Module A2 week 8 Psychotische stoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Psychotische stoornissen

Module A2, week 8

Leerdoelen

De student kan:

• In eigen woorden aangeven wat een psychose inhoudt
  
• Verschillende vormen van een hallucinatie benoemen
  
• Verschillende vormen van wanen uitleggen
  
• Aangeven wat de kenmerken van schizofrenie zijn
  
• Het verschil aangeven tussen positieve en negatieve symptomen
  
• Aangeven waar je op let bij de begeleiding van schizofrene zorgvragers
  
• Aangeven waaruit de behandeling bestaat bij schizofrenie
  

Wat is een psychose?

PSYCHOSE

'Een toestand van ernstige verwardheid waarbij vooral het denken en waarnemen verstoord zijn. Men staat uiteindelijk los van de realiteit'

Oorzaken van een psychose

• Kwetsbaarheid en stress
• Hoe groter de kwetsbaarheid, hoe minder stress nodig is 

Dementie

Wat is het verschil tussen wanen en hallucinaties?

HALLUCINATIE

Stoornis in het waarnemen; Er wordt iets waargenomen wat er volgens anderen niet is.

• Dit is niet te corrigeren
  
• Leidend tot vreemd gedrag

Vormen:

• Horen (akoestisch)
  
• Zien (visueel)
  
• Ruiken/proeven
  
• Voelen (sensorisch)
  

WAAN

Stoornis in het denken.

• Een foute, niet te corrigeren overtuiging
  
• Die in strijd is met de objectieve realiteit
  
• Die voor hem zelf zekerheid is
  
• Die niet door logica te beïnvloeden is
  

SOORTEN WANEN

• Grootheidswaan
  
• Schuld- en zondewaan
  
• Hypochondrische/somatische waan
  
• Paranoïde waan
  
• Jaloersheidwaan
  
• Betrekkingswaan 
• Achtervolgingswaan
• Vergiftigingswaan
• Querulantenwaan
• Erotomanie

Roy heeft zijn TV kapot gegooid. 'Ik moest dit wel doen, anders vinden de aliens mij', aldus Roy. Hij egt dat ze hem via zijn TV op kunnen sporen en hij wil niet dat ze hem vinden.

1. Roy heeft een hallucinatie
2. Roy heeft een waan

Psychotische stoornissen

• Schizofrenie
  
• Kortdurende psychotische stoornis
  
• Schizofreniforme stoornis
  
• Manische psychose
  
• Psychotische stoornis als gevolg van middelengebruik
  
• Kraambedpsychose
  
• Schizoaffectieve stoornis
  
• Waanstoornis
  
• Gedeelde psychotische stoornis
  
• Psychotische stoornis door lichamelijke aandoening
  

Van welke psychotische stoornis is sprake bij Niels?

1. Schizofrenie
2. Waanstoornis
3. Gedeelde psychotische stoornis
4. Manische psychose

FEITEN EN CIJFERS

• Elk jaar ontstaat een eerste psychose bij 1 op de 10.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot 45 jaar.
• Van de 13.500 gedetineerden die Nederland in 1999 telde, waren er 1.000 psychotisch.
• Medicatie is van groot belang: Meest voorgeschreven medicijnen: antipsychotica en anti-Parkinsonmiddelen (tegen bijwerkingen van antipsychotica)
• Bij 1/3  van de mensen met een eerste psychose is er sprake van vrijwel volledig herstel (multidisciplinaire richtlijn schizofrenie - 2012)
• In Nederland heeft 4% van de bevolking een ultrahoog risico (UHR) op een psychose.

Bron: Ypsilon, 2018

Feiten en cijfers over stemmen

½ Stemmen storend in contact

½ stemmen storend bij uitvoeren van activiteiten

½ ervaart stemmen als negatief of agressief

¾ van de gevallen geven stemmen opdrachten

4 van de 10 gevallen nemen stemmen het denken over.

20 tot 25% zegt de stemmen te moeten gehoorzamen.

4 van 10 gevallen stemmen toegeschreven aan goden, geesten of een persoon.

½ praat met anderen over de stemmen.

SCHIZOFRENIE

'Ernstige psychiatrische ziekte, die zich meestal tussen het 16de en 30 - 35ste levensjaar voor het eerst openbaart.

 In Nederland lijden ongeveer 120.000 mensen aan schizofrenie'. (Trimbos)

SYMPTOMEN

Positieve symptomen  

komen niet voor bij mensen zonder psychose

• Hallucinaties
  
• Wanen
  
• Verward denken
  

Negatieve symptomen 

er ontbreekt iets wat er eerst wel was

• Vervlakking gevoelens
  
• Ontbreken energie
  
• Weinig initiatief
  
• Terugtrekken sociale contacten
  
• Minder concentratievermogen

KLINISCH BEELD EN DIAGNOSE

DSM hanteren algemene symptomen;

• Wanen
  
• Hallucinaties
  
• Onsamenhangende spraak
  
• Ernstig chaotisch of katatoon gedrag
  
• Negatieve symptomen
  
• Disfunctioneren in werk, relaties, zelfverzorging
  
• Ten minste 6 maanden ononderbroken aanwezig.
  

RISICOFACTOREN

• Eeneiige tweeling
  
• Zus/broer met schizofrenie
  
• Mannelijk geslacht.
  
• Stedelijke omgeving
  
• Voorgeschiedenis van migratie uit niet-westers land naar Europa
  
• Gebruik van cannabis
  

PREVALENTIE

• 1% van de bevolking gediagnostiseerd.
  
• 25% “herstelt”.
  
• 50% kan zich maatschappelijk handhaven
  
• 15% is aanmerkelijk invaliden
  
• 10 % eindigt met suïcide
  

AANDACHTSPUNTEN

Geen vertrouwen in de arts en/of verpleegkundige
Problemen met psychofarmaca:

• Therapietrouw : Orale antipsychotica:
  
• Na 4 wkn: 1 op de 3 stopt met medicatie
  
• Na 2 jaar: 3 op de 4 gestopt met medicatie
  

Iemand met een psychose heeft niet persé de ziekte schizofrenie

1. Waar
2. Niet waar

Iemand met de diagnose schizofrenie heeft in veel gevallen meerdere psychosen doorgemaakt

1. Waar
2. Niet waar

VEEL VOORKOMENDE PROBLEMEN

• Dreigend geweld (zichzelf of anderen)
  
• Sociaal isolement
  
• Ineffectieve coping
  
• Verstoorde zintuiglijke waarneming
  
• Verstoord denken
  
• Verstoorde communicatie
  
• Zelfredzaamheidtekort
  
• Slaapstoornis
  

VPK AANDACHTSPUNTEN

• Ongeveer 10% van de personen die aan schizofrenie lijden gaat tot zelfdoding over. Meestal gebeurt dit tijdens een periode van depressie of vlak na de 1e acute episode.
  
• Overmatig alcohol en drugsgebruik
  
• Bejegening

Welke basis-attitude zou je aannemen bij een psychotische patiënt?

Wat verdient de voorkeur; meegaan of tegen de waan ingaan?

1. Meegaan
2. Tegen in gaan
3. Niet meegaan, maar ook niet tegen in gaan

Wat is een goede woonomgeving voor een patiënt met chronisch schizofrenie?

1. Bij familie
2. Chronische verblijfsafdeling
3. Begeleid zelfstandig wonen
4. Eigen woonruimte

REHABILITATIE

Gericht op het verminderen van beperkingen veroorzaakt door een psychisch lijden. Daarbij hoort het leren leven met beperkingen, aanpassingen en hulpmiddelen.

• Herstelgerichte zorg
  
• Begeleid zelfstandig wonen (BZW)
• Dagbesteding:

Doel: contacten, structuur, zingeving aan het bestaan, zelfwaardering

- Alle activiteiten waarmee iemand zijn dag vult: zelfverzorging/ leefomgeving onderhouden/ werken/ vrije tijd/ omgaan met anderen.

- Houd rekening met mate van negatieve symptomen: overleg met de patiënt.

MEDICATIE

ANTIPSYCHOTICA:

• Olanzapine ( Zyprexa)
• Risperidon (Risperdal) 
• Quetiapine (Seroquel )
• Sertindol (Serdolect)

TEGEN ANGST:

• Chloordiazepoxide (Librium)
• Diazepam (Valium)
• Alprazolam (Xanax)
• Oxazepam (Seresta) 

Pauze

     Pauze 

Padlet psychofarmaca

Nabespreking ppt Psychofarmaca

GROEPSOPDRACHT

Kies met je subgroep één van onderstaande opdrachten om uit te werken en terug te koppelen aan de groep. 

• Opdracht – verdiepende vragen (werk deze met elkaar uit)

• Opdracht – maken van een voorlichtingsfolder (hang deze op itslearning)

Je vindt de opdrachten op Itslearning 'Week 8 - Opdracht - Gebruik van psychofarmaca'.

Over 45 min. terug in lokaal

NABESPREKING

Folders

Verdiepende vragen

(afhankelijk van de tijd evt. antwoordmodel)