Geschiedenisleraar.nl
Dé link tussen verleden en heden

5.2. Crises tijdens de Koude Oorlog

Historisch Overzicht 
vanaf 1900


De Koude Oorlog (1945-1989)
2. Crises tijdens de Koude Oorlog
1 / 102
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 3-6

This lesson contains 102 slides, with text slides and 11 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

Historisch Overzicht 
vanaf 1900


De Koude Oorlog (1945-1989)
2. Crises tijdens de Koude Oorlog

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

De Blokkade van Berlijn
mei 1948 - juni 1949

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Wat is er hand?
  • Ruzie over Berlijn loopt hoog op

  • Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

  • Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

  • Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Slide 4 - Slide

Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
Wat gebeurt er?
  • Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn

  • Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

  • Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

Slide 6 - Slide

This item has no instructions



Slide 7 - Slide

This item has no instructions

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Oprichting West-Duitsland (BRD) 
en 
Oost-Duitsland (DDR)
mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Video: Berlijn en de Koude Oorlog
fragment: De Blokkade van Berlijn

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Slide 11 - Video

This item has no instructions

Koreaanse Oorlog
juni 1950 - juli 1953

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken

  •  Korea is sinds 1910 bezet door Japan

  • Na de Tweede Wereldoorlog:
  • Noord-Korea: communistisch, gesteund door de Sovjet-Unie
  • Zuid-Korea: kapitalistisch, gesteund door de Verenigde Staten

  • Verdeling ligt op de 38e breedtegraad

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Noord-Korea valt in juni 1950 Zuid-Korea aan

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen (1)
  • Verenigde Staten zien hierin een grote communistische dreiging

  • Verenigde Naties sturen een troepenmacht (onder leiding van de VS). De Sovjet-Unie boycot de VN en is afwezig bij de stemming

  • China raakt in oktober 1950 kort bij de oorlog betrokken.

  • Er zijn voorstanders in de VS voor het gebruik van 26(!) atoombommen (op Noord-Korea, China en de Sovjet-Unie

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen (2)
  • De Koreaanse Oorlog wordt ook wel gezien als de enige 'hete' oorlog van de Koude Oorlog

  • Bij de wapenstilstand in juli 1953 liggen de grenzen nog hetzelfde als aan het begin van de oorlog: 38e breedtegraad

  • Vergeet dit ook niet: offcieel is er nog steeds geen vrede tussen Noord-Korea en Zuid-Korea.

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

Video: Crisis in Korea

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

Slide 18 - Video

This item has no instructions

Vietnamoorlog (1)
Frans-Vietnamese Oorlog 1945-1954

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken
  • Vietnam was een kolonie van Frankrijk: Frans Indochina

  • Veroverd door Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog

  • Ontstaan nationalisme bij de bevolking

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken
  • Dekolonisatie onder leiding van de communistische Vietminh

  • Fransen willen dit niet accepteren

  • Vergeet dit ook niet: dekolonisatie zie je overal in Azië gebeuren. Zo wil India niet meer bij Engeland horen en Indonesië niet meer bij Nederland.

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen
  • Fransen worden verslagen bij Dien Bien Phu (1954)

  • Noord-Vietnam wordt communistisch

  • Zuid-Vietnam wordt kapitalistisch

  • Grens ligt bij de 17e breedtegraad

  • De Verenigde Staten steunen (in het geheim) Zuid-Vietnam

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

U2-incident
De Sovjet-Unie schiet een Amerikaans spionagevliegtuig neer, 1 mei 1960

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Video: reconstructie U2-incident
Piloot Francis Gary Powers overleeft de crash en wordt gevangen genomen door de Sovjet-Unie. 
Hij zal later worden geruild tegen een Sovjet-spion. 
De speelfilm Bridge of Spies (2015) gaat hierover.

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

Slide 25 - Video

This item has no instructions

Berlijnse Muur
13 augustus 1961

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Waarom een muur?

  •  Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.

  • De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht

  • De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open

  • West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.



Slide 27 - Slide

This item has no instructions

Waarom een muur?

  • Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen

  • De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht

  • Vergeet dit ook niet: de Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen
  • Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961

  • Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

  • West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

  • Vluchtelingenstroom neemt sterk af

  • Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

  • Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.


Slide 29 - Slide

This item has no instructions

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

Slide 31 - Slide

This item has no instructions

Video: Berlijn en de Koude Oorlog
Fragment: De Berlijnse Muur

Slide 32 - Slide

This item has no instructions

Slide 33 - Video

This item has no instructions

"Ich bin ein Berliner"
Toespraak van Kennedy tijdens zijn bezoek aan Berlijn in juni 1962

Slide 34 - Slide

This item has no instructions

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

Slide 36 - Slide

This item has no instructions

Video: De Berlijnse Muur
1. Het ontstaan

Slide 37 - Slide

This item has no instructions

Slide 38 - Video

This item has no instructions

Cubacrisis
16-28 oktober 1962

Slide 39 - Slide

This item has no instructions

Fidel Castro pleegt staatsgreep in Cuba
  • Cubaanse Revolutie tegen corruptie en grote ongelijkheid in Cuba

  • 1 januari 1959

  • Cuba wordt communistisch

  • Buitenlandse bedrijven, vaak Amerikaans, worden genationaliseerd.

  • Vergeet dit ook niet: het communisme kwam voor de Amerikanen nu wel heel dichtbij. Cuba ligt op ongeveer 150 kilometer van de VS 

Slide 40 - Slide

This item has no instructions

Cuba
(Communistisch)
Verenigde Staten
(Kapitalistisch)
De afstand tussen Cuba en de Verenigde Staten is ongeveer 200km
?

Slide 41 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken
  • Sinds 1959 was Cuba communistisch

  • Dit zorgde voor grote irritatie én angst bij de Verenigde Staten: "Communisme in de achtertuin!"

  • Mislukte invasie van de CIA op Cuba: Varkensbaai-incident (april 1961)

Slide 42 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken

  • (Economische) boycot van Cuba sinds 1959

  • Cuba gaat/moet suiker verkopen aan de Sovjet-Unie

  • Cuba en de Sovjet-Unie zijn bang voor een Amerikaanse invasie van Cuba.

  • De Sovjet-Unie plaatst raketten op Cuba in ruil voor kopen van Cubaanse suiker

Slide 43 - Slide

This item has no instructions


Slide 44 - Slide

This item has no instructions

16-22 oktober 1962
  • Amerikaanse vliegtuigen tonen foto's van een raketbasis in aanbouw

  • President Kennedy wordt op de hoogte gebracht

  • De laatste raketonderdelen zijn per schip onderweg van de Sovjet-Unie naar Cuba


Slide 45 - Slide

This item has no instructions

Grote onrust bij de Verenigde Staten

Slide 46 - Slide

This item has no instructions

Wat zal Kennedy  doen?
  • Niets doen

  • Praten met de Sovjet-Unie (diplomatie)

  • Aanval op Cuba

  • Invasie van Cuba

  • Fidel Castro overhalen: "Werk samen met ons, niet met de Russen."

  • Blokkade van het eiland, zodat er geen schepen met onderdelen Cuba bereiken

Slide 47 - Slide

This item has no instructions

Hij besluit:

  • Praten met de Sovjet-Unie

  • Blokkade rondom Cuba

Slide 48 - Slide

This item has no instructions

De spanning neemt toe...

Slide 49 - Slide

This item has no instructions

Kennedy aan Chroesjtsjov:

  • Haal de raketbasis op Cuba weg

  • Laat de Sovjet-schepen met raketonderdelen omkeren

Slide 50 - Slide

This item has no instructions

Chroesjtsjov aan Kennedy:

  • Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen

Slide 51 - Slide

This item has no instructions

Slide 52 - Slide

This item has no instructions

Chroesjtsjov aan Kennedy:

  • Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen

  • De Verenigde Staten moet hun raketten uit Turkije weghalen. Deze stonden gericht op de Sovjet Unie

  • Vergeet dit ook niet: de Amerikanen dachten dat het bestaan van deze raketten heel geheim was...

Slide 53 - Slide

This item has no instructions

Robert Kennedy adviseert zijn broer: 
"Reageer alleen op het eerste verzoek van Chroesjtsjov. Doe net of je het tweede bericht niet hebt ontvangen."

Slide 54 - Slide

This item has no instructions

Chroesjtsjov gaat akkoord!

Slide 55 - Slide

This item has no instructions

Video: De Cubacrisis

Slide 56 - Slide

This item has no instructions

Slide 57 - Video

This item has no instructions

Gevolgen van de Cubacrisis
Iedereen beseft dat de wereld heel dicht bij een nieuwe wereldoorlog had gezeten

  • Betere communicatie tussen de VS en de SU: directe telefoonverbinding (Hotline)

  • De Amerikanen halen ook hun raketten uit Turkije, maar spreken met Chroesjtsjov af dat hij dit niet bekend maakt.

  • Chroesjtsjov zal, mede door zijn optreden, in 1964 als leider van de SU worden afgezet.

Slide 58 - Slide

This item has no instructions

Vietnamoorlog (2)
Amerikanen in Vietnam 1957-1975

Slide 59 - Slide

This item has no instructions

Hoe zat het ook alweer?
  • Noord-Vietnam was communistisch

  • Zuid-Vietnam was kapitalistisch

  • Grens ligt bij de 17e breedtegraad

  • De Verenigde Staten steunen (in het geheim) Zuid-Vietnam

  • Dominotheorie

Slide 60 - Slide

This item has no instructions

Dominotheorie

Slide 61 - Slide

This item has no instructions

Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam (1)
Doel: voorkomen dat Zuid-Vietnam onder de voet wordt gelopen door het communistische Noord-Vietnam

  • Noord-Vietnam steunen communistische aanhangers in Zuid-Vietnam: Vietcong

  • Er ontstaan een burgeroorlog in 1957

Slide 62 - Slide

This item has no instructions

Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam (2)
  • Amerikanen steunen Zuid-Vietnam, eerst met 'adviseurs' en wapens, daarna met troepen.

  • CIA vermoordt leider van Zuid-Vietnam in 1963 en plaatst een stroman

  • Vergeet dit ook niet: In november 1963 zijn er al 16.000 Amerikaanse soldaten in Zuid-Vietnam

Slide 63 - Slide

This item has no instructions

Tonkin-incident
'Aanslag' op het Amerikaanse marineschip Maddox 
door Noord-Vietnam, augustus 1963

Slide 64 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen
  • Amerikanen zien de aanslag als een oorlogsverklaring

  • President Johnson krijgt carte blanche om het probleem op te lossen (lees: oorlogsverklaring)

  • Operation Rolling Thunder

Vergeet dit ook niet: in 1968 zijn er ongeveer 500.000 Amerikaanse soldaten in Vietnam




Slide 65 - Slide

This item has no instructions

Video: Operation Rolling Thunder

Slide 66 - Slide

This item has no instructions

Slide 67 - Video

This item has no instructions

Maar...waarom gaat het zo hopeloos mis in Vietnam?

Slide 68 - Slide

This item has no instructions

Hoe verliep de oorlog?
Vietnam is een jungle

  • De Amerikanen vochten in een volstrekt onbekend gebied, terwijl de Vietnamezen dit gebied goed kenden

  • Guerilla-oorlogsvoering: geen massale aanvallen, maar kleine, onverwachte aanvallen van de Vietcong



Slide 69 - Slide

This item has no instructions

Hoe verliep de oorlog?

  • De vijand bevond zich ook tussen de bondgenoten

  • Waar is de vijand?! De Vietcong maakte gebruik van tunnels, ondergrondse bunkers en waren soms vrijwel onzichtbaar

Slide 70 - Slide

This item has no instructions

Van kwaad tot erger: napalm en Agent Orange
De Verenigde Staten zetten alles in om de oorlog te winnen

Slide 71 - Slide

This item has no instructions

Steeds meer protesten tegen de oorlog
  • Er reizen veel journalisten mee met de soldaten

  • De oorlog is vanuit de huiskamer te volgen op televisie en in de kranten

  • Niet alleen de Vietnamezen, maar ook de eigen soldaten begaan vreselijke oorlogsmisdaden

  • De frustraties van de soldaten zijn duidelijk te zien: "Wat doen we daar?!"

  • Vergeet dit ook niet: de meeste protesten zijn in Amerika zelf, maar ook in Nederland wordt tegen de oorlog geprotesteerd.

Slide 72 - Slide

This item has no instructions

 LBJ! How many kids did you kill today?

Slide 73 - Slide

This item has no instructions

Afloop van de oorlog
Nixon, vanaf 1969 president, wil de oorlog beëindigen

  • Zo min mogelijk gezichtsverlies voor de Amerikanen: Peace with Honour

  • Vietnamisering: geef de oorlog terug aan de Vietnamezen

  • Terugtrekking van de Amerikaanse troepen

  • Vredesverdrag met Noord-Vietnam/Vietcong in Parijs (1973)




Slide 74 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen van de Vietnamoorlog
  • Het Amerikaanse zelfvetrouwen heeft een enorme dreun gehad

  • Veel Vietnamveteranen met posttraumatische stressstoornis, maar worden vooral als moordenaars gezien

  • Enorme staatsschuld van de Verenigde Staten door de oorlogskosten

Slide 75 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen van de Vietnamoorlog

  • De Vietnamoorlog had eigenlijk niet zoveel met de Koude Oorlog te maken, meer met Amerika's angst voor het communisme

  • Vergeet dit ook niet: in 1975 valt Noord-Vietnam, Zuid-Vietnam binnen. Het land wordt in 1976 in zijn geheel communistisch

Slide 76 - Slide

This item has no instructions

Slide 77 - Slide

This item has no instructions

De Koude Oorlog ontdooit
De tweede helft van de jaren '80

Slide 78 - Slide

This item has no instructions

Waarom?

  • Reagan wordt herkozen in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn

  • Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie: Mikhail Gorbatsjov: brengt een ander geluid


Slide 79 - Slide

This item has no instructions

Mikhail Gorbatsjov
  • Glasnost: openheid

  • Perestrojka: economische hervormingen

  • Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

  • Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie

  • Vergeet dit ook niet: wat betreft Gorbatsjov is de wapenwedloop voorbij. De Sovjet-Unie doet in ieder geval niet meer mee.

Slide 80 - Slide

This item has no instructions

Gevolgen
  • Gorbatsjov wil een betere relatie hebben met de Westerse landen

  • Verschillende, belangrijke ontmoetingen tussen Reagan en de Gorbatsjov

  • Eenzijdige ontwapening van de Sovjet-Unie

  • Terugtrekking van de Sovjet-troepen uit Afghanistan

  • Vergeet dit ook niet: Gorbatsjov wil graag dat zijn ideeën ook in andere communistische landen van Oost-Europa worden ingevoerd. Deze landen willen, kunnen en durven dit niet.

Slide 81 - Slide

This item has no instructions

Video: De Berlijnse Muur
Toespraak van Reagan in West-Berlijn, juni 1987

Slide 82 - Slide

This item has no instructions

Slide 83 - Video

This item has no instructions

1989
De val van het communisme in Oost-Europa

Slide 84 - Slide

This item has no instructions

Oorzaken
 
  • De ideeën van Gorbatsjov (glasnost, perestrojka)...

  • ...botsen met de oude, vastgeroeste, ideeën van de Oosteuropese leiders...

  • ...maar zijn wél populair bij het volk van die landen!

Slide 85 - Slide

This item has no instructions

Hongarije zet de grens met Oostenrijk open
Deze Oost-Europese leider begrijpt wél de ideeën van Glasnost en Perestrojka, mei 1989.
Veel andere inwoners van Oost-Europese landen vluchten via Hongarije naar het westen.

Slide 86 - Slide

This item has no instructions

De val van de Berlijnse Muur
9 november 1989
Let op: 
nieuwe naam/nieuw begrip/jaartal voor dit schooljaar! 
Dit betekent vrijwel zeker dat hierover een vraag komt in het eindexamen!
!

Slide 87 - Slide

This item has no instructions

Wat is er aan de hand?
  • Bevolking van Oost-Berlijn en Oost-Duitsland wil meer vrijheid en openzetten van de grens

  • ... maar de Oost-Duitse regering wil dit absoluut niet!

  • Grote demonstraties tegen de regering in Oost-Berlijn

  • Ook tijdens het 40e verjaardagsfeest van de DDR

Slide 88 - Slide

This item has no instructions

Gorbatsjov is eregast...
...maar komt niet om feest te vieren, maar om de leiders van Oost-Duitsland te waarschuwen: 
de Sovjet-Unie helpt niet meer bij het neerslaan van demonstraties

Slide 89 - Slide

This item has no instructions

Elke avond zijn er demonstraties
De druk op de Oost-Duitse regering neemt toe, terwijl de wereldpers kijkt naar de situatie in Oost-Berlijn

Slide 90 - Slide

This item has no instructions

Video: Tagesschau van 9 november 1989 
met de persconferentie van Günter Schabowski
Eén van de partijleiders van de DDR geeft, twijfelend, aan: 
We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag. 
Dat geldt - voor zover ik weet - ... vanaf nu.

Slide 91 - Slide

This item has no instructions

Slide 92 - Video

This item has no instructions

Slide 93 - Slide

This item has no instructions

Slide 94 - Slide

This item has no instructions

Video: De Berlijnse Muur
2. De val

Slide 95 - Slide

This item has no instructions

Slide 96 - Video

This item has no instructions

Daarna gaat het snel...

Slide 97 - Slide

This item has no instructions

Totale ineenstorting 
van het communisme in Oost-Europa

  • 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet

  • 28 november 1989: communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af

  • 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld

  • april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië





Slide 98 - Slide

This item has no instructions

Duitsland herenigd
3 oktober 1990

Slide 99 - Slide

This item has no instructions

Einde van de Sovjet-Unie
25 december 1991

Slide 100 - Slide

This item has no instructions

Eind goed, al goed?
Nee, in sommige delen van het voormalige Oost-blok ontstaan grote en kleine problemen

  • Economische achterstand 'Oost-Duitsers' t.o.v. 'West-Duitsers'

  • Sommigen, niet alleen Oost-Duitsers, moesten wennen aan het kapitalisme (ongeveer 65% vond het communisme beter)

  • Joegoslavische Burgeroorlogen (1991-2001)

Slide 101 - Slide

This item has no instructions

Slide 102 - Video

This item has no instructions