B2C

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Basisprincipes spelling les 1

Vandaag 

Etui, (planner), lesboek, schrift open op tafel

(Klassikaal) maken: 1, 2 en 3 (pp.112)

Instructies (taalverzorging A)

Maken opdracht: 4 t/m 11 (pp. 112/113)

Klaar? Numo

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

- Aan het einde van deze les  weet je welke basisprincipes spelling er zijn.

- Je herkent op welke basisprincipes de spelling van een woord is gebaseerd.

- Je kan uitleggen waarom woorden op een bepaalde manier worden gespeld.

- Je kan zelf nieuwe voorbeelden bedenken van bijzonderheden in de spelling en onderzoek doen naar  de logica achter de spelling van bepaalde woorden.

(Klassikaal) opdracht

1. Maak de volgende zin af: 'Ik vind spelling ........, want.......
2. Welke woorden worden hier bedoeld:

                             sestien

                             onloogies

                             meedajjuh

                             doesjdzel

                             kompjoetur

                             fansellufspreekunt 

3. Op welke manier zijn ze volgens jou geschreven?

Basisprincipes spelling

Er zijn verschillende basisprincipes bij spelling. Dit is een hoofdregel, dus een algemene manier waarop iets werkt.

1. Uitspraak:

• Je schrijft woorden op zoals ze klinken. 
• tafel, stoel, fles 
• We gebruiken ongeveer 40 klanken in het Nederlands. 
• Wat zijn voorbeelden van klanken waarvoor je meerdere letters van het alfabet nodig hebt?

Basisprincipes spelling

2. Gelijkvormigheid:

• We spellen vergelijkbare woorden zoveel mogelijk hetzelfde.
• hand - handen, bloed - bloeden, hij wordt - hij rent 

3. Herkomst: 

• De geschiedenis van het woord bepaald hoe het gespeld wordt. 
• bureau + cadeau (Frans)
• Hoe vroeger mensen Nederlands spraken (vroeger was er een verschil tussen ei en ij, au en ou in uitspraak).

Basisprincipes spelling

Door de spelling in je tekst krijgt de lezer een bepaald beeld van jou. Veel spelfouten zijn erg storend. Lees daarom altijd nog goed je tekst door en controleer het op spelfouten. 

• welke drie soorten basisprincipes zijn er?

Werken aan opdracht

Wat? Opdracht 3 t/m 11 ( bladzijde 112/113)

Hoe? Zelfstandig en stil

Tijd? Het is huiswerk voor 16/5/2024

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs 

Klaar? Numo

Gebruik de theorie op bladzijde 186/187 van je handboek 

Huiswerk

Voor donderdag (16/5/24) moet opdracht 4 tot en met 11 op bladzijde 112-113 af zijn.

Schrijf dit op (in je plenda)!

Het huiswerk wordt ook in  magister gezet!

Meervoudsvorming en bijvoeglijke naamwoorden

Vandaag 

                      - Huiswerk nakijken, opdracht 4 t/m 11 pp. 112-113 OB

                      - Instructies meervoudsvorming pp. 190-191 HB

                      - Maken opdracht: 1,3 en 4 pp. 114 OB

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

- Aan het einde van deze les weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord gevormd wordt. 

Huiswerk nakijken

Opdracht 4 t/m 11 pp. 112-113 OB

Per tweetal een antwoordvel pakken. Als je klaar bent antwoordvel weer bij mij inleveren

Enkelvoud(EV) - meervoud(MV

De meeste zelfstandig naamwoorden kun je in enkelvoud

en meervoud zetten. Bij het enkelvoud is er één van iets,

bij het meervoud is er méér van iets.

Let op! Er zijn uitzonderingen, zelfstandig naamwoorden die geen meervoud hebben. Bijvoorbeeld melk.

Meervoud op -en

Woorden die eindigen op een medeklinker

krijgen meestal -en in het meervoud.

Als het voor de uitspraak nodig is, verdubbel je

de medeklinker of verenkel je de klinker.

kat - katten (niet: *katen) > korte klank

beer - beren (niet *beeren)> lange klank

Let op!

Eindigt een woord op

-ik, -es, -el, -is en -it

dan verdubbelt de medeklinker alleen als daar de klemtoon op valt

Dat is nodig om de klank gelijk te houden.

Bijvoorbeeld: blik / blikken

                                       per-zik / perziken

Soms moet je een -f veranderen in een -v

of een -s veranderen in een -z

Wolf > wolven (maar: elf-elfen)

Huis > huizen (maar: mens-mensen)

Meervoud op -s

1. Als de laatste lettergreep geen klemtoon heeft,

is het meervoud op -s.

Bijvoorbeeld: vó-gel - vogels, bé-zem - bezems

2. Ook woorden die eindigen op een klinker,

krijgen in het meervoud -s.

Bijvoorbeeld: niveau - niveaus, toffee - toffees 

Meervoud op -s

Je schrijft 's als het woord eindigt op een -a, -i, -o, -u of -y en uitspraakverwarring geeft. Ook bij afkortingen schrijf je 's.

Bijvoorbeeld:

ski - ski's

lama - lama's

cd - cd's

Meervoud op -s

Bij een woord dat eindigt op een klinker en geen uitspraakverwarring geeft, schrijf je de -s vast.

Bijvoorbeeld: café - cafés

                                     tattoo - tattoos

Leenwoorden: EN/FR>meervoud -s

Bijvoorbeeld: cowboy- cowboys, bonbon-bonbons

Meervouden van afkortingen:-'en of -'s

Afkortingen in het meervoud altijd een apostrof (kommaatje bovenaan).

De letters -s of -x en afkortingen die hierop eindigen > meervoud -'en

Bijvoorbeeld: gps-gps'en

                    x- x'en.

Alle andere letters en afkortingen die daarop eindigen> meervoud -'s

Bijvoorbeeld: dvd- dvd's

Afkortingen die eindigen op een cijfer >meervoud -'s. Bijvoorbeeld: mp3-mp3's

Meervoud met een trema -ieën, -iën en -eeën (geen verwarring over de uitspraak)

Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën:

Bijvoorbeeld:

Idee > ideeën

Twee > tweeën

Zee > zeeën

Meervoud met een trema -ieën, -iën en -eeën

Als het enkelvoud eindigt op -ie, maak je het meervoud met -ën of met -n:

Dit is afhankelijk van de klemtoon.

Drie > drieën (klemtoon op -ie>meervoud ieën)

Bacterie > bacteriën (klemtoon op een andere klank. meervoud -iën)

Meervoud op -en of -s

De meeste woorden hebben maar één meervoudsvorm, maar sommige woorden hebben er twee.

Bijvoorbeeld:

keuze/keuzes

gedachten/gedachtes

(meer voorbeelden in HB bladzijde 191)

Klankverandering

Bij sommige leenwoorden verandert de laatste lettergreep in het meervoud van klank. Je herkent deze woorden aan -um en -cus.

Bijvoorbeeld:

museum - musea (je mag ook museums schrijven >vernederlandste mv)

politicus - politici

Betekenis

Soms mv afhankelijk van de betekenis

Bijvoorbeeld:

- Hij heeft de banden van mijn fiets laten leeglopen óf

- Op het festival zullen 20 bands optreden

Bijzondere meervoudsvormen

-Woorden die eindigen op een korte klank > in mv een lange klank

kat - katten (niet: *katen).

-Soms verandert de klinker in het meervoud >vb. schoonheid-schoonheden

-Sommige woorden hebben een meervoud op -eren

kind-kinderen.

-Onregelmatige meervoudsvormen

Koe- koeien of lende lendenen

Werken aan opdrachten

Wat? Opdracht 1,3 en 4, OB pp. 114

Hoe? Zelfstandig en stil

Tijd? het is huiswerk voor 17/5/24

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs 

Gebruik de theorie op pp.  190-191 van je  HB

Huiswerk

Vrijdag 17/5/24 lezen de theorie op pp. 190-191 van je HB. 

Maken opdracht 1,3 en 4, pp. 114 OB.

We gaan 25 minuten lezen

Vandaag

  - Huiswerk nakijken: opdracht 1,3 en 4, pp. 114 OB.

  - Kahoot!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

- Aan het einde van deze les weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord gevormd wordt. 

-Je kan het juiste meervoud van een zelfstandig naamwoord maken...

Huiswerk nakijken

Opdracht 1, 3 en 4, pp. 114 OB. 

Huiswerk nakijken

Opdracht 1 (pp. 114 OB)

Huiswerk

Donderdag 23/5/24 lezen de theorie over bijvoeglijke naamwoorden op pp. 192-193 HB. 

Welkom 

Deze les

- Theorie bijvoeglijke naamwoorden pp. 192-193 HB

- Maken opdracht 2, 5, 6, 7, 8 en 9 pp. 114-115 OB

Lesdoelen

Aan het eind van deze les

...weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord en hoe een bijvoeglijk naamwoord gevormd worden

...kun je het juiste meervoud van een zelfstandig naamwoord en de juiste vorm van een bijvoeglijk naamwoord maken

...kun je  bijzonderheden met meervouden en bijvoeglijke naamwoorden uitleggen

...kun je zelf nieuwe voorbeelden vinden of bedenken van bijzonderheden met meervoudsvorming of bijvoeglijke naamwoorden en onderzoek doen naar verschillen hiertussen in het Nederlands en in andere talen

Bijvoeglijk naamwoord

Theorie

Hoe schrijf je een bijvoeglijk naamwoord (bn)?

• Je plakt een -e achter het woord: mooi ->mooie (lange vorm)
•  Verdubbeling medeklinker bij een korte klank: wit-> de witte gympen
• Klinker weggelaten bij een lange klank: bezweet->het bezwete voorhoofd
• Soms verandert het woord niet : korte vorm

Hoe schrijf je een bijvoeglijk naamwoord (bn)?

• Korte vorm gebruik je als (1) het bn achter het zn staat-> dat huis is prachtigdat huis is prachtig
  
•  Korte vorm gebruik je als (2) je bij de 'een-vorm van een 'het woord': -> een mooi meisje of bij geen lidwoord: -> een mooi meisjegoed idee!
  
• In de lange vorm veranderen de -s en -f meestal in een -z en -v 

Hoe schrijf je een bijvoeglijk naamwoord (bn)?

• Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden eindigen vaak op en: -> ijzeren schaar, gouden ring 
• Maar let op met moderne & buitenlandse stoffen! zij krijgen geen extra -e of -en: -> plastic stoel

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

Soms worden bijvoeglijke naamwoordengemaakt van deelwoorden(voltooid deelwoord-onvoltooid deelwoord)

• De gemaakte opdrachten
• De lachende kinderen

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

• Soms moet je een -e achter een woord zetten: gemaakt-> de gemaakte fout, geschilderd-> een geschilderd huis (waarom hier geen -e?)
  
• Spel het bn zo kort en eenvoudig mogelijk: vermoord-> de vermoorde man
  
• Soms moet je -tt of -dd schrijven, vanwege de uitspraak: bezet->de bezette gebieden
  
• Van voltooide deelwoorden op -en blijft de spelling gelijk; de -n blijft staan: geschrokken-> de geschrokken jongen 

Trappen van vergelijking

• Bn krijgt in vergrotende trap + er, in overtreffende trap +er: mooi->mooier->mooist
  
• Bn eindigend op een s klank in overtreffende trap alleen +t: los->losser->lost
  
• De -s verandert in vergrotende trap soms in z en de -f in -v: braaf->braver->braafst, precies->preciezer->preciest 

Trappen van vergelijking

• Als bn eindigt op -r ,dan eindigt de vergrotende trap op -der: zuur->zuurder->zuurst
  
• Als bn eindigt op een stomme -e of op -sd,-st of-isch,dan in overtreffende trap meest vóór bn: roze->rozer->meest roze
  
• Onregelmatige trappen van vergelijking: goed->beter->best
  
• Bijzondere gevallen: chic->chiquer->chicst 

Aan de slag

Wat? Opdracht 2, 5, 6, 7, 8 en 9 pp 114-115

Hoe? Zelfstandig en stil

Tijd? het is huiswerk voor 24/5/24

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs

Klaar?  

• Laat zien dat je alle opdrachten hebt gemaakt en kijk de opdrachten na
• Numo

Huiswerk

Voor vrijdag 24/5/24 maken opdracht 2, 5, 6, 7, 8 en 9 pp. 114-115 OB

We gaan 30 minuten lezen

Deze les

- Lezen 

- Nadat je je huiswerk hebt laten zien mag je een antwoordblad meenemen om de opdrachten na te kijken

- Lezen theorie over werkwoordspelling pp. 194-197 van je HB

Lesdoelen

Aan het eind van deze les

...weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord en hoe een bijvoeglijk naamwoord gevormd worden

...kun je het juiste meervoud van een zelfstandig naamwoord en de juiste vorm van een bijvoeglijk naamwoord maken

...kun je  bijzonderheden met meervouden en bijvoeglijke naamwoorden uitleggen

...kun je zelf nieuwe voorbeelden vinden of bedenken van bijzonderheden met meervoudsvorming of bijvoeglijke naamwoorden en onderzoek doen naar verschillen hiertussen in het Nederlands en in andere talen

Huiswerk

Lezen theorie over werkwoordspelling pp. 194-197 HB