Geschiedenis les -- digitale geletterdheid

De VOC en WIC

Wat weten jullie al over de VOC en WIC

Schatrijke handelaars

De koopman zorgde voor het inkopen van de kostbare handelswaar. Voor peper en andere specerijen betaalde men in Europa minstens zes keer de kostprijs. De kooplieden werden schatrijk van de handel in goederen uit Azië. Dat geld gaven ze in Nederland uit aan mooie huizen en dure spullen. De 17e eeuw wordt daarom ook wel de Gouden Eeuw genoemd.

Overal vijanden

Tijdens de reis werden de VOC-schepen vaak aangevallen door zeerovers, of door vijandelijke handelsschepen uit bijvoorbeeld Spanje en Portugal. Die wilden allemaal de kostbare handelswaar in handen krijgen. Daarom werden de VOC-schepen bewapend met kanonnen en voeren ze vaak 'in konvooi' (met een groepje schepen tegelijk).

Voedsel aan boord

VOC-schepen waren vaak maanden achter elkaar op volle zee. Koelkasten waren er nog niet. Daarom werd er vooral eten meegenomen dat lang houdbaar was, zoals gezouten vlees, zuurkool en scheepsbeschuit. Maar ook dat raakte soms bedorven. En in het drinkwater, dat in grote tonnen bewaard werd, kwamen vaak wormpjes. Maar er was niks anders!

De VOC

In 1602 werd de 'Verenigde Oost-Indische Compagnie' opgericht. De VOC kreeg, als enige in Nederland, het recht om handel te drijven in Azië. In naam van Nederland mocht de VOC verdragen sluiten en oorlogen beginnen. Ze mocht zelfs regeren over de gebieden die ze veroverde.

De schepen van de VOC

Voor de VOC-reizen van en naar Indië werden 'spiegelretourschepen' gebruikt: driemast-zeilschepen van zo'n 40 meter lang en 10 meter breed. Een enkele reis duurde 8 maanden, een 'retour' soms wel 2 jaar. Er zijn in twee eeuwen bijna 100 spiegelretourschepen gebouwd. Sommigen vergingen al op hun eerste reis.

De route naar 'de Oost'

In 1498 voer voor het eerst een Europeaan langs de zuidpunt van Afrika naar Indië: Vasco da Gama uit Portugal. Al snel wist iedereen dat je daar heerlijke en kostbare kruiden kon halen. Maar het duurde nog een eeuw, tot 1596, voor het ook Nederlanders lukte om via dezelfde route Indië te bereiken. Zes jaar later werd de VOC opgericht.

Doodziek...

Varen bij de VOC was gevaarlijk. Flinke kans dat je de tocht van of naar Indië (enkele reis: 8 maanden) niet overleefde. Je schip kon worden aangevallen door zeerovers of in een zware storm terecht komen. Ook lagen ongelukken op de loer. Maar de kans dat je onderweg stierf aan een ziekte was het grootst. 'Scheurbuik' was aan boord de meest gevreesde ziekte.

01:16

Wat maakte de overzeese handelsroutes heel gevaarlijk?

01:58

Wat mocht de VOC naast handelen nog meer?

De WIC

De West-Indische Compagnie (WIC) was een Nederlandse handelsorganisatie die in 1621 werd opgericht. Ze kreeg van de Nederlandse overheid het alleenrecht op handel en oorlog in delen van Amerika en Afrika. De WIC werd vooral opgericht om mee te doen aan de winstgevende Atlantische handel, maar ook om Spanje en Portugal dwars te zitten in hun koloniale belangen.

Driehoekshandel

Een belangrijk onderdeel van de WIC was de driehoekshandel. Schepen vertrokken uit Nederland met producten zoals wapens, textiel en drank. In West-Afrika werden die geruild tegen tot slaaf gemaakte mensen. Die mensen werden naar Amerika gebracht, waar ze op plantages moesten werken. Vanuit Amerika nam de WIC suiker, koffie, tabak en andere producten mee terug naar Nederland. Deze handel leverde veel winst op, maar ging gepaard met veel geweld en menselijk leed.

Kaapvaart

De WIC hield zich ook bezig met kaapvaart, wat neerkomt op piraterij met toestemming van de overheid. Ze vielen Spaanse schepen aan om rijkdommen buit te maken, zoals goud en zilver. Eén van de bekendste successen was de verovering van de Zilvervloot door Piet Hein in 1628. Dat leverde de WIC én de Republiek een grote hoeveelheid geld op.

Slaven onder de WIC

De WIC speelde een grote rol in de trans-Atlantische slavenhandel. Tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika werden onder verschrikkelijke omstandigheden op schepen naar Amerika gebracht. De overtocht was gevaarlijk en mensonterend: velen overleefden de reis niet. In de koloniën van de WIC, zoals Suriname en de Antillen, moesten deze mensen op plantages werken, vaak hun hele leven lang en zonder rechten.

02:38

Wat was de driehoekshandel en hoe liep deze handelsmethode?

Sleep de onderstaande woorden naar de juiste kolom, kies uit:

- VOC, of

- WIC, of

- VOC en WIC

VOC:

WIC:

VOC en WIC:

slavenhandel

monopolie

specerijen

aandelen

Gewelddadig

driehoeks- handel

kolonialisme

Wat is waar en 

wat is niet waar? 

17e eeuw

NIET WAAR

WAAR

In 1602 werd de WIC opgericht.

De VOC en WIC mochten landen veroveren.

Op VOC- en WIC-schepen zijn geen totslaafgemaakte mensen vervoerd. 

De VOC en WIC mochten oorlog voeren.

1 op de 3 bemanningsleden overleefde de reis niet. 

Wat is het verschil tussen de VOC en WIC?