H4 - TH5 regeling -BS 6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 5 - Regeling

Basisstof 6: Spieren en beweging

leerdoelen BS6

5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.

5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.

5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

Begrippen BS6 

glad spierweefsel

spiercellen

dwarsgestreept spierweefsel

spiervezels

skeletspieren

pezen

antagonisten

langzame spiervezels

snelle spiervezels

uithoudingsvermogen

warming-up

cooling-down

doping

Wat zijn de functies van spieren? 

hoe is een skelet spier opgebouwd?

hoe is een skelet spier opgebouwd?

spiervezels: spierfibrillen (actine + myosine)

spierfibrillen vormen bundels

zit vast aan de botten via pezen

opbouw skeletspier

opbouw skeletspier

innerveren

Het aansturen van een weefsel in een lichaam door zenuwen. Een zenuw innerveert een weefsel als uiteinden van deze zenuw zich in dat weefsel bevinden en zenuwimpulsen van of naar het weefsel kunnen overbrengen. Alle organen worden vanuit het centrale zenuwstelsel geïnnerveerd.

spiervezel in detail + werking

onderdelen: 

myosinefilamenten + 

actine filamenten

-> schuiven in elkaar bij 

het samentrekken van een spier

de aansturing van spieren

Aansturing 

Axon van een motorische neuron prikkelt de motorische eindplaat van een spier (contactpunt)

Hierdoor worden de spiervezels geprikkeld om samen te trekken (actine en myosine schuiven in elkaar)

Alles of niets (te weinig impulsen = geen contractie)

Aansturing 

Des te minder spiervezels aan één motorische eenheid, des te preciezer de beweging die je kunt maken

Spierspanning - een aantal motorische eenheden zijn altijd gespannen, hierdoor blijf je in evenwicht/ gaat je gezicht niet hangen

antagonisten

Door het in elkaar schuiven van de myosinefilamenten en actinefilamenten wordt de spier dikker!

antagonisten

per arm/been een spier die:

-> zorgt voor de strekking

-> spier die zorgt voor buiging

ze werken tegengesteld = antagonist

spieren kunnen maar 1 richting op bewegen

- antagonisten -> contractie heeft tegengesteld effect

antagonisten in de bovenarm: 

biceps en triceps

01:00

Een aangespannen spier is ... dan een ontspannen spier.

1. langer
2. korter
3. schuiner

03:19

Welk molecuul zorgt voor het omslaan van myosine?

1. ATP
2. Pi
3. ADP
4. actie

03:19

Wat doet ATP?

1. zorgt dat ADP extra vast blijft zitten en kan verder schuiven
2. zorgt dat er een extra fosfaatgroep kan binden
3. zorgt ervoor dat de spierfibrillen extra vast blijven zitten en niet kunnen terugschuiven
4. zorgt ervoor dat ADP loslaat en een nieuwe ATP kan binden voor een nieuwe cyclus

spiervezels 

witte spiervezels:

- minder doorbloed

- minder mitochondriën

rode spiervezels

- goed doorbloed

- veel mitochondriën

training 

krachttraining 

• toename aantal spiercellen
  
• meer filamenten in spiervezels
• spieren worden zwaarder

duurtraining

• toename van de doorbloeding + uithoudingsvermogen
• spieren worden niet zwaarder

spieren kan je trainen

krachttraining 

• toename aantal spiercellen
  
• filamenten in de spiervezels nemen toe
• spieren worden zwaarder

duurtraining

• toename van de doorbloeding + uithoudingsvermogen
• spieren worden niet zwaarder

doping

medicatie om de sportieve prestatie te bevorderen

• anabole steroïden -> lijkt op testosteron.   

      meer spiermassa / meer rode bloedcellen (zuurstof transport)

erythropoëtine

• toename rode bloedcellen
• meer uithoudingsvermogen

gevaar doping

algemeen:

• sporter gaat sneller te ver

anabole steroïden

• mannen worden "vrouwelijker"
• vrouwen worden "mannelijker"

erythroipoëtine

• dikker bloed

BiNaS

90C

Spier

Spiervezel

Pees

bundel spiervezels

Motorische eenheid

Spieromhulsel

Bekijk afbeelding 1. Wat gebeurt er met de voet als spier P zich samentrekt?

Sleep het cijfer A of B naar de afbeelding

huiswerk

maak opdrachten 64 t/m 76