GS Flex voltijd 2 les 1 geschiedenisonderwijs & beeldvorming en tijd

• geschiedenis (pabo)
• HBO
• Studiejaar 1

Agrarische revolutie

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: langzame verspreiding

• akkerbouw en veeteelt
  

• NB 99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaar.
  

Agrarische revolutie

Geschiedenis  les 1 

'geschiedenis, beeldvorming & tijd'

Vruchtbare halvemaan

• in het Midden-Oosten ontstaat de eerste landbouw (10.000 v. Chr.)

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

• maar ook op andere plekken in verschillende tijden  (bijv. in China 8000 v. Chr. ) ontstaat landbouw

Eerste boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers    (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur                    (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Hoe werden hunebedden gebouwd?
Maak een snelle schets als antwoord.
Gebruik papier en een zwarte stift.
Een foto van de tekening kun je hieronder uploaden.

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van dit vakatelier ….

• uitleggen hoe beeldvorming van het verleden plaatsvindt;
  
• het beeldvormingschema bij de voorbereiding van een geschiedenisles hanteren;
  
• verschillende soorten tijdsbeleving onderscheiden;
  
• aangeven welke periodiseringen in het geschiedenisonderwijs worden gebruikt;
  
• aangeven welke didactische principes aan de indeling in de tien tijdvakken ten grondslag liggen;

GEBEUREN

BRONNEN

?BEELD?

HISTORICUS

GEBEUREN

BRONNEN / 'BEELDVORMERS' + METHODE

+ LEERKRACHT

?BEELD?

LEERLING

Beeldvormingschema

A: De werkelijkheid 

1. de schoolomgeving (dorp en stad, landschap, monument, 

2. straatmeubilair) 
3. voorwerpen (museum) 

B: Afbeeldingen

1. schilderij, prent, tekening, foto, ansichtkaart en karikatuur 
2. dia, film, video/dvd, televisie/schooltelevisie, cd(-rom) 
3. wandplaat, poster en bordtekening 
4. prentenboek en strip 
5. model en maquette 
6. kaart (wandplaat en atlas) 

C: Het gesproken woord

1. het verhaal: vertellen en voorlezen 
2. de feiten: uitleggen, bespreken, verklaren en het gesprek 
3. de gastspreker 

4. het interview 
5. historisch en hedendaags geluid (radio) 

D: Het geschreven/gedrukte woord

1. verhalende teksten

2. informatieve teksten

3. schema's, tabellen en grafieken

4. informatieve bronnen (archief)

E: Doen

1. leven als...

2. spelen als...

3. spelen met...

4. schrijven, spreken, dichten en zingen

5. tekenen, bouwen, experimenteren

6. muurkrant en tentoonstelling

7. herdenken en vieren

voorbeelden beeldvormers

Mees Kees

Ga in gesprek met je buurvrouw/buurman

Bespreek de volgende vragen 

• Denk je positief of negatief over het schoolvak geschiedenis? Leg uit waarom.
  
• Welke historische onderwerpen of thema's hebben jouw interesse?
  
• Welke leerkrachten / docenten (die geschiedenislessen verzorgden) vond je inspirerend en waarom? 

Wat is volgens jou het belangrijkste doel van geschiedenisonderwijs?

1. Identiteitsontwikkeling
2. Grip op tijd en chronologie
3. Waarden en normen
4. Bestaansverheldering

Ontwikkelen van historisch bewustzijn

Historisch tijdsbesef

Historische kennis

Historisch redeneren

• aanduidingen voor tijd en tijdsindeling; 
  
• chronologische volgordes; 
  
• de tijdbalk;  
  
• kenmerkende aspecten van
  tijdvakken; 
  
• continuïteit en verandering.
  

• periodiseringen, zoals  de tien
  tijdvakken; 
  
• kenmerkende aspecten van
  de tien tijdvakken; 
  
• vijftig vensters van de Canon
  van Nederland; 
  
• verhalen, tradities en verbeelding.
  

• Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen
  
• hist. vragen stellen
• bronnen onderzoeken
• contextualiseren
• argumenteren
• (meta- en historische) begrippen gebruiken

Het schoolvak Geschiedenis gaat over tijd

Wat is tijd volgens jou?

Wat is tijd?

Wanneer niemand het mij vraagt, weet ik het. Wanneer ik het iemand die het mij vraagt zou willen uitleggen, weet ik het niet.’ (kerkvader Augustinus, 354-430)  

Tijd is een ongrijpbaar begrip

Hoe leren we tijd?

Ervaren / waarnemen

• contact tussen verschillende generaties 
  
• oude en nieuwe dingen: overblijfselen 
  
• een omgeving die verandert  
  

Kunstgrepen om tijd te vatten

•  cyclische tijd (bijv. kalender / klok)
  
•  lineaire tijd (bijv. tijdlint / balk) 
  
• rekenkundige tijd (bijv. tijdrekening in eeuwen) 
  

Soorten tijd

1. Cyclische tijd (dagelijkse tijd / natuur) 
   
2. Sociale tijd (generaties) 
   
3. Mythische tijd (oude verhalen) 

• Deze drie tijdservaringen liggen voor de hand / hebben mensen geen tot weinig moeite mee.
  

 

• Maar historisch denken over tijd stelt veel meer eisen aan de mens / is erg complex! 
  

    4. Historische tijd  

• verleden volstrekt anders dan heden (= vreemde wereld)
  
• onvoorstelbaar lang / indeling in perioden
• wat in de ene tijd hoort, hoort niet in de andere (anachronisme)
• logica lijkt te ontbreken / toevalligheid (contingentie)

kleine check of studenten soorten tijd hebben begrepen 

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Welke soort tijd?

1. cyclische tijd
2. mythische tijd
3. sociale tijd
4. historische tijd

Uitdaging: Hoe grip krijgen op verleden?

• structuur aanbrengen in 'chaotisch' verleden
  
• gebruik maken van periodiseringen: 'indelen van tijd'
• kantelpunten/keerpunten aanwijzen in geschiedenis, bijv. Agrarische Revolutie, Christendom verovert Europa, Renaissance, Reformatie, Wetenschappelijke Revolutie, Verlichting, etc.

Nederlands perspectief tot -50 v. Chr.

Deze indeling is gemaakt in 1999

-  makkelijker onthouden: informatie in verschillende, duidelijke delen

- kracht van herhaling:  basisschool + eerste twee jaar van het VO + examen VO

Bespreek grens tussen eerste twee tijdvakken: 

-3000 Europees perspectief 

-50 Ned. perspectief

Aan de slag

- verlaat de gezamenlijke les

- log opnieuw in via de klascode:

- maak de verwerkingsopdrachten

Beeldvorming van het verleden

In de geschiedenisles probeer je als leerkracht de geschiedenis weer tot leven te wekken. Dit doe je door uiteenlopende beeldvormers in te zetten. 

Een sterke beeldvormer in de geschiedenisles kan een filmfragment zijn.

Opdracht 1 - Filmfragmenten

 Bekijk de volgende vier filmfragmenten:

1. Vroeger en zo 'Het Romeinse Rijk' (SchoolTV / NTR Beeldbank)

2. Asterix en Obelix (speelfilm)

3. Rome (dramaserie van HBO) 

4. Welkom bij de Romeinen (NPO Zapp)

Kijk goed, want na de vier fragmenten volgen enkele vragen over de fragmenten.

0

0

0

'Inwoners uit een dorpje in Gallië zijn de Romeinen altijd weer te slim af.'

1. fragment 1: SchoolTV
2. fragment 2: Asterix
3. fragment 3: Rome
4. fragment 4: Welkom bij

'Voor veel mannen was het aantrekkelijk om als soldaat het Romeinse leger in te gaan'

1. fragment 1: SchoolTV
2. fragment 2: Asterix
3. fragment 3: Rome
4. fragment 4: Welkom bij

'Romeinen waren mensen zoals jij en ik. Ook zij worstelden met verlangens en emoties (zoals verliefdheid).'

1. fragment 1: SchoolTV
2. fragment 2: Asterix
3. fragment 3: Rome
4. fragment 4: Welkom bij

'Batavieren waren vieze, onbeschaafde mensen, die in opstand kwamen tegen de Romeinen'

1. fragment 1: SchoolTV
2. fragment 2: Asterix
3. fragment 3: Rome
4. fragment 4: Welkom bij de Romeinen

Opdracht 2 - Beeldvormers 

Film is één van de vele soorten beeldvormers waar je aan kunt denken. Er zijn nog veel meer mogelijkheden om het verleden tot leven te wekken. 

Bekijk de verschillende beeldvormers en sleep vervolgens  de beeldvormers naar de juiste categorieën van het beeldvormingsschema.

A - De werkelijkheid

B - Afbeeldingen

C - Het gesproken woord

D - Het geschreven woord

E - Doen

-50

500

1000

1500

Wat deugt er niet aan deze tijdbalk?

1. de tijdvakicoontjes
2. de jaartallen
3. de schaal
4. de traditionele periodisering

Leg uit waarom het erg belangrijk is dat leerkrachten alleen tijdbalken inzetten die op schaal zijn gemaakt?

Leeruitkomst PLFV2 DH
onderdeel historisch redeneren

Criteria oudere kind activiteiten

Check out

Wie heeft nog een vraag?

Wat neem je mee uit deze bijeenkomst?

Criteria jongere kind activiteiten

Voorbereiding bijeenkomst 2 (aanbevolen, ter voorbereiding op kennistoets)

- maak een tijdbalk op schaal! (- 50 voor Chr. als begin tijd van Grieken en Romeinen)

- Bestudeer: via canonvannederland.nl de vensters 'Trijntje', tot en met 'Erasmus' 
- Bestudeer in 'Basiskennis geschiedenis' H. 1 t/m 4. 

- verwerk in je tijdbalk belangrijke informatie over de eerste vier tijdvakken