Samenvatting 1.4 t/m 1.7

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Samenvatting 1.4 t/m 1.7

Deze les

Herhalen we wat mitose en meiose is en hoe deze plaats vindt

Planning

-uitleg chromosomen

- uitleg mitose/celdeling

- uitleg meiose

- aan het werk!

Wat zijn chromosomen?

DNA zit in de celkern

en is meestal niet opgerold: losse draden

chromosomen

In de celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn opgebouwd uit een eiwit en DNA.

DNA bevat de informatie voor je erfelijke eigenschappen. 

Hoeveel paar chromosomen heeft de mens?

Chromosomen 23 paar in lichaamscellen

Wat maakt dat 2 chromosomen een paar vormen?

Chromosomen met informatie over hetzelfde onderdeel vormen een paar

Ze zijn dus niet hetzelfde!
Maar bevatten informatie over dezelfde dingen.

1 van papa
1 van mama

De celkern van de zaadcel en de celkern van de eicel smelten samen

Beide bevatten 23 chromosomen.

Deze vormen paren.

1 van man, 1 van vrouw = 1 paar

kind heeft 46 chromosomen

Zichtbaar bij deling: 

DNA rolt/vouwt zich op in bepaalde structuur. De chromosomen worden zichtbaar

Waneer kun je chromosomen zien?

Waarom is celdeling nodig?

Groei, herstel, veroudering-> nieuwe cellen nodig!

mitose

Gewone celdeling = mitose

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan = meiose

Mitose en meiose

Meiose:

• Reductiedeling
• Functie: Maken van geslachtscellen

Mitose:

• Gewone celdeling
• Functie: bijmaken van lichaamscellen voor groei, vervangen en herstel

Mitose (gewone celdeling)

 1) DNA verdubbelt zich

2) DNA wordt zichtbaar

3) Kerndeling: de celkern deelt zich in tweeën.

4) Celdeling: het cytoplasma deelt zich in tweeën zodat twee cellen ontstaan.

5) Plasmagroei: de gedeelde cellen vormen extra cytoplasma.

Na de celdeling zijn uit één cel (de moedercel) twee nieuwe cellen ontstaan (de dochtercellen). 

Hoe kunnen de dochtercellen evenveel genetisch materiaal hebben als de moedercel?

Mitose (gewone celdeling)

Stap 1: kopiëren van de chromosomen. Als voorbereiding op de kerndeling vormt elk chromosoom een kopie van zichzelf (het origineel).

Stap 2: spiraliseren van de DNA-ketens. De DNA-ketens van elk chromosoom rollen op tot een spiraal. Hierdoor worden de chromosomen korter en dikker. De chromosomen worden daardoor zichtbaar door een microscoop.

Stap 3: kerndeling. De twee DNA-ketens (origineel en kopie) van elk chromosoom gaan uit elkaar. Het ene punt waarop ze aan elkaar vastzitten, laat los. Elke dochtercel krijgt van elk chromosoom een van de twee DNA-ketens. Elke dochtercel bevat daardoor dezelfde informatie voor erfelijke eigenschappen als de moedercel. Het zijn dus exacte kopieën van de moedercel.

Mitose (gewone celdeling)

Stap 4: celdeling. Tussen de kernen van beide dochtercellen ontstaan twee celmembranen. Daardoor wordt het cytoplasma van beide dochtercellen gescheiden. Er zijn nu twee dochtercellen ontstaan.

Stap 5: Plasmagroei waardoor de dochtercellen even groot worden als de moedercel

Mitose

Fases van de celdeling:

1. Spiraliseren van de chromosomen
2. Verdubbeling van de chromosomen
3. Kerndeling waarbij de kopietjes uit elkaar worden getrokken
4. Celdeling

5. Plasmagroei

Waarom moet die celdeling anders bij de vorming van geslachtscellen?

Meiose

Menselijke geslachtscellen hebben maar 23 chromosomen. Dit komt doordat geslachtscellen ontstaan na een reductiedeling of meiose. Reductie betekent vermindering. Geslachtscellen bevatten maar één chromosoom van elk chromosomenpaar. Een geslachtscel bevat dus 23 chromosomen.

Bij versmelten van één zaadcel (23 chromosomen) en eicel (23 chromosomen) ontstaat er weer een cel met 46 chromosomen.

Meiose (reductiedeling)

1 Cel waaruit de geslachtscellen ontstaan. De chromosomen zijn niet te zien. Alle chromosomen zijn in paren aanwezig.

2 Van elke DNA-keten ontstaat een kopie. De DNA-ketens worden korter en dikker. De chromosomen zijn nu zichtbaar.

3 Het kernmembraan verdwijnt. De chromosomen gaan in het midden van de cel liggen. De chromosomenparen gaan uit elkaar.

Meiose (reductiedeling)

 4 De cel deelt: in elke dochtercel zit één chromosoom met twee DNA-ketens.

5 De twee DNA-ketens van elk chromosoom gaan uit elkaar.

6 Er zijn vier cellen ontstaan. Per cel komt elk chromosoom slechts één keer (enkelvoudig) voor. (De chromosomen zijn nu niet meer te zien, maar voor de duidelijkheid wel getekend.)

Aan de slag!

Animatie nog een keer bekijken: https://www.bioplek.org/animaties/cel/mitose.html

en:  https://biologiepagina.nl/Videobiologie/mitose.htm

Oefenstof: https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Mitose/mitose.htm