HC 2.2 Duitsland valt uiteen (1945-1961)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC Duitsland in Europa 

(1919-1991)

2.2: Duitsland na de oorlog (1945-1961)

Leerdoel 1

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen waarom Duitsland verdeeld raakte en hoe beide Duitse staten zich ontwikkelden.

Programma

start uitleg periode 1945-1961 (Deel I)

maak aantekeningen 

afronden 

huiswerk 

Wat wordt met nazificering bedoeld?

Wat bedoelde Chamberlain met peace for our time?

Waarom accepteerden Frankrijk en Engeland de eisen van Hitler met betrekking tot Sudetenland zo gemakkelijk?

wat weet je nog van koude oorlog?

Duitsland ligt in puin

Duitse steden liggen in puin, wegen en bruggen zijn vernietigd.

Vijf miljoen mannen waren gesneuveld.

Conferentie van Jalta februari 1945

Attlee GB), Truman (VS) en Stalin (SU) Potsdam juli 1945

Verdeling van Duitsland

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Invloedssferen

• Na WOII: twee invloedsferen in Europa
  
• Invloedssfeer VS: Westblok, democratie, vrijemarkt
• Invloedsfeer SU: dictatuur, planeconomie = Oostblok
  
• Grens tussen twee invloedssferen: IJzeren Gordijn
  

Verdeling invloedssferen

Het "ijzeren gordijn"

IJZEREN gordijn

Heimatvertriebenen

Grote stroom van:

- terugkerende soldaten

- terugkerende slachtoffers van het naziregime

- 13 miljoen Duitse minderheden moesten vluchten

Trumandoctrine

de VS zou landen helpen die door het communisme werden bedreigd.

Containmentpolitiek

Marshallhulp

Europese eenwording

De VS gaf grootscheepse economische hulp onder de voorwaarde dat Europa meer zou gaan samenwerken.

De Blokkade van Berlijn

mei 1948 - juni 1949

Wat is er hand?

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

• 
  

Stalin als vogelaar

Wat wil de tekenaar duidelijk maken?

Gebruik twee beeldelementen

Wat wil de tekenaar zeggen?
2 beeldelementen!

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949
  

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)
  

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

• De NAVO bestaat nog steeds
  

IJzeren Gordijn (1947-1989)

Warschaupact (1955-1991)

NAVO (1949)

Leg uit dat door de oprichting van de NAVO en het Warschaupact blokvorming een feit was.

BRD 1949

Na de economische tweedelinge en de blokkade volgde al snel de oprichting van de zelfstandige Duitse staat in het westen: de Bundesrepublik Deutschland. West-Duitsland kwam binnen de westerse invloedssfeer te liggen.

DDR 1949

Om direct te reageren op deze beslissing vanuit de westerse geallieerden riep Stalin in Oost-Duitsland de DDR in het leven. De DDR lag vanaf toen geheel binnen de Russische invoedssfeer.

De politieke en economische scheiding van beide Duitslanden bleef een feit tot de hereniging in 1991

Huiswerk 

Maken: vraag 1 t/m 6  

Leren: kenmerkende aspecten, DC2.1 en tijdvak 10 van het dikke boek. 

 Mede dankzij het Marshallplan groeide de economie in het Westen. In de Oostzone mocht de Marshallplan niet

 geaccepteerd worden: geen economische groei.

 

Wirtschaftswunder

BRD

• Parlementaire democratie
• Nazi-partijen verboden
  
• Partijen konden enkel in de Bondsdag (het parlement) komen als ze minstens 5 procent vd stemmen kregen
  
• bondskanselier 1949-1963: Konrad Adenauer (CDU)

Wirtschaftswunder

Snelle wederopbouw

Werkloosheid verdween

Rijkste land van Europa

EGKS (1952) en NAVO (1955)

Westbindung

Adenauer wilde zo nauw mogelijk samenwerken met het westen.

Hereniging kon pas als het communisme verdween in Oost-Duitsland.

Hij erkende de DDR niet

Oost-Duitsland

Leider:

Walter Ulbricht

leider van de communistische partij:

Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED)

Totalitaire communistische dictatuur

• Staatssicherheitsdienst (Stasi)
• Planeconomie
• Landbouwcollectivisatie
• Lid van Warschaupact en de Comecon

1953 Protesten

Het gaat slecht met de economie in de DDR

Arbeiders moeten harder gaan werken voor hetzelfde loon

Mensen komen in opstand

Stasi wordt uitgebreid

https:

"Groene grens"

Honderdduizenden Oost-Duitsers trokken naar West-Duitsland

Daarom sloot Ulbricht de grens met West-Duitsland.

Maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn moest van de SU open blijven.

Gevolg: drie miljoen mensen verlieten de DDR.

NAVO 1949

West-Duitsland trad toe tot de NAVO (de Noord-Atlantische Verdrags-organisatie). Dat was een militair bondgenootschap van het westen om zich te verdedigen tegen de dreiging van de Sovjet-Unie. (West)Duitsland speelde dus internationaal weer mee, vier jaar na de oorlog.

EGKS 1952

West-Duitsland integreerde verder door deelname aan de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Economische samenwerking tussen de aangesloten landen was goed om twee redenen.

1. De productie van kolen en staal voor de oorlogsindustrie kon efficiënt en goedkoper georganiseerd worden.

2. Frankrijk en Duitsland hadden al eerder over het bezit van deze grondstoffen oorlog gevoerd. Door hun economiën op dit punt te integreren zou de kans op vreedzame oplossingen tussen deze landen toenemen.

Wirtschaftswunder jaren '50

De BRD ontving veel steun (denk aan het Marshallplan) voor de wederopbouw van de Duitse industrie en de Duitse steden en infrastructuur. Maar de Duitsers voerden de wederopbouw met ongelofelijk veel inzet uit. Gesproken werd over het 'economisch wonder' van de BRD.

Konrad Adenauer

In de jaren '50 werkte deze bondskanselier (minister-president van de BRD) keihard aan het verbeteren van het imago van West-Duitsland. zocht toenadering tot de voormalige geallieerden en andere westerse landen. Hij stimuleerde binnenlands het economisch herstel (Wirtschaftswunder) en hij maakte van de BRD een stabiele democratie die vertrouwd werd door de andere landen. Hij erkende het bestaan van twee Duitslanden echter niet, omdat hij vond dat er een Duitse eenheidsstaat moest zijn.

BRD

DDR

Staatssicherheitsdienst (Stasi)

Oost-Duitsland werd totalitair bestuurd. Het hele leven stond onder controle van de communistische partij en iedereen werd gecontroleerd op loyaliteit en trouw aan de DDR. De binnenlandse veiligheidsdienst (Stasi) had overal gewone mensen als spionnen rondlopen om ieders gedrag en uitspraken door te vertellen aan de stasi.

In 1953 kwamen veel Oost-Duitsers in opstand tegen het gebrek aan vrijheid en de bezetting door de Russen. De opstand van deze burgers werd neergeslagen waarna de controle door de staat alleen maar toenam.

Warschaupact 1949

Als reactie op het toetreden van de BRD tot de NAVO, trad de DDR toe tot het militaire bondgenootschap van het Oostblok (de Oost-Europese landen achter het IJzeren Gordijn): het Warschaupact.

Comecon 1949

De DDR trad ook toe tot het economisch samewerkingsverband tussen de Oostbloklanden. De comecon (Council for Mutual Economic Assistence) hielp niets in de wederopbouw van de DDR. De Sovjet-Unie nam hoge herstelbetalingen en beroofde de industrie door de Duitse fabrieken naar Rusland over te brengen.

Planeconomie

De economie stond o.l.v. de Sovjet-Unie en die este dat ook de DDR met vijfjarenplannen moest werken. Plannen waarin van te voren vaststond wie wat moest produceren en hoeveel. Daarin werd niet gekeken naar wat er nodig was voor de burgers en hun welvaart. De tegenstelling met de BRD's wirtschaftswunder werd schrijnend. In de DDR heerste armoede en onderdrukking.

Berlijnse Muur 1961

Natuurlijk probeerden veel mensen te ontsnappen naar de BRD via West-Berlijn. In het begin was dat niet zo moeilijk, omdat je nog gewoon tussen de bezettingszones heen en weer kon reizen. Denk bijvoorbeeld aan familiebezoek of werken in een ander stadsdeel.

Tot 1961 vluchtten ongeveer drie miljoen vooral jongeren en hoogopgeleiden op deze manier naar het westen. In de maand juli van 1961 alleen al namen 30.000 mensen de vlucht. Om deze leegloop te stoppen bouwde de DDR de muur dwars door Berlijn. De geallieerden lieten dit gebeuren, omdat de afspraak was dat je de invloedssfeer van de ander met rust moest laten. Het risico op (atoom)oorlog was te groot.

Wat hadden de Trumandoctrine en het Marshallplan met elkaar te maken?

1. Weinig, de Trumandoctrine was om het communisme te bestrijden
2. Veel, wat de Trumandoctrine en het Marshallplan waren allebei Russische plannen.
3. Veel, Het Marshallplan was een onderdeel van de Trumandoctrine
4. Weinig, het Marschallplan was een economisch reddingsplan voor Europa

Sleep het jaartal naar het juiste begrip

Trumandoctrine

Berlijnse Muur

Warschaupact

EGKS

Blokkade van Berlijn

1947

1948

1952

1961

1949

Welk begrip past bij de BRD?

1. Wirtschaftswunder
2. Arbeidersparadijs
3. Planeconomie
4. Bouw Berlijnse Muur

Wie was GEEN lid van de EGKS?

1. Nederland
2. Belgie
3. Oost-Duitsland
4. Frankrijk

Bij welk antwoorden staan alleen maar woorden die over 'Het Oostblok' gaan (en dus NIET over Het Westen)?

1. Bondsrepubliek Duitsland, DDR, Warschaupact, Navo
2. DDR, Warschaupact, Communisme
3. Communisme, Warschaupact, Navo
4. Bondsrepubliek Duitsland, Communisme, Navo

Wat was het gevolg van de Blokkade van Berlijn?

1. Stalin krijgt meer macht
2. De Stasi ontstaat
3. BRD en DDR ontstaan
4. De VS bezetten heel Berlijn

Sleep de woorden naar het goede vak.

BRD

DDR

Oost-Duitsland

kapitalistisch

West-Duitsland

communistisch

Stasi

Wirtschaftswunder

vrijemarkteconomie

planeconomie

Aan de slag