K2 H4 Woordenschat: samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS

DOEL

SAMENSTELLINGEN

- je weet wat een samenstelling is

- je kunt een woordraadstrategie gebruiken om achter de betekenis van een samenstelling te komen

- je weet hoe je de betekenis van een samenstelling in het woordenboek moet opzoeken

Lees (en beluister) de tekst.

Wat betekent
flink uitgepakt
in alinea 1?

_______________

1. er heel veel werk van gemaakt
2. heel veel papier van dingen moeten halen
3. iets heel zorgvuldig gemaakt

Geef zelf synoniem voor compleet.

Uit welke woorden bestaat
levensechte?

Wat betekent
levensechte?

Vul aan:
een chocolatier is iemand die werkt met ___

Waarom zal het woord chocoladekamer niet in het woordenboek staan?

Uit welke twee woorden bestaat
overheerlijk?

Wat betekent
overheerlijk?

SAMENSTELLINGEN

Soms zijn woorden gemaakt door 

twee of meer andere woorden 

aan elkaar te schrijven.

+

=

fiets + zaal = fietszaal

+

=

tanden + borstel = tandenborstel

+

=

vier+ sterren + hotel = viersterrenhotel

+

SAMENSTELLINGEN

Het tweede deel van een samenstelling 

is het belangrijkst, 

want dat bepaalt de betekenis.

hotelkamer = een kamer in een hotel

betekenis bepalen in SAMENSTELLINGEN

fietszaal = een zaal om in te fietsen

tandenborstel = een borstel voor tanden

viersterrenhotel = een hotel met vier sterren

kattenbakkorrels = korrels voor in de kattenbak

betekenis van SAMENSTELLINGEN

Niet alle samenstellingen staan 

in een woordenboek. 

Je moet de betekenis vaak zelf bedenken. 

Losse woorden staan wel in een woordenboek.

VOORBEELD:

Rusland wil een importverbod van verse groenten uit Europa.

verbod is betekenisbepalend. Het gaat dus om iets wat verboden is  / niet mag.

Zoek import op in het woordenboek.

Rusland wil dat het verboden wordt om verse groenten uit Europa in te voeren in Rusland

Lees (en beluister) de tekst.

Welk woord herken je in gehalveerd (alinea 1)?

Wat betekent gehalveerd (alinea 1)?

Het woord leerlingsparticipatie (alinea 3) staat niet in het woordenboek? Welke deel van het woord zou jij opzoeken in een woordenboek?

Uit welke twee woorden is ervaringsdeskundige (alinea 3) samengesteld?

Geef zelf een omschrijving voor ervaringsdeskundige (alinea 3) .

Geef met hulp van het woordenboek een omschrijving voor leerlingenraden (alinea 3).

Wat betekent stand
(alinea 1)?

1. deelname van leerlingen
2. korte cursussen
3. kraampje
4. is er voor

Wat betekent inmiddels
(alinea 1)?

1. precies, nauwkeurig
2. intussen
3. heeft als onderwerp
4. is er voor

Wat betekent gehalveerd
(alinea 1)?

1. kleiner gemaakt zodat nog maar de helft is overgebleven
2. deelname van leerlingen
3. heeft als onderwerp
4. is er voor

Wat betekent vertegenwoordigt
(alinea 2)?

1. laat het beter verlopen, bevordert
2. deelname van leerlingen
3. groepen leerlingen die advies geven
4. is er voor

Wat betekent
in het teken staat van
(alinea 2)?

1. laat het beter verlopen, bevordert
2. deelname van leerlingen
3. groepen leerlingen die advies geven
4. heeft als onderwerp

Wat betekent
zorgvuldig
(alinea 3)?

1. laat het beter verlopen, bevordert
2. deelname van leerlingen
3. precies, nauwkeurig
4. vanuit jouw manier van denken

Wat betekent
leerlingparticipatie
(alinea 3)?

1. laat het beter verlopen, bevordert
2. deelname van leerlingen
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. vanuit jouw manier van denken

Wat betekent
immers (alinea 3)?

1. laat het beter verlopen, bevordert
2. toch
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. vanuit jouw manier van denken

Wat betekent
ervaringsdeskundigen
(alinea 3)?

1. korte cursussen
2. geholpen kunnen worden
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. mensen die door ervaring veel weten

Wat betekent
stimuleert
(alinea 3)?

1. korte cursussen
2. vanuit jouw manier van denken
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. laat het beter verlopen, bevordert

Wat betekent
workshops
(alinea 3)?

1. korte cursussen
2. vanuit jouw manier van denken
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. geholpen kunnen worden

Wat betekent
leerlingenraden
(alinea 3)?

1. groepen leerlingen die advies geven
2. vanuit jouw manier van denken
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. geholpen kunnen worden

Wat betekent
terechtkunnen
(alinea 3)?

1. groepen leerlingen die advies geven
2. van uit jouw manier van denken
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. geholpen kunnen worden

Wat betekent
vanuit jouw oogpunt
(alinea 4)?

1. groepen leerlingen die advies geven
2. vanuit jouw manier van denken
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. geholpen kunnen worden

Wat betekent
secretaris
(alinea 4)?

1. groepen leerlingen die advies geven
2. deelname van leerlingen
3. iemand die in het bestuur verslagen maakt en dingen regelt
4. is er voor

OEFENING

In de volgende zinnen vul je steeds 

het juiste woord in. Zoek zo nodig de betekenis van een woord op in het woordenboek.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - secretaris - stand - stimuleert - workshop

De ___ had een mooi verslag gemaakt van de vergadering.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Door ___ van jongeren hoopt de gemeente meer te kunnen doen voor de jeugd.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Ik ben ___ wel toe aan iets te eten, mijn buik knort.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Wist je dat het concert ___ van Unicef?

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Op de sieradenbeurs stond mijn tante met een grote ___.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Als je ___ met het wrattenvirus, kun je een wrat krijgen.

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Maak je het konijnenhok nog schoon? Jij wilde __ een konijn!

Kies uit:

immers - in contact komt - in het teken staat - inmiddels - participatie - 

secretaris - stand - stimuleert - workshop

Maak een goede samenstelling van:
auto + transport

Maak een goede samenstelling van:
fruit + automaat

Maak een goede samenstelling van:
goederen + trein

Maak een goede samenstelling van:
hoofd + bestuur

Maak een goede samenstelling van:
hoofd + bestuur

Maak een goede samenstelling van:
school + leiding

Maak een goede samenstelling van:
pers + fotograaf

Maak een goede samenstelling van:
slag + ader

OEFENING

In de volgende zinnen is steeds een woord onderstreept.

Dit woord is een samenstelling.

 

Wat betekent ht onderstreepte woord? Zoek eventueel de betekenis op in een woordenboek.

Bij de papierhandel heeft een brand gewoed.

______________

De titelverdedigster wist de finale niet te winnen.

_________________

Met Pasen zijn de meubelboulevards open.

___________________

Ik heb nog nooit meegedaan met dikketruiendag.

________________

Martin Bril heeft ooit rokjesdag bedacht.

__________

Voor het ophalen van grofvuil moet je een afspraak maken.

________

Door zwaar letsel is Ronald arbeidsongeschikt geraakt.

___________________

Op het drukke kruispunt stond een verkeersregelaar.

_________________

Piloten oefenen moeilijke situaties vaak in vliegsimulaties.

_________________

Noteer de juiste vorm van het woord:
Lust jij een (halveren) peer?

Noteer de juiste vorm van het woord:
Weet jij wie er optreden op het (cultuur) festival in Epe?

Noteer de juiste vorm van het woord:
Een Nederlandse topmodel is uitgeroepen tot meest stijlvolle (vertegenwoordigen) ooit.

Noteer de juiste vorm van het woord:
Uit onderzoek blijkt dat kauwgom de schoolprestaties (stimuleren).

Noteer de juiste vorm van het woord:
Weet jij waar ik met mijn klacht (terechtkunnen)?

OEFENING

Lees de volgende zinnen en maak ze af met een voorbeeld.

De inspectiedienst van de Dierenbescherming doet goede dingen. Bijvoorbeeld: ___

Timo is zeer actie in de leerlingenraad. Zo ___

De docent gaf een leuke workshop, waarin we __

Ik volg alle media zo veel als ik maar kan. Laatst ___

In de krant lees je over allerlei wantoestanden in derdewereldlanden. Denk maar aan ___

Isa heeft diverse vooroordelen over ouderen: ___

OEFENING

De volgende schrijfopdracht maak je eerst 

in het klad in je schrift. 

Daarna type je  het netjes in word over. 

Vervolgens lever je de schrijfopdracht bij de docent in.

 

\

SCHRIJFOPDRACHT

Schrijf een brief van 100 woorden aan het LAKS. In de brief schrijf je twee dingen op die je goed vindt op je school en twee dingen die vanuit jouw oogpunt verbeterd  moeten worden.

Gebruik in je brief minstens vier samenstellingen en onderstreept deze. De volgende drie woorden moet je ook in je brief gebruiken:

overbezorgd - vanuit mijn oogpunt - compleet

 

\

DOEL

SAMENSTELLINGEN

- je weet wat een samenstelling is

- je kunt een woordraadstrategie gebruiken om achter de betekenis van een samenstelling te komen

- je weet hoe je de betekenis van een samenstelling in het woordenboek moet opzoeken

Wat wist je al?

Is er iets wat je nog niet zo goed snapt?
Zo ja, schrijf dit op.

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS

Doel van de les

Je beheerst deze woordraadstrategie:

Je kunt de betekenis van een onbekend woord vinden met behulp van een woordenboek

Je kent alle betekenissen van de woorden en uitdrukkingen uit de paragraaf

5 woordraadstrategieën

- Zoek een synoniem

- Zoek een omschrijving of definitie

- Zoek een voorbeeld

- Zoek een tegenstelling

- Zoek een bekend woorddeel

Theorie

'6e woordraadstrategie': gebruik een woordenboek

Kun je de betekenis van een woord niet bedenken met behulp van één van de vijf andere woordraadstrategieën: gebruik dan een woordenboek!

--> Pak nu je woordenboek, want dat heb je deze les nodig!

Extra theorie

Hoe vind je het juiste woord in een woordenboek?

Bij werkwoordsvormen: zoek bij het hele werkwoord

Voorbeeld:          loopt           --> lopen

                                  gevestigd --> vestigen