5.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Gedrag

Na deze les kan je 

1. uitleggen wat gedrag is.
2. uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.
3. het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Wat is gedrag?

Gedrag is alles wat een mens of dier doet. 

Bijv. lachen, lopen, naar iets kijken, stil staan, eten, slikken geluid maken etc. 

Planten vertonen géén gedrag!

Gedrag

Gedrag bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen en een doel hebben. 

Bepaalde handelingen volgen elkaar op in een vaste volgorde en het effect van de ene handeling leidt tot een volgende.

Dit noem je een gedragsketen. 

Prikkels en Motivatie

Inwendige prikkel: een prikkel die in het lichaam ontstaat.

bijv. honger of dorst.

Uitwendige prikkel: een prikkel die buiten het lichaam ontstaat. 

Deze prikkels neem je waar met je zintuigen.

Motivatie is de bereidheid tot het verrichten van een bepaald gedrag. 

Wat was de motivatie van de dolfijnen?

Aangeboren en aangeleerd

Aangeboren gedrag is gedrag wat al meteen na de geboorte wordt getoond. 

Aangeleerd gedrag is gedrag dat ontstaat door leren. 

Aangeleerd gedrag

Vormen van leren

• Imitatie
• oefenen
• inprenting
• gewenning 
• proefondervindelijk leren
• Inzicht
• conditioneren (leren door belonen en straffen)

Welke vorm van leren laten de gansjes zien?

1. inprenting
2. oefenen
3. gewenning
4. inzicht

Hoe leren deze studenten fietsen?

1. inprenting
2. oefenen
3. gewenning
4. inzicht

Hoe leren deze herten?

1. inprenting
2. oefenen
3. gewenning
4. inzicht

Sociaal gedrag

Gedrag wordt bij veel dieren beïnvloed door soortgenoten. 

Gedrag van soortgenoten naar elkaar noem je sociaal gedrag.

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal.

Wat is hier het signaal?

Observatie en interpretatie

Een bepaald signaal kan een verschillende betekenis hebben. 

Wat je observeert (wat je waarneemt) kan je op verschillende manieren interpreteren (kan je een betekenis aan koppelen). 

Welke emotie toont deze chimpansee?

Ethogram

Benoemen van handelingen van een dier. 

Objectief, dus zonder interpretatie. 

Protocol

Huiswerk

B/K maken opdrachten 5.5
T/H maken opdrachten 5.4 + 5.5

Toets Thema 5 op dinsdag 30 mei of vrijdag 2 juni

Wat zijn de 3 handelingen die leiden tot het openen van de noten?

Welke vorm van leren laat de kraai zien?

1. inprenting
2. oefenen
3. gewenning
4. inzicht