3.1 t/m 3.3 Voortplanting (BVJ 4a)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.1: Jongens en meisjes

Puberteit of Pubertijd?

1. Puberteit
2. Pubertijd

Verschillende dingen!

Puberteit: lichamelijke veranderingen bij iemand die zich van kind tot volwassene ontwikkelt.

Pubertijd: de tijd waarin iemand puber is.

tussen ca. 10 en 17 jaar

Adolescentie

Geestelijke ontwikkeling. 

Einde adolescentie is als volwassenheid bereikt is.

Kenmerken puberbrein?

Kenmerken puberbrein

- Emotioneler, gevoeliger

- Impulsief gedrag

- Neiging risico te nemen; alles voor de 'kick'

- Gevolgen niet overzien

Hormoonklier

Testosteron

Wat zijn primaire geslachtskenmerken?

Primaire geslachtskenmerken

- Geslachtskenmerken die je bij de geboorte al hebt.

- Voorbeeld: Vagina of penis

Wat zijn secundaire geslachtskenmerken?

Secundaire geslachtskenmerken

- Geslachtskenmerken die je ontwikkelt tijdens de puberteit.

- Jongens: gezichtsbeharing, grotere zaadballen/penis, lagere stem 

- Meisjes: borsten en rondere vormen

- Beide: schaamhaar en okselhaar

Seksueel gedrag: Balts

Handelingen die dieren uitvoeren voorafgaande aan de paring

Stekelbaarsjes

Kogelvis

Pauwspin

3.2 Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

Mutaties

- Toevallige veranderingen in het DNA van een organisme

- Heel normaal, hele tijd door bij replicatie (kopiëren) van DNA

- Mutaties hebben bijna nooit effect op organisme, maar:

- Door mutatie op mutatie kunnen eigenschappen van organismen wel veranderen.

- Drijvende kracht achter Evolutie!

Progeria: één 'letter' anders

Het gevolg van een puntmutatie: één stikstofbase is anders

Ongeslachtelijke voortplanting

Ook bij sommige dieren

Geslachtelijke voortplanting

twee geslachtscellen versmelten

Voordeel van geslachtelijke voortplanting

- Combinatie van (één type) chromosoom van beide ouders: recombinatie

- Recombinatie leidt tot variatie onder nakomelingen

- Variatie is nodig voor overleven van de soort

3.3 Geslachtscellen

- Moet de hélft van normale aantal chromosomen hebben.

- Ná versmelting moet je weer uitkomen op 'normale' aantal: ieder type chromosoom is dan dubbel.

- Hoe halveer je het aantal chromosomen?!

Meiose

- Puur en alleen voor vormen van geslachtscellen.

- Normale cel is diploïd (van elk type chromosoom zijn er twee): die noem je dan '2n'. Alle cellen behalve geslachtscellen zijn 2n.

- Geslachtscel is haploïd (maar 1 chromosoom per type):
die noem je dan 'n'.

Meiose schematisch

https:

Ontwikkeling van eicel

mannelijk voortplantingsstelsel

Vrouwelijk voortplantingsstelsel

The end!