragen

1. noem drie dingen die Luther ziet of ervaart die zijn afschuw wekken

2. Welke ervaring vind hij het ergste? Waarom denk je dat?

Lijkwade van Turijn

Scala Sancta (heilige trap) in Rome

Relikwieën zijn overblijfselen die binnen bepaalde religies vereerd worden. Met name in het rooms-katholieke en oosters-orthodoxe christendom en in het hindoeïsme en het boeddhisme speelt de verering van relikwieën een belangrijke rol.

aflaten

1. wat grijpt Luther zo aan, aan de handelingen van Tetzel?

(Luther besluit iets te doen, de kerk moet weten dat dit gaande is en dat het niet strookt met de boodschap in de bijbel)

2. Wat doet Luther om zijn boodschap duidelijk te maken?

0

aflaten

1. wat grijpt Luther zo aan, aan de handelingen van Tetzel?

(Luther besluit iets te doen, de kerk moet weten dat dit gaande is en dat het niet strookt met de boodschap in de bijbel)

2. Wat doet Luther om zijn boodschap duidelijk te maken?

Waarom leidde de reformatie ook tot politieke/bestuurlijke problemen?

0

Waarom leidde de reformatie ook tot politieke/bestuurlijke problemen?

Waarom heeft Luther succes?

• Uitvinding boekdrukkunst 
  

• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
  

• Eenvoud en soberheid spreken arme gelovigen aan.
  

Kennen & kunnen deze les

Mensen met kritiek kunnen noemen die Luther voorgingen

Kritiek van Erasmus, Luther en Calvijn kunnen noemen

Uitleggen hoe de aflatenhandel werkte

Uitleggen waarom heiligenverering een belangrijk aspect was in de middeleeuwse katholieke kerk

Gevolgen van de reformatie kunnen noemen.

volgende les over de reformatie

- oefenen met bronnen

- verdiepen

- quiz

- oefenen met opdrachten

- samenvatten

hierna komt divers materiaal

het materiaal kan je gebruiken om het hele verhaal nogmaals maar dan anders te bekijken.

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Bij welke hervormer(s) hoort de kritiek op de aflatenhandel?

1. Alleen bij Calvijn
2. Alleen bij Luther
3. Zowel bij Calvijn als bij Luther
4. Bij de Katholieke kerk

In welk jaar maakte de Vrede van Augsburg een einde aan de Godsdienstoorlogen?

1. 1455
2. 1525
3. 1555
4. 1625

0

Waarom denk je dat het gewone volk zich aangetrokken voelde door de aflatenhandel?

Maar waarom voelt het gewone volk zich ook aangetrokken tot de ideeën van Luther?

Waardoor werden de 95 stellingen die Luther aan de kerkdeur in Wittenberg gespijkerd had snel verspreid?

Aan welke dingen stoort Luther zich in Rome? Waarom is dat zo heftig voor Luther, denk je?