VWO2 - herh. 3.1-3.3, UL 3.4 + 3.7

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

planning

• samen nakijken grafiek-teken-opdracht 3.2
• huiswerkcontrole 3.3
• leerdoelen + uitleg 3.4 EN 3.7
• huiswerk opgeven + maken

Vraag nog van gisteren;

Hoe lang duurt het voor je bloed helemaal door je lichaam terug is bij je hart?

• Een volwassen mens heeft 5 tot 6 liter bloed in zijn lichaam. 
• Per minuut wordt er ongeveer 4 à 5 liter bloed rondgepompt    .....dus....;
• In rust circuleert het bloed in ongeveer 1 minuut door ons lichaam.
• Bij zware inspanning duurt dit 20 seconden. 

Open je boek op blz. 203

11

• a. In welke bloedvaten is de stroomsnelheid van het bloed het laagst? Leg uit waarom dat gunstig is.
• = In de haarvaten. Hierdoor is een goede uitwisseling van stoffen mogelijk.

• b. Waardoor neemt de stroomsnelheid eerst af en daarna weer toe?
• = De slagaders vertakken zich in de organen in heel veel haarvaten.  Hierdoor neemt de stroomsnelheid van het bloed af in de haarvaten. De haarvaten komen daarna weer samen in de aders. De stroomsnelheid neemt daardoor toe.  
• Dit is is een natuurkundig fenomeen; de continuïteitsvergelijking;
• Als totale doorsnede  van de buis/buizen toeneemt, neemt de druk & snelheid af. 
• Als de totale doorsnede van de buis/buizen afneemt, neemt de druk & snelheid toe. 

• De bloeddruk op de wand van slagaders is hoog. 
• Als het hart bloed in de slagaders perst, zetten de slagaders uit. 
• Daarna veren ze weer terug. 
• Hierdoor is de hartslag voelbaar in de slagaders. 
• In de haarvaten neemt de bloeddruk sterk af. 
• Er is geen hartslag meer voelbaar. 
• De bloeddruk in de aders neemt nog verder af. 
• De aderkleppen laten het bloed in 1 richting door. 

11.c.

Thema 3 Bloedsomloop

Enkele herhalingsvragen 3.1 t/m 3.3

log nu in op deze lessonup !

Welk onderdeel van het bloed heeft een celkern?

1. Witte bloedcellen
2. Bloedplasma
3. Rode bloedcellen
4. Bloedplaatjes

Kenmerken van drie  vaste bloeddelen;

(leer deze tabel!)

	Rode bloedcellen	Witte bloedcellen	Bloedplaatjes
Vorm	ronde platte schijfjes	kunnen van vorm veranderen	verschillend
Celkern	nee	ja	nee (zijn kapotte cellen)
Aantal per ml bloed	5.000.000	7.000	300.000
Functie	transport O2 en beetje CO2	antistoffen maken en bacteriën bestrijden	zorgt voor de bloedstolling

De kleine bloedsomloop start met zuurstofarm bloed.

1. Juist
2. Onjuist

In welk soort bloedvaten stroomt het bloed van het hart af?

1. Slagaders
2. Haarvaten
3. Aders

Kenmerken  verschillende bloedvaten;

(leer deze tabel!)

	Slagaders	Aders	Haarvaten
Richting	van hart af	naar hart toe	in organen
Bloeddruk	hoog	laag	middelmatig
Wand	dik, elastisch, stevig	dunne wand	één cellaag dik
Hartslag	'Slag' merkbaar (pols)	'Slag' niet merkbaar	'Slag' niet merkbaar
Plaats	meestal diep in lichaam	meestal ondiep	in het hele lichaam
Kleppen	alleen 1/2maanvormige kleppen	overal kleppen; verhinderen terugstromen bloed	geen kleppen

Dubbele bloedsomloop

Alle zoogdieren hebben een dubbele bloedsomloop:

(1) Kleine bloedsomloop: hart > longen> hart

     functies: - zuurstof bij de longen ophalen

                      - koolstofdioxide afgeven

  

(2) Grote bloedsomloop: hart > lichaam > hart

      functies: - zuurstof naar alle organen brengen

                        - koolstofdioxide ophalen

Welk deel van het hart bevat zuurstofrijk bloed?

1. Rechter helft
2. Linker helft

Leer dus welke harthelft rijk zijn aan zuurstof en welke aan CO2.

Langs welke delen stroomt het bloed als het van de boezems naar de kamers gaat?

1. hartkleppen
2. halve maanvormige kleppen

Werking van de hartkleppen

Hartkleppen:

Bloed kan alleen van de boezems, naar de kamers. 

Halvemaanvormige kleppen:

Bloed kan alleen de slagader in, en niet terug de kamer in.

Deze afbeelding van de halvemaanvormige kleppen is gezien vanuit het hart. Je kijkt dus tegen de bolle kant aan. 

Wat is de volgorde van de hartfasen?

1. Samentrekken kamers – samentrekken boezems – hartpauze
2. Hartpauze -Samentrekken kamers – samentrekken boezems
3. Samentrekken boezems – samentrekken kamers – hartpauze

De 3 fasen van een hartslag

Via welke bloedvaten krijgt de hartspier zelf zuurstof?

1. Aorta
2. Kransaders
3. Holle ader
4. Kransslagaders

Via welke bloedvat is een kransslagader een aftakking?

1. Aorta
2. Kransaders
3. Holle ader
4. Hartslagader

chromebook dicht en uitleg:

 

leerdoelen:

3.4 uitscheiding;

•  Ik kan de delen van de nieren en urinewegen noemen met         hun kenmerken en functies. 

3.7 weefselvloeistof en lymfe;

•  Ik kan de kenmerken en functies van weefselvloeistof en           lymfe noemen. 

3.4 De nieren en urinewegen

• Nieren hebben als functie: 
  
• afvalstoffen uit bloed halen
• Dat zijn; overtollig water, overtollige zouten en allerlei schadelijke stoffen.

• Urineleiders: afvoer urine naar

•  Urineblaas: tijdelijke opslag urine
• Urinebuis : afvoer urine naar buiten

De nieren en urinewegen

Ligging nieren: 

buikholte vlak onder middenrif

Nierslagaders: 

aanvoer zuurstof EN 

bevat ook afvalstoffen van veel organen

Nieraders: 

afvoer gezuiverd bloed EN

zuurstof is door nieren gebruikt

lengtedoorsnede nier;

De nierschors en niermerg verwijderen de stoffen.

In de nierbekken wordt de urine verzameld. 

Via de urineleider gaat het verder naar de urineblaas, waar het tijdelijk wordt opgeslagen. 

Het wordt via de urinebuis afgevoerd.

Ligging van de urineblaas 

bij de man en de vrouw. 

1 = Hoe ontstaan een blaasontsteking?

2 = Welke weg moeten nierstenen afleggen?

3.7 weefselvloeistof en lymfe

cellen van een orgaan met een haarvat en een lymfevat

(bloedplasma in bloedvat-> weefselvloeistof tussen cellen organen -> lymfe in de lymfevaten)

• Vocht uit haarvaten geperst = weefselvloeistof.

• Bevat zuurstof en voedingsstoffen, geeft af aan cellen.
• Neemt koolstofdioxide en andere afvalstoffen op

• Terug opgenomen in haarvaten
• Rest via lymfevaten ( WV heet nu lymfe) terug naar 

• Door bloeddruk wordt vocht uit haarvaten geperst, dan heet het weefselvloeistof.

• Functie: = Transport;

• Bevat zuurstof en voedingsstoffen, wat deels wordt afgegeven aan de cellen.
  
• Neemt ook CO2 en andere afvalstoffen van cellen op.
• Bevat ook witte bloedcellen.

• Deze vloeistof heet lymfe in lymfevaten het lymfevatenstelsel.

• Een deel van deze weefselvloeistof wordt terug opgenomen in haarvaten.

• Alle overige lymfe komt terug in  2 grote lymfevaten (rechterlymfestam+borstbuis).
• Deze monden uit in aders. Via deze aders komt de lymfe in de bovenste holle ader terecht, het bloedvatenstelsel in.

•  Lymfeknopen (lymfeklieren): zuiveren lymfe van onder andere ziekteverwekkers.

Lymfevat in detail: 

Lymfevatenstelsel

Ga nu ONLINE aan de slag met:

van thema 3;

• van extra stof 3.7 - opdracht 1 t/m 5 
• van basisstof 3.4 - opdracht 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 7,

Wat niet af is, wordt automatisch huiswerk voor de volgende les. 

De juiste volgorde van het uitscheidingsstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

Waar wordt de urine in de nieren tijdelijk opgeslagen?

1. Niermerg
2. Nierbekken
3. Urineleiders
4. Urineblaas

Via welke delen bereiken bacteriën van buitenaf de nieren achtereenvolgens?

1. Urineleider – urineblaas – urinebuis – nieren
2. Urinebuis – urineblaas – urineleider – nieren
3. Urinebuis – urineleider – urineblaas– nieren
4. Urineleider – urinebuis – urineleblaas – nieren

Antigenen

• Infectie: binnendringen van ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, schimmels)
  
• Lichaamsvreemde stoffen: antigenen
  
• Immuunsysteem gaat aan de slag
  
• Witte bloedcellen maken ziekteverwekkers onschadelijk door insluiten 
  

Antistoffen

• Antistoffen: stoffen die gemaakt worden door witte bloedcellen
  
• Antistoffen zitten opgelost in het bloed
  
• Antistoffen reageren op de antigenen
  
• Antistoffen werken specifiek: ze werken maar op één antigeen
  
• Ziekteverwekkers worden in-actief gemaakt

Immuniteit

Immuun:

• Na een infectie blijft de antistof in bloed aanwezig
  
• Je wordt niet ziek van de ziekteverwekker

Hoe kun je immuniteit opbouwen?

• Natuurlijke immuniteit
  
• Kunstmatige immuniteit

Wat gebeurt er bij een tweede infectie met dezelfde ziekteverwekker?

1. Je wordt ziek en het lichaam maakt antistoffen
2. Je wordt een beetje ziek
3. Er komen sneller en meer antistoffen in het lichaam

Wat zit er in een vaccin?

1. Dode of verzwakte ziekteverwekkers.
2. Virus
3. Antistoffen
4. Bacterie

Slagaderverkalking

Beschadiging slagader: ophoping witte bloedcellen en vette stoffen in wand bloedvat --> verdikking --> wordt hard door kalk = aderverkalking

• Bloedvat wordt nauwer en stijver
• Bloeddruk wordt hoger
• Hart moet meer kracht leveren om bloed rond te pompen.
• Weefsels krijgen minder bloed--> minder zuurstof

Hartinfarct

• Afsluiting van kransslagader door een bloedstolsel
• Een deel van het hart krijgt geen zuurstof meer--> raakt beschadigt

De bloeddruk wordt gemeten in een

1. Armader
2. Armslagader

Alchohol wordt afgebroken in

1. Bloed
2. Nieren
3. Darmen
4. Lever

Succes met leren voor het proefwerk!!!