Cursus 4 § 5 en 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Cursus 4 Taal - §5 Woordenboek

Nodig:

- Blz. 94-95;

- Schrift;

- Wisbord.

- Ik kan werken met een woordenboek;

- Ik kan homoniemen herkennen.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Terugblikken op de vorige lessen;
• Aan de slag met §5;
• in gesprek over de begrippen homoniem en van Dale.

• Gebruik je iPad alleen als dat nodig is.
  
• Als de docent aan het woord is, is de rest van de klas stil.
  
• Als een klasgenoot aan het woord is,
  is de rest van de klas stil.

De regels tijdens de lessen Nederlands

In 1851 besloot de Nederlandse regering dat er een Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) moest komen. Je kunt veel informatie over een woord vinden in het woordenboek.

Het woordenboek

• Sommige woorden in het WNT hadden wel 23 betekenissen.
• Johan van Dale heeft vier jaar gewerkt om het woordenboek eenvoudiger te maken.
• Van-Dale woordenboeken worden nog steeds veel gebruikt, ook online.

Van Dale

Je kunt in het woordenboek vinden wat de woordsoort van een woord is.

1. Waar
2. Niet waar

Je kunt in het woordenboek vinden of een woord meerdere betekenissen heeft.

1. Waar
2. Niet waar

Je kunt in het woordenboek vinden of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is.

1. Waar
2. Niet waar

Wat zijn homoniemen?

Een homoniem zijn twee woorden die hetzelfde geschreven zijn, maar een andere betekenis kunnen hebben.

Voorbeelden

Aangeschoten - aangeschoten.

Been - Been.

Raket - Raket.

Kauwen - Kauwen.

Geslacht - Geslacht.

Een homoniem is een

1. ander woord met dezelfde betekenis
2. een synoniem
3. een woord met verschillende betekenissen
4. een voorbeeld bij een onbekend woord

Wat is geen homoniem?

1. bank
2. muis
3. telefoon
4. meer

Wat is een homoniem:

1. slang
2. bank
3. net
4. vel

Homoniem of niet?
Kussen

1. Ja
2. Nee

Homoniem of niet?
Pan

1. Ja
2. Nee

Homoniem of niet?
Water

1. Ja
2. Nee

Homoniem of niet?
kaas

1. Ja
2. Nee

Wat zijn de homoniemen?
Er zijn twee antwoorden (kies er een!).

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat?	Cursus 7, paragraaf 5: Woordenboek. Opdracht 1 (blz. 94-95).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Maak puzzel 10 (blz. 259) of ga alvast verder met opdracht 1.

Opdracht 1 (samen)

Wat?	Cursus 7, paragraaf 5: Woordenboek. Opdracht 2 en 3 (blz. 94-95).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	30 minuten.
Klaar?	Maak Economie §3.4 af!

Opdracht 2 en 3 

§6 - Thematische uitdrukkingen

Nodig:

- Blz. 96-97;

- Schrift;

- Wisbord.

Thematische uitdrukkingen

• Uitdrukkingen zijn unieke combinaties van woorden om uit te leggen wat je bedoelt. 
• Veel van deze uitdrukkingen zijn thematisch. Denk bijvoorbeeld aan het weer, dieren of het menselijk lichaam.
• Na regen komt zonneschijn.
• Blaffende honden bijten niet.
• Een oogje op iemand hebben.

= taal waarmee je precies bedoelt wat er staat.

- Marlou praat graag met haar klasgenoten. 

- Ensar en Kevin zijn net jarig geweest. 

Letterlijk taalgebruik 

= taal waarmee je iets anders bedoelt dan wat er staat. Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes zijn figuurlijk taalgebruik. Er wordt vaak een beeld (figuur) gebruikt.

Figuurlijk taalgebruik 

Letterlijk of figuurlijk?

Letterlijk of figuurlijk?

• Zijn onveranderlijke zinnen.
• Staan altijd in de tegenwoordige tijd.
• Zijn altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een spreekwoord?

Spreekwoorden

• Zijn vaste combinaties van woorden.
• Zijn ook altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een uitdrukking?

Uitdrukkingen

Spreekwoorden en uitdrukkingen

1. Zoek op je iPad drie spreekwoorden of uitdrukkingen en schrijf deze op in je schrift.Let op: ze moeten alle drie over hetzelfde thema gaan! Denk bijvoorbeeld aan dieren, het weer of het menselijk lichaam.

2. Noteer wat deze uitdrukkingen betekenen.

3. Onderzoek waar jouw spreekwoord of uitdrukking vandaan komt.

www.mrchadd.nl

Wat?	Cursus 4 Taal, paragraaf 6: Thematische uitdrukkingen (blz. 96-97). O pdracht 1 en 2.
Hoe?	Zelfstandig. 5 minuten in stilte, daarna overleggen en vragen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	Tien minuten.
Klaar?	1) Maak een samenvatting van de begrippen van paragraaf 1 t/m 6. Probeer bij ieder begrip een voorbeeld te noemen. 2) Maak puzzel 12 op blz. 261.

Tijd voor huiswerk

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencodes:
u2ta: qjffs

u2tb: sgmrx

u2tc: dqymz

• Je kunt werken met een woordenboek en weet wat homoniemen zijn.
• Je weet wat thematische uitdrukkingen zijn en waarom we die gebruiken.

Lesdoelen

Wat is letterlijk taalgebruik?
Beschrijf het in je eigen woorden.

Wat is figuurlijk taalgebruik?
Beschrijf het in je eigen woorden.

Waarom gebruiken we nog steeds (thematische) uitdrukkingen? Leg uit je in je eigen woorden.

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?