Spreekwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Beeldspraak 2H

Spreekwoorden

Verschil spreekwoorden en zegswijzen

Spreekwoorden

Wat is het verschil tussen een spreekwoord en een uitdrukking?

Een spreekwoord kan niet veranderen worden. Je gebruikt de woorden in principe altijd in dezelfde volgorde. Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid: zo gaat het nu eenmaal in de wereld. Bijvoorbeeld: Na regen komt zonneschijn!

De persoonsvorm (als deze aanwezig is) staat in een spreekwoord altijd in de tegenwoordige tijd.

Gezegde

Een gezegde is ook onveranderlijk. Het is een vaste uitdrukking waarin de woorden een figuurlijke betekenis hebben. Een gezegde bevat geen werkwoord en vormt geen volledige zin. Voorbeelden: met hart en ziel, een open deur, een vrolijke frans.

Zegswijze

Zegswijzen kunnen wel een zin zijn (in tegenstelling tot gezegden). Bovendien kun je het onderwerp en de werkwoordstijd aanpassen (anders dan bij spreekwoorden). Een zegswijze is bijvoorbeeld ‘Het loopt de spuigaten uit’, of in ‘aangepaste’ vorm: ‘Het lawaai liep de spuigaten uit.’

Welke spreekwoorden/uitdrukkingen of gezegdes ken je?

Wat zijn spreekwoorden? 

Sleep hierheen! 

Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens.

De duurzame energie.

Voorkomen is beter dan genezen

Een luchtje scheppen

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Een appeltje met iemand te schillen hebben.

zijn/haar oogappel zijn.

Een zuurpruim zijn.

Je kunt appels niet met peren vergelijken.

Groeien als kool.

iemands lieveling zijn.

twee totaal verschillende dingen vergelijken

Snel groeien.

Nog een vervelend onderwerp bespreken met iemand

heel chagrijnig.

En welk spreekwoord staat hier?

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Leven in de brouwerij

naar iemands pijpen dansen

een boterbriefje halen

van de koude kermis thuis komen

een beestje na een feestje hebben

alles doen wat iemand vraagt

teleurgesteld zijn

hoofdpijn (een kater) hebben na te veel drinken

de saaiheid doorbreken

gaan trouwen

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

In iemands vaarwater zitten.

De hete aardappel dooschuiven

De violen stemmen.

De bloemetjes buiten zetten.

In de aap gelogeerd zijn.

Een vervelende beslissing aan iemand anders overlaten

Met elkaar onderhandelen.

Flink feest vieren.

Iemand tegenwerken

In een vervelende positie belanden

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Een gat in de dag slapen.

Ergens een nachtje over  willen slapen.

Hij stond te slapen.

Slapen als een roos.

Slapend rijk worden.

er eerst over willen nadenken

erg vast en heerlijk slapen

veel geld verdienen zonder er iets voor te moeten doen

lang doorslapen

hij lette niet op

Weet jij wat de volgende uitdrukkingen betekenen? Trek lijnen van de uitdrukkingen naar de juiste betekenis

Boontje komt om zijn loontje.

Een mens is geen aardappel.

Zijn eigen boontjes doppen.

De appel valt niet ver van de boom.

Iets voor een appel en een ei kopen.

Iedereen heeft soms behoefte aan ontspanning.

Kinderen lijken vaak op hun ouders.

Iets kopen voor weinig geld.

Hij krijgt wat hij verdient.

zijn eigen problemen oplossen.

Sleep de uitdrukkingen naar de goede betekenis

Met mooie praatjes bedriegen

Voor een heel lage prijs verkopen

Zeer vlot verkopen

Als warme broodjes over de toonbank gaan

Voor een appel en een ei verkopen

Knollen voor citroenen verkopen

Met de gebakken peren zitten.

1. Iets belangrijks, een kans mislopen.
2. Iets zeggen wat men niet had moeten zeggen.
3. Met de vervelende gevolgen van iets blijven zitten.

Men moet de dag niet prijzen voor het avond is.

1. Een leugen komt altijd uit.
2. Als de toestand ondraaglijk wordt, komt er vaak hulp.
3. Men moet niet uitgaan van succes als iets nog mis kan gaan.

Het hoofd boven water houden.

1. Zich honderd procent, volledig inzetten om iets te bereiken.
2. Iedereen moet werken voor zijn brood.
3. Zich redden, niet ten onder gaan.

Uit de hand lopen.

1. Te ver gaan.
2. Zich scherp en vinnig verweren.
3. Erg lang duren.

De hand dicht mogen knijpen.

1. Overal tegenin gaan, dwars zijn.
2. Heel blij en dankbaar mogen zijn voor iets.
3. Genoegdoening krijgen.

Onder één hoedje spelen.

1. Samenspannen, samenzweren.
2. Een leugen komt altijd uit.
3. Armoede die niet opvalt.