Hoe ervaren wij ons bestaan als mens? - 1.1 Sheets-Johnstone en dans

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

1.1 Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

De fenomenologie van de dans

Sheets-Johnstone

Fenomenologie als methode

Methode (i.p.v. theorie) over hoe we waarnemen: het beschrijven van de beleefde ervaring, hoe de wereld zich voordoet aan de mens in de wereld, beschreven vanuit eerstepersoonsperspectief.

Het gaat om de directe intuïtieve prereflectieve ervaring.

De ervaring die nog niet gekleurd is door vooroordelen of theoretische begrippen.

De geleefde ervaring.

Maxine Sheets-Johnstone

1930

Kenmerkend voor dans is het gevoel van het bewegend lichaam dat zowel door de toeschouwer als danser wordt ervaren (kinesthesie).

Deze zintuiglijke ervaring is de bron van ons gevoel van zelf.

Sheets-Johnson

Het bewegende lichaam vormt niet alleen ons denken omdat het onze ervaring bemiddelt (kennis is belichaamd),

het is zelf een denken (in beweging).

---

We ontdekken de ervaring van ons eigen bewegende lichaam in onze ontwikkeling (ontwikkelingspsychologie).

Kinesthesie

Wanneer we bewegen, meren we wat we kunnen doen en ervaren we onszelf als een 'ik kan'.

Er is geen 'ik' of puur bewustzijn onafhankelijk van de wereld en het lichaam.

Fenomenologie als methode

Methode (i.p.v. theorie) over hoe we waarnemen: het beschrijven van de beleefde ervaring, hoe de wereld zich voordoet aan de mens in de wereld, beschreven vanuit eerstepersoonsperspectief.

Het gaat om de directe intuïtieve prereflectieve ervaring.

De ervaring die nog niet gekleurd is door vooroordelen of theoretische begrippen.

De geleefde ervaring.

Tekst 

Sheets-Johnstone

Kinesthesie ligt aan de basis van het leren van nieuwe bewegingen

Perspectief op bestaanservaring hier-en-nu en hoe we onze bestaanservaring willen voortzetten.

Termen:

Bewustzijn-lichaam; eenheid van bewustzijn en lichaam

Lichaamsschema; (Merleau-Ponty); vertrouwdheid met je eigen lichaam en de mogelijkheden daarvan

Aantal aandachtspunten

Het fenomeen (dans) wordt beschreven zoals het zichzelf voordoet aan het bewustzijn; een verschijning.

Het waarom en hoe kan niet verklaard worden. Dát iets verschijnt of bestaat staat vast.

Het prereflectieve bewustzijn is een bewustzijn van een gevoeld betekenis (belang of zin).

-

Elke geleefde ervaring van het lichaam veronderstelt een prereflectief bewustzijn van zijn ruimtelijkheid door een lichaamsschema.

De prereflectieve kennis van de ruimtelijkheid van een lichaam is gebaseerd op het lichaamsschema.

En nog een paar..

Bewustzijn-lichaam richt zich naar de wereld en is zich daar al impliciet van gewaar van zijn ruimtelijke aanwezigheid.

Elke geleefde ervaring van bewustzijn-lichaam omvat een prereflectieve gewaarwording van de ruimte.

-

De ervaring gaat vooraf aan elke reflectie erop of beoordeling ervan.

De prepreflectieve gewaarwording van het lichaam-in-beweging als een dynamisch vorm-in-wording is inherent aan elke geleefde ervaring van de zuivere lichaamsbeweging.

Eindterm 5

De kandidaten kunnen de opvattingen van Descartes, Sheets-Johnstone, Plessner, De Beauvoir en Fanon over de vraag naar de mens, en de verschillende manieren waarop het lichaam daarbij een rol speelt uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. 

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (Descartes);
• mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam (Sheets-Johnstone);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf (Plessner);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen (De Beauvoir, Fanon).

Eindterm 6

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat mensen volgens Sheets-Johnstone een reflecterend, bewegend lichaam zijn. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg van Sheets-Johnstones fenomenologische benadering van dans en de pre-reflectieve gewaarwording van de ruimtelijkheid en bewegingen van het lichaam;
• de begrippen ‘pre-reflectief’ en ‘lichaamsschema’;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat de gewaarwording van het bewegende lichaam in de ruimte voorafgaat aan bewuste reflectie op onszelf;
• een uitleg met tekstfragment 1 van Sheets-Johnstones argument dat fenomenologie een perspectief biedt op de bestaanservaring.