14.4 Het netvlies en de hersenen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

14.4 het netvlies en de hersenen

Hoe werkt een kleurenblindheidsbril?

Voorkennisvragen:

1. Wat gebeurd er met de kringspiertjes rondom de pupil zodra iemand in een donkere ruimte het licht aan doet?

2. Waarom schijnen eerste hulpverleners vaak een fel licht in iemands ogen als iemand bewusteloos is?

3. Wat gebeurd er met de spier van het straalvormig lichaam en de lensbandjes als iemand zijn blik wijzigt van iets ver weg naar iets dichtbij:

a. Spier ontspant en lensbandjes ontspannen, de lens wordt bol

b. Spier spant aan waardoor lensbandjes aanspannen, de lens wordt bol

c. Spier spant aan waardoor lensbandjes ontspannen, de lens wordt bol

d. Spier spant aan waardoor lensbandjes ontspannen, de lens wordt plat

Inhoud hoofdstuk

14.1 Zintuigcellen (plus evenwichtszintuig)

14.2 Gehoorzintuig

14.3 Gezichtszintuig

14.4 Netvlies en de hersenen

14.5 Zintuigen en regeling

Doel 14.4

Je kunt de werking van staafjes en kegeltjes uitleggen
Je kunt uitleggen hoe we kleuren kunnen zien
Je kunt uitleggen hoe de kleurenblindheidsbril werkt
Je kunt uitleggen hoe de schakelingen van onze zenuwcellen het beeldcontrast verhogen
Je kunt uitleggen hoe de interpretatie van onze hersenen gezichtsbedrog kan veroorzaken

Lezen blz. 213 - 214

Klaar? Doe je boek even dicht en schrijf op wat je hebt onthouden!

Het netvlies

Gele vlek: centrale deel netvlies met alleen kegeltjes.

Hiermee kun je het scherpst zien.

Blind vlek: plek waar de bloedvaten en axonen het oog verlaten. Met dit stuk netvlies kun je niet zien.

Bouw van het netvlies

Bouw van het netvlies

Door de blinde vlek zie ik

1. een deel van het buitenste gezichtsveld niet
2. een deel van het binnenste gezichtsveld niet
3. voor een deel van het buitenste gezichtsveld geen diepte
4. voor een deel van het binnenste gezichtsveld geen diepte

Staafjes                            Kegeltjes

Lichtgevoeligheid hoog

Zwart/ wit

Meerdere staafjes per zenuwcel (wazig beeld)

Buiten gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Lichtgevoeligheid laag

Kleuren (groen, blauw, rood)

Eén zenuwcel per kegeltje (scherp beeld)

Vooral in gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Staafjes - rhodopsine                            

Rhodopsine valt uiteen in retinal en opsine als er licht op valt.

Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten

sluiten -> hyperpolarisatie -> hoeveelheid

neurotransmitter daalt.

Lage prikkeldrempel -> er is maar weinig

licht nodig om rhodopsine uiteen te laten vallen.

Staafjes - rhodopsine                            

Na belichting wordt rhodopsine weer terug-

gevormd en kan het staafje weer opnieuw

belicht worden.

Nachtblindheid: terugvorming rhodopsine is 

verstoord - duurt langer.

Staafjes - pixels                            

Veel staafjes geven samen informatie door

aan één oogzenuwcel.

Hierdoor wordt de zenuwcel snel geprikkeld, 

er hoeft maar één staafje de prikkeldrempel te

bereiken.

Je kunt alleen niet erg scherp zien -> laag

scheidend vermogen.

Kegeltjes - fotopsine

Fotopsine valt uiteen als er licht op valt. Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten sluiten -> hyperpolarisatie -> hoeveelheid neurotransmitter daalt.

Hoge prikkeldrempel -> er is veel licht nodig om fotopsine uiteen te laten vallen.

                   Kegeltjes - fotopsine

Drie verschillende vormen van fotopsine:

gevoelig voor blauw, groen of rood licht.

Kleurenblindheid

Kleurenblindheidsbril

Filtert de golflengtes waar de grootste overlap zit uit het spectrum.

Er daardoor meer onderscheid tussen rood en groen en de kegeltjes reageren hier daarom verschillend op -> meer kleuren.

Kegeltjes - pixels                            

Kegeltjes zitten maar met enkelen op één 

neuron geschakeld. 

Hierdoor kun je met je kegeltjes scherp zien.

Vooral in de gele vlek is de dichtheid kegeltjes

hoog -> hoog scheidend vermogen.

In de BINAS kan ik de bouw van het netvlies zien in tabel

1. 87C2
2. 87C3
3. 87C2 en 87C3
4. 87C4

Gewenning

Bouw van het netvlies

Reflectie

1. Hoe reageert een fotoreceptor op licht? 

A. Het geeft meer neurotransmitters af

B. Het geeft minder neurotransmitters af

2. Welk type fotoreceptor is betrokken bij het zien van kleur?

3. Waarom zie je in de gele vlek veel scherper?

4. Hoe komt het dat je tijdelijk even niks kan zien nadat iemand met een fel licht in je ogen schijnt?

Extra cellen

Ganglion cellen:

Voeren impulsen af naar de 

hersenen

Bipolaire cellen:

Verbinden receptorcellen met 

ganglioncellen

Door schakelingen betrokken 

bij vorming receptieve velden

Receptief veld

Extra cellen

Amacriene- en 

horizontale cellen: verbinden 

bipolaire cellen, receptorcellen en 

ganglioncellen

Door schakelingen betrokken bij oa.

contrastversterking

Receptief veld

Contrastversterking

Contrastversterking

Receptorcellen ontvangen licht -> remmen de verbonden horizontale cellen -> remming naastgelegen receptieve velden-> licht wordt lichter, donker wordt donkerder.

Hoe werkt gezichtsbedrog?

Interpretatie

Impulsen vanuit de ogen komen binnen in de primaire visuele cortex. De secundaire visuele cortex interpreteert het beeld.

Dit gaat niet altijd goed.

Welke kleuren zitten in dit plaatje?

14.3 en 14.4 Diepte, contrast en interpretatie

Begrippen 14.4

kegeltjes, kleuren, staafjes, grijstinten, rodopsine, lage prikkeldrempel, nachtblind, kleurenbeeld, hoge prikkeldrempel, fotopsine, bipolaire cellen, ganglioncellen, receptief veld, scheidend vermogen