6. Democratisering van Nederland les 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom

19 september 2023

Prinsjesdag

Paragraaf 1: Koning en Parlement

Terugblik vorige les

Bespreken vraag 1 tot en met 10

Maken vraag 11 tot en met 15

Filmpje: Hoeveel macht heeft de koning?

Lesdoel

Je weet wat Prinsjesdag is en wat er op deze dag belangrijk is.

Je weet hoe het proces verliep van de machtsverschuiving van koning naar parlement.

Je kunt twee verschillen noemen tussen de grondwet van 1815 en 1848.

Prinsjesdag

2023

Wat is Prinsjesdag eigenlijk?

Video

Prinsjesdag...

Samengevat

Prinsjesdag is altijd op de derde dinsdag in september. De vakantie is voorbij en het nieuwe werkjaar van de regering start.

Prinsjesdag...

Samengevat

Prinsjesdag is altijd op de derde dinsdag in september. De vakantie is voorbij en het nieuwe werkjaar van de regering start.

In de Ridderzaal leest de Koning de troonrede voor. Met de troonrede gaat de Koning in op de plannen van de regering voor het komende jaar.

Prinsjesdag...

Samengevat

In de Ridderzaal leest de Koning de troonrede voor. Met de troonrede gaat de Koning in op de plannen van de regering voor het komende jaar.

Prinsjesdag is altijd op de derde dinsdag in september. De vakantie is voorbij en het nieuwe werkjaar van de regering start.

Na de troonrede gaat de Minister van Financiën naar de Tweede Kamer met een koffertje. In dat koffertje zitten de Rijksbegroting en de Miljoenennota.

Prinsjesdag...

Samengevat

In de Ridderzaal leest de Koning de troonrede voor. Met de troonrede gaat de Koning in op de plannen van de regering voor het komende jaar.

Prinsjesdag is altijd op de derde dinsdag in september. De vakantie is voorbij en het nieuwe werkjaar van de regering start.

Na de troonrede gaat de Minister van Financiën naar de Tweede Kamer met een koffertje. In dat koffertje zitten de Rijksbegroting en de Miljoenennota.

De Rijksbegroting beschrijft de uitgaven, inkomsten en verplichtingen voor het komende jaar. De Miljoenennota laat zien hoeveel geld er binnenkomt en hoeveel geld wordt uitgegeven. In de Miljoenennota staat ook hoe het geld zal worden verdeeld.

Wat is de Rijksbegroting?

Uitleg

De Rijksbegroting bestaat uit de begrotingsvoorstellen van alle ministeries. In de Rijksbegroting staat hoeveel geld elk ministerie krijgt en welke uitgaven zij het komende jaar verwachten. 

Wat staat er in de Rijksbegroting?

Uitleg

De Rijksbegroting bestaat uit de begrotingsvoorstellen van alle ministeries. In de Rijksbegroting staat hoeveel geld elk ministerie krijgt en welke uitgaven zij het komende jaar verwachten. 

De Rijksbegroting geeft antwoorden op de volgende vragen:

• Wat willen we bereiken?
• Wat gaan we daarvoor doen?
• Wat gaat dat kosten?

Wat is de Miljoenennota?

Uitleg

De Miljoenennota is een toelichting op de plannen die in de Rijksbegroting staan.

Ook staan er de verwachte inkomsten (bijvoorbeeld belastingen, aardgas) en geplande uitgaven (bijvoorbeeld zorg, onderwijs) in beschreven.

De Miljoenennota gaat in op nationale en internationale economische situatie. En laat zien hoe Nederland er financieel voorstaat.

De Miljoenennota geeft uitleg over de Rijksbegroting en beantwoordt vragen als:

• Wat zijn de belangrijkste plannen van het kabinet voor het volgende jaar?
• Wat gaan die plannen kosten?
• Welk effect hebben de plannen op burgers en bedrijven?
• Hoe gaat het de bankrekening van het land? Komt er wel genoeg geld binnen? Geven we niet te veel geld uit?
• Is er een tekort en zo ja, hoe groot is het tekort?
• Houden we ons aan Europese afspraken en doelen? 
• Hoe gaat het met de Nederlandse economie?

Wat staat er in de Miljoenennota?

Uitleg

Gebruik deze slide eventueel als startpunt om leerlingen nader onderzoek te laten doen naar de inhoud van de Miljoenennota.

Laat iedere vraag door een groepje onderzoeken. De bevindingen kunnen klassikaal gedeeld worden of ge-upload op de laatste pagina van deze les.

Kijk maar eens mee met de plannen voor 2023

Uitleg

Voor 2023 heeft de regering het geld op de volgende 

manier verdeeld over de uitgavenposten verdeeld:

Zorg

Sociale Zekerheid

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gemeenten en provincies

Justitie en Veiligheid

Overig

Leg uit hoe de grafiek gelezen moet worden, wanneer leerlingen moeite hebben met het interpreteren van de cijfers.

Laat de leerlingen eventueel uitrekenen hoeveel miljarden er naar de verschillende uitgavenposten gaan. Zo krijgen zij een beter beeld bij de verschillen tussen deze uitgavenposten.

Wat als jij het geld van Nederland 

mocht verdelen?

Discussie

Had jij de verdeling anders gemaakt? Leg eens uit waarom?

Zorg

Sociale Zekerheid

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gemeenten en provincies

Justitie en Veiligheid

Overig

Aan de hand van deze slide kan het gesprek met de klas worden aangegaan. Wat vinden zij belangrijke uitgavenposten? Waarom en hoe zouden zij daar invloed op kunnen uitoefenen?

Slide 22 en 23 gaan in de vorm van een poll door op de inhoud van deze slide.

Paragraaf 1: Koning en Parlement

Uitleg via Powerpoint:

De grondwet van 1815

Belgische opstand

De grondwet van 1848

Parlementaire democratie

Luxemburgse kwestie

Wie had de macht in de grondwet van 1815?

Wat betekent constitutionele monarchie?

1. Koninkrijk met macht voor de koning
2. Koninkrijk met macht voor het volk
3. Koninkrijk met grondwet
4. Koninkrijk met macht voor de ministers

Wat is het parlement?

1. Volksvertegen-woordigers
2. Ministers
3. Koning en minister-president
4. De burgers

Wie horen er bij de regering?

Wie heeft de grondwet van 1848 geschreven?

Wie heeft de macht in de grondwet van 1848

1. De koning
2. De ministers
3. Het parlement
4. De burgers

vragen van paragraaf 1

Tekstboek blz 8 tot en met 11

Werkboek blz 6 tot en met 8

Bespreken vraag 1 tot en met 10

Maken vraag 11 tot en met 15

Uitleg: Ongelijkheid en emancipatie

Censuskiesrecht

Districtenstelsel

Liberalen-socialisten-confessionelen

Caoutchouc artikel

Emancipatie

Verzuiling

Schoolstrijd

Lesdoel

Je weet hoe het proces verliep van de machtsverschuiving van koning naar parlement.

Je kunt twee verschillen noemen tussen de grondwet van 1815 en 1848.