GWO - Levende wereld 15-06

• Groen
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

GWO - Levende wereld

Gedrag en gezondheid

Vandaag

Theorie gedrag

Gedrag & gezondheid

Opdracht ethogram & protocol

Voeren en verzorgen

Noem een voorbeeld van gedrag?

Gedrag is...

Alle waarneembare activiteiten van een dier of mens.

Alles is gedrag: bewegingen, geluiden, geurstoffen afscheiden etc. 

Soorten gedrag

• Aangeboren gedrag
• Aangeleerd gedrag
• Territoriumgedrag
• Sociaal gedrag

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Territorium gedrag

Sociaal gedrag

Aangeboren

Gedrag

Aangeleerd
Gedrag

Territorium
gedrag 

Sociaal
gedrag 

Hoe ontstaat gedrag?

1. Prikkel:
   Inwendig of uitwendig
2. Via zintuig naar de hersenen.
3. Impuls stuurt het gedrag aan.

Een paard heeft honger en loopt naar de hooibaal om te eten.
Dit is een voorbeeld van...

1. Een inwendige prikkel
2. Een uitwendige prikkel

Een mannelijk hert ziet een ander mannetje naar zijn kudde lopen en valt aan.
Dit is een voorbeeld van..?

1. Een inwendige prikkel
2. Een uitwendige prikkel

Verrijking?

Manieren van verrijking

Waarom?

1. Stereotiep gedrag te voorkomen
2. Verveling te voorkomen
3. Omdat het leuk is
4. Natuurlijk gedrag te stimuleren

Gedrag en gezondheid

Gedrag zegt iets over de gezondheid van het dier.

Let op signalen van:

• Stress
• (verminderde) eetlust
• Pijn
• Sociaal/mentaal ongemak

De vijf vrijheden van Brambell, wat hoort er niet bij?

1. Vrij van honger en dorst
2. Vrij van pijn en ziekte
3. Vrij om zich voort te planten
4. Vrij om natuurlijk gedrag te vertonen

De vijf vrijheden van Brambell

1. Vrij van honger en dorst
2.  Vrij van lichamelijk ongemak
3. Vrij van pijn, verwondingen en ziekte
4. Vrij van angst en stress
5. Vrij om natuurlijk, soorteigen gedrag te vertonen

Gedrag observeren

Gedrag: Alle waarneembare handelingen die mensen en dieren vertonen. 

Gedrag observeren door een ethogram & protocol te maken

Hoe gedrag observeren?

Ethogram = In een ethogram staan alle handelingen van een dier beschreven.

Protocol =  In een protocol wordt tijdens een observatie alle handelingen opgeschreven met tijdsaanduiding. Door een protocol wordt een gedrag meetbaar.

Bestuderen (gedrag)

Echt objectief: rond voorwerp, ingedeukt aan de bovenzijde. Rood van kleur met groene stippen van 2 mm doorsnede, etc.

Objectief: afbeelding van een appel

Subjectief: appel

Antropomorfisme: Deze appel toont met zijn kleur aan dat hij opgegeten wil worden, zodat zijn zaden verspreid worden.

Aan de slag

Je werkt voor deze opdracht in tweetallen:

Je voert een gedragsonderzoek uit bij een knaagdier
(gerbil, muis, cavia of hamster)

Je voert een gedragsonderzoek uit bij een diersoort met alleen een laagje zaagsel, voer & water.

Bestuderen (gedrag)

Objectief: feitelijke waarnemingen

Subjectief: bevat een interpretatie

Antropomorfisme: toekennen van menselijke gevoelens / motivatie aan organismen zonder bewijs.

Opdracht

Bestudeer een dier 5 min en maak van het gedrag een ethogram.

2. pers

1 Observeert en benoemt
1 Schrijft

Opdracht vervolg

Nu je een ethogram hebt gemaakt, kun je die gebruiken voor het maken van een protocol.

Observeer nogmaals 5 minuten hetzelfde dier en maak hiervan een protocol.

2 pers.
Draai de taakverdeling nu om.

Toepassing onderzoek

1. Lees de informatie van het LICG, welke aanpassingen aan het verblijf zouden jullie doen? Overleg met de docent
   
   
2. Voer de aanpassingen aan het verblijf uit
   
   
3. Voer nogmaals een gedragsonderzoek uit

Klaar?

Dagelijkse verzorging dieren uitvoeren

Tijd over? 
Maak een stukje verrijking voor een dier naar keuze.