Lear mar Frysk - module 2 - les 9 (gedichten)

Lear mar Frysk module 2 - les 9
www.iepenloftspullen.nl
1 / 31
next
Slide 1: Slide
FriesBeroepsopleiding

This lesson contains 31 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Lear mar Frysk module 2 - les 9
www.iepenloftspullen.nl

Slide 1 - Slide

Les 9: Ik ha my ta de teannen út fermakke.
Ik heb me erg vermaakt.

In les oer boeken, films, musea ensfh.
Wurklist
  • Frjentsjer: nije wike de kofje / tee ôfrekkenje
  • Weromsjen op de les fan ôfrûne wike (húswurk en lochboek beprate)
  • Harkje, lêze en útspraak oefenje (oer boeken, films, musea ensfh.)
  • Grammatika 
         - telwurden 
         - ûnbepaalde foarnamwurden
  • Om thús te dwaan (húswurk)
  • Neigesetsje (Knoopkes - Piter Wilkens)

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Húswurk
Opdrachten:
8 > foarlêsbeurt yn de les
10 > foarlêsbeurt yn de les
12 > foarlêsbeurt yn de les

9 , 11 > is oan dysels


Slide 3 - Slide

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.
Foar opdracht 11 praatst mei in oar yn it Frysk bûten de lessen om. It is wichtich datst meardere aksinten hearst.
Opdracht 1
Jim hawwe in gearfetting makke yn eigen wurden fan it ferhaal oer Jelle syn auto.
Harkje nei it ferhaal sa't ik dat no foarlês. Hokker ferskillen sitte der tusken it ferhaal yn jim lesboek en wat ik fertel?

Slide 4 - Slide

Dosintehantlieding side 27.

Ekstra opdracht:
Freegje kursisten hoe't sy nei it wurk ta komme en hoe't it ferkear dan is.
Freegje de kursisten oft sy wolris sa'n foarfal meimakke hawwe.

Opdracht 2: harkje, lêze, útspraak
Ik lês de tekst foar, lês mei.
(wol immen in foarlêsbeurt?)

We beprate drege wurden.

Dêrnei beäntwurdzje jim fragen.

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 2: 'Fries Museum, boekbeoardieling en nei de film'
De antwurden steane yn de tekst.
1. Wat falt op yn it Fries Museum?
2. Hoe binne de útstallingen opset?
3. Wat is hiel bysûnder?
4. Wat wurdt der op de boppeste etaazje tentoansteld?
5. Wêr wienen de bern fan ûnder de yndruk?

6. Wêrom hat de ik-persoan it boek mei in soad nocht lêzen?
7. Wat siet der ek yn it boek?
8. Hoe wienen de dialogen?
9. Wat sie soms wat betiizjend?
10. Wêr is de ik-persoan hiel benijd nei?

11. Wat sit der yn de film 'Smoorverliefd'?
12. Wêr giet Jelle leaver hine?
Lês de fraach foar en jou antwurd yn in hiele sin.
  1. It prachtige útsicht falt op, foaral fan de boppeste etaazje ôf.
  2. De útstallings binne rom en ljocht opsetten.
  3. It 'ferhaal fan Fryslân' is hiel bysûnder.
  4. Op de boppeste etaazje wurdt moderne keunst fan Fryske keunstners tentoansteld.
  5. De bern wienen ûnder de yndruk fan it Fries Verzetsmuseum.
  6. De ik-persoan hat it mei in soad nocht lêzen, omdat it spannend wie.
  7. Der sit ek genôch humor yn it boek.
  8. De dialogen wienen net altyd like sterk.
  9. It wie betiizjend dat der faak 'weromsjoen' waard yn de tiid.
  10. De ik-persoan is hiel benijd nei diel 2 fan dizze searje.
  11. Der sit iin soad humor yn, in bytsje drama en in protte romantyk.
  12. Jelle giet leaver nei in aksjefilm of fantasyfilms.

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 3: Harkje en útspraak
  1. Hasto dat boek al lêzen?
  2. Hokker boek soesto advisearje?
  3. Wie it in moaie film?
  4. Hasto al nei dy foarstelling west?
  5. Hasto de nije útfiering fan Tryater al sjoen?
  6. Wat soesto my oanriede?
  7. Wat sille wy dwaan yn 'e fakânsje?
  8. Wêr sille we hinne?
  9. De resinsjes wienen mar bêst.
  10. Ik fûn it boek hartstikke/tige spannend.
  1. Ik hâld net sa fan dat sjenre.
  2. Do moatst ris mei de bern nei dat museum gean.
  3. Dit boek jout in protte ynformaasje.
  4. Ik fûn der neat oan.
  5. Dit is net myn smaak.
  6. Ik siet op it puntsje fan myn stoel.
  7. Ik haw noch nea soks sjoen.
  8. Dy band is hjir hiel populêr.
  9. It wie hiel yndrukwekkend.
  10. Ik wie bot ûnder de yndruk fan dat ferhaal.
aanraden - adviseren - gaan we doen - genre - populair - recensies - uitvoering - zoiets
 Yn hokker sin stiet de Fryske oersetting fan:

Slide 7 - Slide

Lês hieltyd earst in sin foar.
De hiele groep seit de sin nei of kursisten krije om bar in beurt om foar te lêzen.
Brûk de ynfolstreekjes om oersettingen op te skriuwen (steane ek achter yn it boek).
Opdracht 4: Wurdskat boek, film, musea
iepene
besite
útstallings
tema's
keunst
spannend
humor
karakters
haadpersoanen
dialogen
...


Betink sels noch fiif wurden > tsjinstellingen / synonimen
timer
3:00
diel
searje
drama
romantyk
komeedzjes
aksjefilm
fanatsyfilms
wier barde
thriller
...


Slide 8 - Slide

Bepraat oersettingen (achter yn it boek)
Kursisten betinke der sels wurden fiif by, bygelyks tsjinstellingen / synonimen.
Opdracht 5: dialooch
Wurkje yn twatallen. Skriuw in dialooch (4 sinnen) út. 
Kinst sintsjes fan opdracht 3, 4 en Frysker brûke.
Wês taret op in foarlêsbeurt.
  1. Hasto al nei de nije James Bond film west?
  2. ... En wat fûnst derfan?
  3. ... De resinsjes wienen net sa goed, hearde ik.
  4. ... ...  Ik siet op it puntsje fan myn stoel.
  5. Hasto dat boek ek lêzen?
  6. ... ... Se binne hjir oars tige populêr!
timer
5:00

Slide 9 - Slide

Tink nei oer wurdskat en sinsbou mar it mei fonetysk, stavering is net wichtich.

Jou yn 't foar oan de twatallen troch hokker dialooch se foarlêze moatte.
Skoft

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 6: 
Betreklike, oanwizende en freegjende foarnamwurden.
timer
10:00
Elkenien betinkt in fraach mei 
in freegjend foarnamwurd, sa as: 
       wa, waans, wat, watfoar, 
       wêr, wêrom, 
       hokker, hokfoar, hoe'n.

Stel de fraach oan buorman/-frou. 
Dy jout antwurd op de fraach.

Slide 11 - Slide

Dit is in werhelling fan de betreklike, oanwizende en freegjende foarnamwurden.

De kursisten hawwe as húswurk fan les 8 de grammatika trochlêzen en de bybehearrende oefening makke.

Freegje oft eltsenien de útlis begrepen hat. Doch dêrnei dizze oefening.
Grammatika

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Sichtber Frysk
Dit is in foarbyld fan
" Sichtber Frysk".
Der stiet in moai foarbyld yn fan in 'ûnbeskaat telwurd'
(folle net genôch).
Mar hokker typflater
fynst yn de sin dêrfoar?

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Unbeskate telwurden
inkel(d)e enkele
guon sommige / enige
wat enige
in pear een paar (twee) / enkele
in stik of wat / in stikmannich  een stuk of wat
in bytsje een beetje


inkel(d)e  
guon  
wat 
in pear  
in stik of wat / in stikmannich  
in mannich
in bytsje
in protsje
ûnderskate
ferskate
moai wat
gâns, in protte, in bulte, in heap
fierste, fierstente
net folle
Unbeskate telwurden (onbepaalde telwoorden)
enkele
sommige / enige
enige
een paar (twee) / enkele
een stuk of wat
enige, een stuk of wat
een beetje
een kleine hoeveelheid
verschillende / diverse
verscheidene
vrij veel
veel, een grote hoeveelheid
veel te
niet veel

Slide 14 - Slide

Lesboek side 136.
Telwurden
Ik haw gâns boeken yn myn biblioteek.
Inkel(d)e berneboeken, guon stúdzjeboeken, wat twatalige boeken, en in pear thrillers.
Ik haw in stikmannich / in stik of wat bondels fan Ype Poortinga, in protsje dichtbondels en ferskate romans fan Trinus Riemersma. 
Ik haw moai wat twaddehâns boeken en  
in protte / in bulte / in heap  Fryske romans.
Ik haw fierste / fierstente min tiid om te lêzen.
Hoefolle binne it der?
Sân kasten grôtfol en ik fyn it noch net te folle.

Slide 15 - Slide

TIP betink sels in ferhaaltsje dêr'tst de wurden yn brûkst.


NED 'veel' FR oplette!
Folle kinst brûke:
Mei 'te': it kostet my te folle.
Mei 'sa': safolle hoecht net.
Mei 'hoe': hoefolle wiene it?
Mei 'net': tips, ideeën, foarbylden en folle net genôch!
As fergrutsjende trep: folle mear, folle lytser, folle grutter.
NED 'weinig' FR oplette!
Frysk moatst it kreatyf oplosse.
net folle
net in soad
in bytsje

Min kinst brûke mei 'te'
te min jild
te min guod

Slide 16 - Slide

"... folle net genôch" = ensafuorthinne, en mear fan soks.
Telwurden

1
ien
11
alve
2
twa
12
tolve
3
trije
13
trettjin
4
fjouwer
14
fjirtjin
5
fiif
15
fyftjin
6
seis
16
sech(s)tjin
7
sân
17
santjin
8
acht
18
achttjin
9
njoggen
19
njoggentjin
10
tsien
20
tweintich
Telwurden (jim krije trije kwisfragen)
30
tritich
40
fjirtich
50
fyftich
60
sechstich
70
santich
80
tachtich
90
njoggentich
100
hûndert
1000
tûzen
1000000
miljoen
21
ienentweintich
22
twaentweintich
101
hûndert(en)ien
102
hûndert(en)twa
1001
tûzen(en)ien
1002
tûzen(en)twa
1100
alvehûndert
1200
tolvehûndert
2000
twatûzen
2100
ienentweintichhûndert
2200
twaentweintichhûndert

Slide 17 - Slide

Lesboek side 136-137.

Learn Frisian 1.22counting
https://youtu.be/SUwwkM9LDDo

Skriuw yn letters:
1200

Slide 18 - Open question

tolvehûndert
Skriuw yn sifers:
twaentweintichhûndert

Slide 19 - Open question

2200
Skriuw yn sifers:
twatûzentrijeentweintich

Slide 20 - Open question

2023
Tiid -en
It rint tsjin tolven.
It is al nei ienen.
De bus giet om healwei sânen.
It is kertier foar fjouweren.
NED 'iedere' FR 'alle'
iedere dag = alle dagen
iedere week = alle wiken

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

ûnbepaalde foarnamwurden

Alles, eat, neat, allegearre, elk, elkenien, ien, oar, immen, nimmen, dizze en/of jinge, guon/guods/guodden. 
FRYSK 'men'= 'Ik en de oaren'
NED 'men' = se sizze / der wurdt sein

Slide 22 - Slide

Lesboek side 137.
ûnbepaalde foarnamwurden = onbepaalde voornaamwoorden.

BOEK Disse en Jinge & Frou Hilarides, Akky van der Veer en Baukje Wytsma.
Fryske berneboekewike 1987.
- mei dêryn 'wat bisto leaflik rizende simmermoarn' fan Waling Dykstra.
Húswurk
Opdrachten:
8 > foarlêsbeurt yn de les
9 > dogge we oars
10 en 11 > is oan dysels
12 > as we it oan tiid hawwe dan krigest in foarlêsbeurt
Tink om de Tomke Toets!

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 9 tarieding nije wike
Sykje in Frysk gedicht út.

Nije wike draachst it gedicht foar.
It mei ek in oar Frysk gedicht fan dy skriuwer wêze.
Do (of ik) fertelst wat yn it Frysk/Nederlânsk oer de skriuwer.

www.sirkwy.nl  /  www.sirkwy.frl   &   wikipedia   /  fy.wikipedia.org

Slide 24 - Slide

Opdracht 9 is in oare opdracht as yn it boek stiet!

https://www.sirkwy.nl (of .frl)
https://www.frieseliteratuur.nl/

Neigesetsje

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Slide 27 - Video

YouTube
Piter Wilkens
Knoopkes
__14___ wiene wy of __15___, âlder haw wy grif net west
Do wiest by jim omke en muoike, ik wit it allegear noch bêst
It wie simmer en ik fytste hieltyd jim hûs foarby
Do sietst yn 'e tún en lakest. Ik wie stapelgek op dy!

Hiest in blûske oan mei knoopkes, __15___ knoopkes lyts en blau
Knoopke __1___ , ferlegen probearre ik wat út
Knoopke __2___ , do joechst my samar in tút
Knoopke __3___ , ik hie it suver hast net mear
Mar by 't __4___ moast ik wachtsje oant de oare kear

Knoopke __5___ , foarsichtich naam ik de tried wer op
Knoopke __6___ , do wiest myn eigen leave pop
Knoopke __7___ , ik hie it suver hast net mear
Mar by 't __8e___ moast ik wachtsje oant de oare kear

Doe't jim omke ús trappearre wie ús aventoer foarby __12___ fan de __15___, fierder bin ik net kaam by dy
Knoopke __9___ , ik aaide eefkes troch dyn hier
Knoopke __10___ , noch nea gie ik mei dy safier
Knoopke __11___ , ik hie it suver hast net mear
Mar nei 't __12e___ kaam der noait mear in oare kear
Jûns dan wiene wy tegearre, 
wat wie it spannend elke kear 
Stikem stadich justjes fierder, 
elke jûn in knoopke mear
En ik fielde my sa lokkich, 
ik wie sa wiis mei dy
Do liest my mar wat piele, 
o de tiid dy fleach foarby
Pieter Wilkens
Knoopkes

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

Fjirtjin wiene wy of fyftjin, âlder haw wy grif net west
Do wiest by jim omke en muoike, ik wit it allegear noch bêst
It wie simmer en ik fytste hieltyd jim hûs foarby
Do sietst yn 'e tún en lakest. Ik wie stapelgek op dy!

Hiest in blûske oan mei knoopkes,fyftjin knoopkes lyts en blau
Knoopke ien , ferlegen probearre ik wat út
Knoopke twa , do joechst my samar in tút
Knoopke trije , ik hie it suver hast net mear
Mar by 't fjouwer moast ik wachtsje oant de oare kear

Knoopke fiif , foarsichtich naam ik de tried wer op
Knoopke seis , do wiest myn eigen leave pop
Knoopke sân , ik hie it suver hast net mear
Mar by 't achtste moast ik wachtsje oant de oare kear

Doe't jim omke ús trappearre wie ús aventoer foarby tolve fan de fyftjin, fierder bin ik net kaam by dy
Knoopke njoggen , ik aaide eefkes troch dyn hier
Knoopke tsien , noch nea gie ik mei dy safier
Knoopke alve , ik hie it suver hast net mear
Mar nei 't tolfde kaam der noait mear in oare kear
Jûns dan wiene wy tegearre, 
wat wie it spannend elke kear 
Stikem stadich justjes fierder, 
elke jûn in knoopke mear
En ik fielde my sa lokkich, 
ik wie sa wiis mei dy
Do liest my mar wat piele, 
o de tiid dy fleach foarby
Pieter Wilkens
Knoopkes

Slide 29 - Slide

This item has no instructions

Frysk ferstean & Frysk prate

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 7: prate oer 'nei de film'
aardige film
net thriller
dei en tiid
wat drinke

hast moarn wat te dwaan?
ôfgryslik
nachtmerje
sliepleaze nachten
wekker lein
Freegje dyn freon/freondinne mei nei de film. Fertel hokker films oft dy wol aardich talykje. Do wolst perfoarst net nei in thriller, want lêsten hast ien sjoen en doe hast trije nachten net slept. 
Praat in dei en tiid ôf. Freegje ek oft hy/sy neitiid noch earne wat mei dy drinke wol.
Wurkje yn twatallen: A begjint, B reagearret.
Mooglike fragen:
1. Ja, ik wol wol mei nei de film.
2. Sille we sneontejûn?
3. Wêr sille we hinne?
4. hokker film wolst sjen?
'leuk' is gjin Frysk wurd

Slide 31 - Slide

Soargje dat der yn wikseljende twatallen wurke wurdt.

Doch de opdracht earst in kear foar mei ien fan de kursisten.

Freegje oft ien twatal it petear foar de groep dwaan wol.