4.4 energie-effect

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H4.4 Energie-effect

leerdoelen

• ik kan uitleggen wat de wet van behoud van energie inhoud.
• Ik kan benoemen welke energieomzetting plaatsvindt tijdens een proces en/of chemische reactie
• Ik kan het verschil uitleggen tussen een exotherme en een endotherme reactie
• Ik kan de begrippen reactiewarmte en activeringsenergie uitleggen en toepassen.
• Ik kan de reactiewarmte en de activeringsenergie in een energiediagram weergeven.

Verschillende soorten energie

• bewegingsenergie
•  chemische energie
• warmte
• elektrische energie

Wet van behoud van energie

Energie gaat nooit verloren, maar wordt omgezet

Bijvoorbeeld: energie centrale

Endotherme reactie – energie wordt opgenomen!

Wat is een endotherme reactie?

- Een endotherme reactie neemt energie op uit de omgeving.

- Stralingsenergie ☀️, warmte 🔥 of elektrische energie ⚡ wordt omgezet in chemische energie.

Energieomzetting:

Stralings/warmte/elektrische energie → chemische energie

🌿 Voorbeeld: Fotosynthese

Planten gebruiken zonlicht (stralingsenergie) om:

- Water + koolstofdioxide om te zetten in

- Glucose (chemische energie) + zuurstof

Reactie:

6 CO₂ + 6 H₂O + lichtenergie → C₆H₁₂O₆ + 6 O₂

✅ Belangrijk: Zonder energie van buitenaf gebeurt deze reactie niet!

Geef een voorbeeld van een endotherme reactie

Exotherme reactie – energie komt vrij!

Wat is een exotherme reactie?

- Een exotherme reactie geeft energie af aan de omgeving.

- Chemische energie wordt omgezet in warmte 🔥, straling ☀️ of elektrische energie ⚡.

Ook bij fase-overgangen! (processen)

Geef een voorbeeld van een exotherme reactie.

Activeringsenergie

⚡ Activeringsenergie is de energie die nodig is om een reactie te starten.

 Zelfs bij een exotherme reactie is eerst een beetje energie nodig.

Bijvoorbeeld:  Verbranden van hout, je voegt eerst energie toe met een brandende lucifer, de verbranding komt op gang en er komt dan genoeg warmte vrij om de het hout te laten branden.

🔥 Voorbeeld: Verbranding van hout

- Hout brandt pas als je het aansteekt met een lucifer (de vonk geeft activeringsenergie).

- Daarna blijft het branden omdat de reactie zelf energie oplevert.

✅ Belangrijk:

Zonder activeringsenergie begint de reactie niet, zelfs als hij daarna vanzelf doorgaat!

- Zelfs bij een exotherme reactie is eerst een beetje energie nodig.

- Deze energie zorgt ervoor dat de moleculen botsen met genoeg kracht.

🔥 Voorbeeld: Verbranding van hout

- Hout brandt pas als je het aansteekt met een lucifer (de vonk geeft activeringsenergie).

- Daarna blijft het branden omdat de reactie zelf energie oplevert.

✅ Belangrijk:

Zonder activeringsenergie begint de reactie niet, zelfs als hij daarna vanzelf doorgaat!

- Zelfs bij een exotherme reactie is eerst een beetje energie nodig.

- Deze energie zorgt ervoor dat de moleculen botsen met genoeg kracht.

Endotherme

reactie

Exotherme

reactie

Wat verandert er bij de Wet van behoud van energie?

1. Niks
2. De hoeveelheid energie
3. De soort energie

Bij een exotherme reactie bevatten de beginstoffen ...... dan de reactieproducten (vul in)

1. minder energie
2. meer energie
3. evenveel energie

Is dit energiediagram van een endotherme of exotherme reactie?

1. Endotherm
2. Exotherm

maken opgaven 36 tm 43

blz 130 en 131