bijwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Welkom TH1B

Pak alvast je leesboek voor je!

Lesprogramma

1. Terugblik woordsoorten
2. Werkvorm woordsoorten
3. Uitleg bijwoorden (havo) + TL aan de slag
4. Huiswerk maken
5. Afsluiting

Terugblik

Welke woordsoorten hebben wij ook al weer besproken?

• Werkwoorden
• Zelfstandig naamwoorden
• Lidwoorden
• Voorzetsels

Werkvorm woordsoorten

1. Verdeel het A3 papier in vier vlakken (zie voorbeeld).

2. Zet in één vlak de werkwoorden, in de tweede zelfstandig naamwoorden, in de derde lidwoorden en in de vierde  voorzetsels. 

3. Schrijf bij ieder woordsoort wat het is en schrijf zoveel mogelijk voorbeelden op.

Lesdoel (havo)

• Je leert over bijwoorden.

TL:

- Maak van H2 taalverzorging: opd. 1 t/m 5 + 9b af.
Klaar? 
- Maak de oefentoets op Classroom.
- Oefen op www.cambiumned.nl

Bijwoord (BW)

Een bijwoord zegt meestal iets over
een ander woord:

• Werkwoord (Anna hockeyt goed)
• Bijvoeglijk naamwoord (Anna heeft een heel mooie hockeystick)
• Ander bijwoord (Anna kan ook bijzonder snel rennen)
  
  
• Een BW zegt nooit iets over een ZN (dan is het een BVN)

Bijwoord (BW)

Een bijwoord kan van alles aangeven:

• Tijd (gisteren, tegenwoordig, morgen)
  
• Plaats (er, nergens, overal)
  
• Zekerheid (vast, absoluut)
  
• Ontkenning (niet, nooit)

Veel vraagwoorden zijn een bijwoord (hoe, waar, wanneer)

Veel woorden die in hun eentje een zinsdeel kunnen vormen, zijn bijwoorden.

Wat is het bijwoord in deze zin?

'Dat is een bijzonder grappig filmpje!'

1. bijzonder
2. een
3. dat
4. grappig

Wat is het verschil tussen een bijwoord en een bijvoeglijk naamwoord?

1. Een bijwoord zegt iets over een zn en een bijvoeglijk naamwoord niet.
2. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zn en een bijwoord niet.
3. Er is geen verschil.
4. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een bijwoord.

Aan de slag!

Havo: 
- H1 grammatica: opd. 1 t/m 4 (zn + lw)
- H6 grammatica: opd. 1 t/m 4 (bw)

TL:
- H2 taalverzorging: opd. 1 t/m 5 + 9b (zn + lw)

Klaar?

Wat gaan we doen vandaag?

- Opening

- 10 minuten lezen

- Uitleg havo: bijwoorden 

- Opdrachten (af)maken 

- Afsluiting

Lesdoel

• Je leert over bijwoorden.

Korte herhaling

Zelfstandig naamwoord (ZN): een mens, dier, plant of ding. Voor een zelfstandig naamwoord kun je de, het of een zetten.

Mijn moeder pakte haar laptop en zag dat haar scherm kapot was.

Hoeveel zelfstandig naamwoorden staan in deze zin?

Lidwoord (LW): de, het of een. Staat voor een zelfstandig naamwoord.

In het scherm van de laptop zitten een paar grote barsten.
Hoeveel lidwoorden staan in deze zin?

ZIJN ER NOG VRAGEN?

- Zelfstandig naamwoord

- Lidwoord

Aan de slag

Maak de opdrachten over zelfstandig naamwoord en lidwoord:

TL:
- H2 taalverzorging: maak opdracht 1 t/m 5 + 9b.

Havo:
- H1 grammatica: maak opdracht 1 t/m 4.

Ga naar www.kahoot.it

Volgende week

- Vanaf volgende week beginnen we weer met 10 min. lezen

- Degene die Katvis al hebben gelezen, zorgen ervoor dat zij zelf een boek meenemen naar de les. Wie zijn dit?

TL: lidwoord + zelfstandig naamwoord

Havo: lidwoord + zelfstandig naamwoord + bijwoord

Aanwijzende voornaamwoorden

Aanwijzende en vragende voornaamwoorden

Lesdoel: 

Je leert over aanwijzende en vragende voornaamwoorden

Wat is een zelfstandig naamwoord ook alweer?

Aanwijzende voornaamwoorden

Een aanwijzend voornaamwoord wijst een dier, mens of een ding aan. Voorbeelden: deze vrouw, dat paard, die fiets etc.

Aanwijzende voornaamwoorden:

Deze, die, dit, dat, zulk(e)(meervoud), zo'n(enkelvoud), dergelijk(e), zelf, hetzelfde en dezelfde.

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor een zelfstandig naamwoord staan, maar het kan ook alleen staan. 

Voorbeeld: Deze rode fiets vind ik mooier dan zo'n zwarte.

Let op: daar, daarheen, daarover en daarlangs zijn geen aanwijzende voornaamwoorden. Zij verwijzen naar een plaats/richting en niet naar een dier, mens of ding.

Benoem het aanwijzend voornaamwoord: Zulke mooie schoenen heb ik nog nooit gezien.

Benoem het aanwijzend voornaamwoord:
Kun je mij dat aangeven?

1. Kun
2. Je
3. Dat
4. Mij

Welke woorden geven volgens jou een vraag aan?

Vragende voornaamwoorden

Er zijn vier vragende voornaamwoorden:

1. Wie: Wie van jullie wil even boodschappen voor me doen?

2. Wat: Wat is een marathon?

3. Welk(e): Naar welk land gaat je vriendin op vakantie?

4. Wat voor (een): Wat voor schoenen moet je aan bij deze activiteit?

Belangrijke regel:
Woorden als waar, waarheen, wanneer en hoe zijn geen vragende voornaamwoorden!!!

LET OP!!!

Een vragend voornaamwoord hoeft niet altijd in een vraagzin te staan.

Voorbeeld:

Hij vraagt wie zijn pen heeft gezien.

Benoem het vragende voornaamwoord:
Mijn vriend vroeg mij wat voor sushi ik lekker vond.

Vul het vragend voornaamwoord in:
... gaat de rekening betalen?

1. Welk(e)
2. Wat
3. Wat voor (een)
4. Wie

Afsluiting

Zijn er nog vragen over de aanwijzende en vragende voornaamwoorden? Of over de stof van gister (zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden)?

Tot morgen!

Wat is een werkwoord?

WERKWOORDEN

De woorden van een zin kun je indelen in woordsoorten. Een van deze woordsoorten is een werkwoord. In een zin staat ten minste één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet.

Voorbeelden:

- Kijken: De jongens keken naar een lachfilm.

- Lachen: Ik heb gisteren heel hard om mijn vriend gelachen. 

- Starten: Het mentoruur start pas in de tweede schoolweek.

Werkwoord(en)
Jan had heel zijn leven een grote wens.

Werkwoord(en)
Hij wilde het gras maaien van zijn favoriete voetbalclub.

Werkwoord(en)
De radiozender 100%NL liet zijn wens in vervulling gaan.

HOOFDWERKWOORD

- Een zin kan niet zonder hoofdwerkwoord

- Als een hoofdwerkwoord weggelaten wordt in een zin, dan klopt de zin niet meer.

- Zelfstandige werkwoorden zijn hoofdwerkwoorden.

- Hulpwerkwoorden kan je weglaten in een zin.

ZELFSTANDIG WERKWOORD

(ZWW)

- is het belangrijkste werkwoord in een zin

- geeft aan wat er gebeurt in de zin

- is een werkwoord met betekenis

- een zin kan niet zonder een zelfstandigstandig werkwoord

Welk werkwoord heeft betekenis?
(zww)
Ik heb heel lekker gegeten.

1. heb
2. gegeten

Welk werkwoord heeft betekenis?
(zww)
Wij mochten in het zwembad zwemmen.

1. mochten
2. zwemmen

Welk werkwoord heeft betekenis?
(zww)
Wij kunnen de weg vragen aan de meneer.

1. kunnen
2. vragen

HULPWERKWOORD

(HWW)

- helpt mee om een goede zin te maken

- er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan

- bij twee of meer werkwoorden is de pv een hulpwerkwoord

- een hulpwerkwoord heeft geen duidelijke betekenis

Wat zijn de werkwoorden in de zin:
De bekritiseerde scheidsrechter mag in Nederland blijven fluiten.

De bekritiseerde scheidsrechter mag in Nederland blijven fluiten.

Drie werkwoorden = gezegde

mag blijven fluiten

Drie werkwoorden = gezegde

mag blijven fluiten

- meerdere werkwoorden in een zin

- mag (pv) is hww

- fluiten heeft betekenis en is zww 

- blijven is ook hww

Een kettingbotsing kan veel schade veroorzaken
- kan -

1. hww
2. zww

Een kettingbotsing kan veel schade veroorzaken
- veroorzaken -

1. hww
2. zww

DOELEN

- zelfstandige werkwoorden in een zin herkennen

- hulpwerkwoorden in een zin herkennen