H5: §1 De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

H5 Oriëntatie en §1

De Koude Oorlog

De tijd van televisie en computer

Welkom!

2MH

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe Europa verdeeld raakte tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.
• Je kunt beschrijven hoe Duitsland na 1945 in tweeën verdeeld raakte.
• Je kunt een gevolg noemen van de wapenwedloop en van wapenbeheersing tijdens de Koude Oorlog.

Planning

• Terugblik en voorkennis
• Waar gaat het hoofdstuk over?
• Na WO2
• Naoorlogse verhoudingen
• Begin Koude Oorlog
• Actueel
• Huiswerk
• Afsluiting

H5

Dit hoofdstuk gaat over grote veranderingen in de wereld na 1945. 

De periode vanaf 1950 heet ook wel de tijd van televisie en computer

1. De Koude Oorlog
2. Koloniën worden vrij
3. Het Midden-Oosten
4. De wereld na 1989

• §5, 6 en 7 zijn verdieping en oefenen

Terugblik

Stalin

Russische Revolutie

-

Wat/wie was dat ook alweer?

Wat weet jij over
de Koude Oorlog?

Na 1945

• Geallieerde overwinning op nazi-Duitsland
• De meesten moesten proberen te overleven

1. Er dreigde een hongersnood 
2. Miljoenen mensen wilden naar huis:                   - Overlevenden van de Duitse kampen,               - Dwangarbeiders,                                                     - Vluchtelingen
3. Koloniën wilden na de nederlaag van Japan onafhankelijk worden
4. Er moest veel wederopbouw gebeuren 

• De Tweede Wereldoorlog was een keerpunt voor Europa
• De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie werden de machtigste landen ter wereld
• Landen als Frankrijk en Groot-Brittannië juist verzwakt waren en dreigden koloniën te verliezen
• Tussen de twee grootmachten ontstond wel een nieuw conflict: de Koude Oorlog.

Vooruitblik

Vooruitblik

§5.1

De Koude Oorlog begint

Tijdlijn Tweede Wereldoorlog

VS (Verenigde Staten / Amerika)

SU (Sovjet-Unie / Rusland)

VS wil niet mee doen aan de oorlog, levert wel materiaal, o.a. aan SU

Door aanval op Pearl Harbor wordt VS de Tweede Wereldoorlog ingesleept 

VS begint grootschalige aanval op DU vanuit FR

SU en DU sluiten een verdrag: elkaar niet aanvallen
 



Duitsland valt SU aan 


SU herovert terrein op DU

SU rukt verder op naar Berlijn

1939

1940 

1941 

1943

1944

§5.1

De Koude Oorlog begint

Februari 1945: conferentie van Jalta:

• Bespreken naoorlogse verhoudingen

1. In alle bevrijde Europese landen democratische verkiezingen
2. Duitsland en Berlijn opdelen in vier zones:   - VS                                                                   - SU                                                                   - GB                                                                 - FR
3. Organisatie oprichten die zorgt voor vrede en veiligheid: Verenigde Naties (VN) 

Verenigde Staten;       Roosevelt

Verenigd Koninkrijk;  Churchill

Sovjet-Unie;                  Stalin

§5.1

De Koude Oorlog begint

Sovjet-Unie:

• dicatatuur
• weinig rechten
• communisme
• Communistische Partij bepaalde alles in de economie
• Alle bedrijven zijn eigendom van de staat
• Gelijkheid

Verenigde Staten:

• democratie
• grondrechten
• kapitalisme
• rijk worden was een doel
• Vrijheid

Kapitalisme

• ''Economisch systeem gebaseerd op vrijemarkteconomie waarbij er gestreefd wordt naar winst''
• Democratie

Aantekening

Aantekening

1

Communisme

• Planeconomie
• Dictatuur met één partij
• ''Iedereen gelijk''
• ''Behalve de leider, die is iets meer gelijk''

De staat bepaald wat er geproduceerd wordt

De staat moet zorgen voor gelijkheid

Er moet veel economische vrijheid zijn

Iedereen moet evenveel geld hebben

Ondernemers bepalen wat ze produceren

Rijk worden is een belangrijk doel

Wat valt je op?

Actueel

Actueel

Huiswerk

H5 Oriëntatie

Klaar? 

- Start lezen §1

- Nakijken van de Oriëntatie

Bespreken huiswerk

5.1 De Koude Oorlog begint

De Koude Oorlog

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe Europa verdeeld raakte tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.
• Je kunt beschrijven hoe Duitsland na 1945 in tweeën verdeeld raakte.
• Je kunt een gevolg noemen van de wapenwedloop en van wapenbeheersing tijdens de Koude Oorlog.

Planning

• Terugblik en voorkennis
• Oost vs West - IJzeren Gordijn
• Navo vs Warschaupact
• Marshallhulp
• BRD en DDR | Berlijnse Muur
• Wapenwedloop
• Huiswerk
• Afsluiting

De staat bepaald wat er geproduceerd wordt

De staat moet zorgen voor gelijkheid

Er moet veel economische vrijheid zijn

Iedereen moet evenveel geld hebben

Ondernemers bepalen wat ze produceren

Rijk worden is een belangrijk doel

§5.1

De Koude Oorlog begint

Afspraak Jalta: overal democratische regeringen

• SU plaatst communistische regeringen in Oost-Europa
• Gevolg: Het Oostblok en Westblok ontstaan                                                                            -> Landen onder invloed SU of VS

§5.1

De Koude Oorlog begint

Reactie VS:

• Uitbreiding communisme is een bedreiging
• Voorkomen dat meer landen communistisch worden
• Containmentpolitiek: Indammen van het communisme = Geen handel of samenwerking.
• Militaire steun                                                 Deel leger VS in West-Europa
• Economische steun                                           Vanaf 1947: Marshallplan
   

IJzeren Gordijn: zwaarbewaakte grens met mijnenvelden, prikkeldraad en wachttorens

NAVO:

• Militair bondgenootschap
• VS, Canada, Nederland, Frankrijk, Engeland, West-Duitsland en andere landen in West-Europa
• Als één word aangevallen;       oorlog met allen

Tweedeling na 1949 definitief door oprichting NAVO en Warschaupact

Warschaupact

• Als reactie eenzelfde bondgenootschap
• SU, Albanië, Bulgarije, Roemenië, Hongarije, Polen, Oost-Duitsland en Tsjecho-Slowakije

NAVO 

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
• 1949
• Militaire samenwerking tussen westerse landen
• Verenigde Staten = leider

Aantekening

Warschaupact

• 1955
• Militaire samenwerking tussen Oostbloklanden
• Sovjet-Unie = leider
• In praktijk ook om in bedwang houden van lidstaten

Aantekening

Marshallhulp / Marshallplan

• Amerika
• Wederopbouw Europa
• Geld en goederen    (lening en gift)
• Voorwaarden: Kapitalistisch, NIET Communistisch
• 1948: Nieuwe munt in West-Duits gebied

Marshallhulp / Marshallplan

• Stalin verbied Oost-Europa het aan te nemen!
• Ook Oost-Duitsland en Oost-Berlijn dus niet
• Stalin blokkeerd toegang Berlijn -> Door vliegtuigen uit Westen bevoorraad

1

BRD en DDR

• 1949
• West-Duitsland wordt BRD
• Oost-Duitsland wordt DDR
• Veel vluchten uit DDR
• Chroesjtsjov (Stalin's opvolger) -> Berlijnse Muur

IJzeren Gordijn

Berlijnse muur

1

§5.1

De Koude Oorlog begint

1949: De Duitse Deling

• De bezettende landen werden het niet eens
• Landen gingen in bezettingszones eigen gang

West-Duitsland (BRD)

Bundesrepubliek Duitsland

Oost-Duitsland (DDR)

Duitse Democratische Republiek

• Kapitalistisch
• Marshallhulp
• Economie herstelde snel
• Democratisch
• Vrij en rijk

• Communistisch
• Geen Marshallhulp
• Zwakke economie 
• Communistisch
• Niet vrij en arm

Vanaf 1946: IJzeren Gordijn: Zwaar bewaakte grens tussen Oost en Westblok

• Wat was ook alweer een wapenwedloop?
• '''Wedstrijd' tussen landen en volken om wie de meeste en beste wapens heeft''                                               
• Na WO2, waar zal het vooral om gaan?
• Atoombommen

1

2

Huiswerk

H5 §1 opdracht 3 t/m 5, 7, 8, 10 t/m 13

Havo: 1, 15

+ Schriftelijk leren (opdracht 16 of eigen samenvatting)

Bespreken huiswerk