H12 V5 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

vandaag 

                                                                             hormonen

                                                                             hypotahamus en hypofyse

Klieren

Organen die bepaalde stoffen produceren en uitscheiden.

Exocriene klieren: zweetklieren, speekselklier, maagsapkliercel, 

alvleesklier

Endocriene klieren: scheiden hormonen uit in het bloed

signaalstoffen

communicatie via

1.  Endocrien systeem (chemisch) 

hormonen via bloed, lymfe, weefselvloeistof naar targetcellen

(receptoren)

2. Zenuwcellen (elektrisch) 

signalen langs gerichte paden (neuronen) naar cellen

(spier, klier, zenuwcel)

hypothalamus, hypofyse

BINAS 88C1

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

hypothalamus en hypofyse achterkwab

neurohypofyse

= hypofyse achterkwab

De hypothalamus maakt de neurohormonen oxytocine en ADH

via uitlopers van zenuwcellen komen de neurohormonen inde hypofyse 

BINAS 89A

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen aan onder invloed van de hypothalamus

Hypothalamus maakt releasing of inhibiting hormonen aan

via het bloed naar de hypothalamus

BINAS 89A

BINAS 

67 K

3 verschillende typen hormonen

 

steroid hormonen 

tyrosine hormonen  (van 1 aminozuur afgeleid)

peptide hormomen (eiwit)

BINAS 67K

steroidhormonen

afgeleid van cholesterol (BINAS)\

Hydrofoob

Door de celmembraan heen naar eiwitreceptor in de cel

BINAS 89B

Peptidehormonen

Eiwitten: grote moleculen kunnen niet zomaar de celmembraan passeren.

Hebben een receptor in de celmembraan

BINAS 89B

signaalstoffen in de cel

tyrosine hormonen

Afgeleid van het aminozuur tyrosine

Via beide mechanismen gaat de informatie naar de kern

BINAS 89B

signaalstoffen

Hormonen: geproduceerd in hormoonklieren, afgifte aan het bloed, werking vaak op afstand.

Signaalstoffen in de cel (eiwitreceptor)

Signaalstoffen in weefsels: beinvloeden van "buur"cellen

(groeifactor)

§12.3 calcium huishouding

Let op!

Niet in details leren wat er in 12.3 besproken wordt.

wel weten: osteoblasten, osteoclasten, osteoporose en geslachtshormonen

paraathormoon en calcitonine en hun invloed op bot en nier

vitamine D en resorptie Ca2+ uit darm

Calcium 2+

Belangrijk voor

- bloedstolling

-spiersamentrekking

-impulsgeleiding zenuw

- signaalstof in de cel

botweefsel bevat Calcium

osteocyt ->

testosteron en oestrogenen remmen osteoclasten

=> osteoporose  (botontkalking)

calcium concentratie bloed

moet +- constant blijven

geregeld door calcitonine uit de schildklier

en paraathormoon uit de bijschildklier

antagonistische werking

Ca²⁺ te hoog

receptor (norm) in de schildklier zelf

schildklier gaat het hormoon calcitonine afgeven

calcitonine

-> oseoblasten actief

-> osteoclasten geremd

                           haalt minder Ca²⁺ terug uit de voorurine

Bot

Nier

Ca ²⁺ te laag

receptor (norm) in de bijschildklierbijschildklier zelf

bijschildklier gaat paraathormoon afgeven

 -> osteoclasten actief

-> nier haalt meer Ca²⁺ terug uit de voorurine

-> activatie Vit D -> meer Ca²⁺ uit de darm

https:

homeostase: glucose spiegel

Belangrijk want:

-brandstof voor alle cellen

- te weinig-> schade aan met name hersenweefsel!!!!!

- te veel -> terugresorptie via de nieren is beperkt

-> verlies kostbare brandstof met urine

§12.4

homeostase glucose

Alvleesklier

Exocriene klier: verterings enzymen

Endocriene klier: insuline en glucagon in de

Eilandjes van Langerhans

te hoge bloed glucose spiegel

(na maaltijd)

Eilandjes van Langerhans, beta-cellen

productie van insuline

insuline bevordert de opname van glusose door alle cellen

insuline bevordert de aanmaak van glycogeen uit glucose in lever en spier

te lage bloedglucose spiegel

Eilandjes van Langerhans, alfa-cellen

productie van glucagon

glucagon bevordert de afbraak van glycogeen in lever

en de afgifte van glucose door de lever

suikerziekte

Te weinig of geen productie van insuline.

Het bloedsuikergehalte blijft te hoog.

Glucose in de urine.

Type 1: cellen beschadigd

Type 2: ouderdomssuiker, lichaamscellen reageren onvoldoende op insuline (te weinig receptoren)

acute stress

Adrenaline

 productie Bijniermerg

Doel: snel kunnen reageren in bedreigende situaties

Hartslag en ademhaling omhoog

Glucose nodig: glycogeen afbraak in lever en spieren

BINAS 89 A

bloedglucose omhoog door

- na het eten van een koolhydraatrijke maaltijd

- glucagon veroorzaakt afbraak glycogeen in de lever

- afgifte van adrenaline na schikreactie

Schildklier                       

Stofwisseling                                                       

Ademhaling, hartslag, temperatuur                                      spijsvertering 

Te veel: vermageren

Te weinig: toename lichaamsgewicht                                                 

§12.5

BINAS 89 C

T4 = thyroxine

= een voorloperhormoon van T3

T4 -> T3

osmo- receptoren in de hypothalamus

hormonen   BINAS

89 A

89 B

89 C

67 K

85 D

Bekijk de tabellen goed, begrijp je alles?

terugkoppeling postitief en negatief

regelkring, receptor, norm, actor (doelwitcel/orgaan)

antagonisten

homeostase

endocriene / exocriene klier, inwendig en uitwendig milieu

receptor in / aan de cel

suikerziekte

halfwaarde tijd

hypothalamus / hypofyse (neuro- adeno-)

Stofwisseling  insuline, glucagon, adrenaline, groeihormoon,  cortisol, thyroxine

Nieren/osmotische waarde   ADH, aldosteron

bloed EPO

voortplanting  oxytocine, testosteron, progesteron, oestrogeen

calciumhuishouding     calcitonine en PTH