Trede 07 - Het uitscheidingsstelsel

• Wetenschappen
• Secundair onderwijs

Sector 01 - Het uitscheidingsstelsel

Lesdoelen

• Belangrijkste organen van het uitscheidingsstelsel benoemen 
• Verband tussen stofomzettingen in de cel en uitscheiding uitleggen 
• De leerlingen kunnen de functies van water in het menselijk lichaam toelichten.
• Je kunt uitleggen om welke twee redenen zweten nuttig is.
• Je kunt de onderdelen van een zweetklier aanduiden en benoemen.
• De volgende delen van de huid kunnen aanduiden op een figuur: haarzakje, talgklier, haarspiertje, haar.
• De verschillende huidlagen kunnen benoemen en aanduiden op een figuur.
• Je kunt aantonen dat verdamping warmte onttrekt aan het lichaam.
• de nieren en de urinewegen aanduiden en benoemen op een figuur.
• de delen van de nier aanduiden en benoemen op een figuur.
• uitleggen hoe bloed in de nieren gefilterd wordt.
• uitleggen hoe urine gevormd en afgevoerd wordt.

Wat weet je al over het uitscheidingsstelsel?

Wat is het uitscheidingsstelsel?

Het uitscheidingsstelsel verwijdert afvalstoffen uit het lichaam.

Wat is het uitscheidingsstelsel?

Belangrijkste organen

De belangrijkste organen van het uitscheidingsstelsel zijn de nieren, de longen, de lever en de huid.

De nieren

De nieren filteren afvalstoffen uit het bloed en produceren urine.

De lever

De lever verwijdert giftige stoffen uit het bloed en produceert gal.

De huid

De huid zweet en verwijdert zo afvalstoffen uit het lichaam.

De longen

De longen verwijderen koolstofdioxide uit het lichaam tijdens de ademhaling.

Samenvatting:

Uitscheidingsorganen:

-longen

- huid

- lever

- nieren

Waarom is het belangrijk?

Verband met stofomzettingen

Stofomzettingen in de cel produceren afvalstoffen die uitgescheiden moeten worden.

Nut van uitscheiding

Uitscheiding is essentieel om het lichaam gezond en in balans te houden.

Samenvatting

Het uitscheidingsstelsel verwijdert afvalstoffen uit het lichaam en de belangrijkste organen hiervoor zijn de nieren, longen, lever en huid.

Zweten doe je langs de huid

• De huid heeft een oppervlakte van gemiddeld anderhalf tot twee vierkante meter 
• weegt ongeveer vier kilo. 
  
• de dikte van de huid varieert van 0,1 mm tot meer dan vier mm

• Wat zit er allemaal in de huid?
  

De opperhuid

Opperhuid ( bovenste 2 lagen)

Eelt= verdikking van de hoornlaag

In welke laag worden de nieuwe cellen gemaakt?

1. opperhuid
2. hoornlaag
3. kiemlaag

De lederhuid

Lederhuid (6)

• Bestaat uit bindweefsel met:

1. talgklieren
   
2. haren
3. haarspiertjes
4. zweetkliertjes 

Talg is een vette stof, zorgt ervoor dat haren en hoornlaag soepel blijven

Haren groeien:

Na de kapper en na 5 weken

Waar groeit haar?

1. vanuit het haarzakje
2. vanaf de buitenkant

Zweten

Bouw zweetklieren

Zweetkliertjes maken zweet, koelt het lichaam af

Zweten

Regeling van de lichaamstemperatuur

Regelen van de lichaamstemperatuur

Beschermen tegen stijging lichaamstemperatuur door warmteafgifte:

• door verwijden van de bloedvaten
• meer zweten

Beschermen tegen daling van de lichaamstemperatuur door warmteproductie:

• Bloedvaten worden nauwer
• minder zweten
• warmte door meer verbranding (rillen en klappertanden)

Regeling van de lichaamstemperatuur

Lichaamstemperatuur laag: minder doorbloeding van de huid -> minder warmteverlies

Rillen = opwekken van warmte in je spieren

Lichaamstemperatuur hoog  : meer doorbloeding van de huid -> meer warmteverlies + verdamping van zweet.

Regeling van de lichaamstemperatuur

Wanneer je temperatuur boven de 37 °C stijgt, door inspanning, koorts of hoge omgevingstemperatuur, moet je lichaam afgekoeld worden.

Zweten om afvalstoffen te verwijderen

Zweet bestaat voor 99% uit water en voor 1% uit afvalstoffen.

Zweet= Zout en andere mineralen

Zweten om afvalstoffen te verwijderen

Zweet zelf is reukloos.

 

Bacteriën zetten de afvalstoffen om in stoffen die een onaangename geur hebben.

In de puberteit zweet je meer dus.........wat vaker onder de douche!

Leuke weetjes over de huid

Hennatatoeage

Een tatoeage op je hoornlaag

Tatoeage

Een tatoeage in je lederhuid

Tasten

Tastzintuig

Brandwonden

• 1e graads: huid is rood
• 2e graads: opperhuid en deel van lederhuid is aangetast
• 3e graads: opperhuid en lederhuid compleet aangetast

1

1

2

3

De nieren: filters van het lichaam

Welke organen vinden we terug?

Bouw van de nier

Delen van de nier

Werking nieren

De nieren zuiveren het bloed en halen de afvalstoffen eruit. 

De afvalstoffen samen met water vormen urine.

De onderdelen + functie

Nierschors + niermerg: uitscheiding van te veel water + afvalstoffen

Nierbekken: verzamelen van urine

Urineleider: afvoeren van urine van de nieren naar de blaas

Urineblaas: tijdelijke opslag van urine

Urinebuis: urine vanuit de blaas uit het lichaam vervoeren 

Bloed stroomt tussen het niermerg door naar de nierschors: 

filteren bloed (per dag 180 liter voorurine)

De weg van urine

De organen:

Nieren => urineleiders => Urineblaas => urinebuis => buiten

In de nier:

Nierslagader => Niermerg => Nierschors => Nierbekken => Urineleider

Weetjes

Kleur

• Licht geel: veel water in de urine.
• Donker geel: weinig water in de urine.
• Donkergeel tot donkerbruin: kan duiden op leveraandoening.
• Roze, roodbruin of vleeskleurig: bloed bij de urine. Dit noem je?

Wat is de primaire functie van het uitscheidingsstelsel?

1. Het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam.
2. Het reguleren van de lichaamstemperatuur.
3. Het opnemen van voedingsstoffen.
4. Het transporteren van zuurstof.

Blaas

Urineleider

Nier

Nierslagader

Nierader

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Wat is de eerste laag die je tegen komt in je huid?

1. Lederhuid
2. Vetweefsel
3. Opperhuid
4. Onderhuids bindweefsel

Hoeveel verschillende zintuigen liggen er in je huid?

1. 2
2. 3
3. 6
4. 4

De opperhuid bestaat uit de hoornlaag en de kiemlaag

1. juist
2. onjuist

In de hoornlaag worden nieuwe cellen gemaakt

1. juist
2. niet juist

Eelt is een verdikking van de .........

1. kiemlaag
2. lederhuid
3. hoornlaag

Wat is de functie van zweet?

1. het lichaam opwarmen
2. het lichaam afkoelen
3. het lichaam nat houden

Waar zitten de dode huidcellen?

1. hoornlaag
2. kiemlaag
3. lederhuid

Welke stof houdt de haren en de hoornlaag soepel

1. zweet
2. eelt
3. talg

Welke stof(fen) worden meer aangemaakt in de puberteit?

1. alleen zweet
2. alleen talg
3. beiden

Welk orgaan is verantwoordelijk voor de filtratie van bloed en de vorming van urine?

1. De longen.
2. De maag.
3. De nieren.
4. De lever.

Wat is de belangrijkste functie van het uitscheidingsstelsel?

1. Het produceren van hormonen
2. Het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam
3. Het reguleren van de lichaamstemperatuur
4. Het transporteren van zuurstof naar de cellen

Welke organen maken deel uit van het uitscheidingsstelsel?

1. Lever
2. Blaas
3. Milt
4. Nieren

Wat gebeurt er met urine nadat het is geproduceerd?

1. Het wordt opgeslagen in de blaas
2. Het wordt direct uitgescheiden via de huid
3. Het wordt omgezet in ontlasting
4. Het wordt naar de longen getransporteerd