7.3: Gezag onder vuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H7: Nederland na 1945

7.3: Gezag onder vuur

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe de verzuiling invloed had op het ontstaan van de Nederlandse verzorgingsstaat.

2. Je kunt uitleggen hoe consumptiemaatschappij in de jaren zestig leidde tot veranderingen in de Nederlandse samenleving.

3. Je kunt voorbeelden van bevolkingsgroepen/subculturen geven die zich in de jaren zestig tegen de vorige generatie verzetten.

Samen leven? 

Na de WOII leefden mensen in Nederland apart van elkaar in 4 stromingen: protestanten, katholieken, socialisten en liberalen. 

Deze groepen hadden weinig contact met elkaar en elke groep had een eigen krant, radio, sportclub etc. Dit noem je verzuiling. 

Hieronder wordt de verzuilde samenleving nagespeeld.

Sleep de verzuilde groepen naar de juiste plek:

Katholieken

protestanten

liberalen

socialisten

Verzorgingsstaat

De politiek was ook verzuild, maar de politici werkten wel samen. Zo was er een regering van katholieken (KVP) en sociaaldemocraten (PVDA) onder leiding van minsiter president Willem Drees. 

In zijn kabinet kwamen verschillende wetten die burgers beschermden tegen ziekte (WAO), ontslag (WW) of ouderdom (AOW). 

Nederland werd langzaam een verzorgingsstaat, waarin de overheid voor de burgers zorgt. Deze sociale wetten werden betaald uit belastingen. 

Consumptiemaatschappij

In de jaren 60 bloeide de Nederlandse economie op, onder andere door de verkoop van aardgas uit Groningen. De lonen stegen, er was werk voor iedereen en in nood kon je een uitkering krijgen.

In de jaren 60 kregen steeds meer gezinnen toegang tot luxeproducten zoals een auto of huishoudelijke apparaten die het huishouden makkelijker maakten. 

Langzaam ontstond een consumptiemaatschappij waarin reclames mensen aanmoedigden om zo veel mogelijk nieuwe producten te kopen. 

Stelling: 'Nederland kon alleen een consumptiemaatschappij zijn dankzij de gestegen welvaart.'

Leg deze stelling uit:

Hierna: sleepvraag.

Hieronder zie je een stroomdiagram. Dat is een diagram waarin je oorzaken en gevolgen kunt aangeven.

Sleep de juiste gebeurtenis naar de juiste plaats in het stroomdiagram.

economische groei

consumptie- maatschappij

wederopbbouw

meer welvaart

In de jaren '60 gaan jongeren meer zelf geld verdienen en  besteden aan luxe producten. Sleep de woorden naar de juiste kolom:

Basisbehoeften

(primaire behoeften)

Luxeproducten

bier en sigaretten

vrijetijdskleding

brommer

drinken

werkkleding

eten

huur

muziek

Gevolgen

Door de groeiende economie werden werkweken korter, mensen kregen meer vrije tijd. 

Veel huishoudens kregen in de jaren 60 een televisie, waarin het nieuws en verschillende meningen te horen/zien waren. 

Vooral jongeren begonnen moeite te krijgen met de regels van het verzuilde Nederland. Vanaf 1960 zien we veel ontkerkelijking en ontzuiling. 

 

Jongerenculturen

De generatie vlak na de WOII noem je de babyboomgeneratie. In de jaren 60 was het deze generatie die zich meer gingen afzetten tegen hun ouders, de overheid en de kerk. 

Door een eigen studie en inkomsten waren deze jongeren namelijk zelfbewuster geworden. 

Er ontstonden specifieke jeugdculturen zoals die van de Provo's en de Hippies die een geheel eigen leefstijl creëerden, vaak tot ergernis van de oudere burgers.

Tweede Feministische Golf

Ook vrouwen eisten hun rechten op.  

Tijdens de Tweede feministische golf kwam o.a. de actiegroep 'Dolle Mina' op die aandacht wilde voor gelijke salarissen, kinderopvang, leidinggevende functies voor vrouwen en abortus. 

De actie 'Baas in eigen buik' trok bijvoorbeeld veel aandacht. De emancipatie-acties hadden succes en zouden leiden tot aanpassingen in de Nederlandse wetgeving.

Nederland werd na de Tweede Wereldoorlog een ontzuilde samenleving.

Daarbij speelden de volgende drie ontwikkelingen een rol:
1 invoering van het Marshallplan
2 ontstaan van een jongerencultuur
3 welvaartsstijging en economische groei

Wat is de juiste tijdsvolgorde van deze ontwikkelingen?

1. Tweede Wereldoorlog → 1 → 2 → 3 → ontzuilde maatschappij
2. Tweede Wereldoorlog → 1 → 3 → 2 → ontzuilde maatschappij
3. Tweede Wereldoorlog → 2 → 1 → 3 → ontzuilde maatschappij
4. Tweede Wereldoorlog → 2 → 3 → 1 → ontzuilde maatschappij

Sleep de woorden naar de juiste plek in de afbeeldingen:

invloed van Engelse en Amerikaanse popmuziek

steeds langer onderwijs

Hippies

meer geld

Nozems

meer vrije tijd

Provo's 

Werktijd

Havo

VWO

Klaar? 

Maak 7.3: Gezag onder vuur

Opdr. 1a - 12b

Maak  7.3: Gezag onder vuur

Opdr. 1a - 11b

Nakijken via Tijd voor GS.