H2

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Is iedereen er klaar voor?

1. allang
2. nee
3. ja
4. bijna

2.1 Moleculen en atomen

Bekende moleculen:

• H2O
  
• CO2
  
• O2
  
• CH4 
• NH3

Welke uitspraak is juist?

1. een atoom is opgebouwd uit een of meer moleculen.
2. een molecuul is bij alle stoffen ongeveer even groot.
3. een molecuul is een bouwsteen van een atoom.
4. een molecuul is opgebouwd uit een of meer atomen.

Het molecuulmodel

• Elke stof bestaat uit moleculen
  
• Elke stof zijn eigen soort moleculen
• Moleculen bewegen altijd
• Hoe hoger de temperatuur hoe snelle moleculen bewegen
• Moleculen trekken elkaar aan 
• Er zit niets tussen de moleculen

Stoffen bestaan dus uit moleculen. 

Hieronder staan drie afbeeldingen. 

Koppel de juiste afbeelding aan de juiste fase. 

Vaste fase

Vloeibare fase

Gasvormige fase

kenmerkende regelmatige structuur van veel vaste stoffen

De drie toestanden waarin je stoffen kunt tegenkomen. vaste stof, vloeistof en gas. 

toestand waarbij een stof gasvormig is. 

Waterdamp bijvoorbeeld staat uit water in de gasvormige toestand. 

toestand waarin een stof zich kan bevinden. IJs bestaat bijvoorbeeld uit water dat in een vaste toestand bevindt. 

druppels of ijskristallen die door de weersomstandigheden ontstaan. 

zeer koude regen die bevriest als hij de bevroren grond raakt. 

toestand waarbij een stof vloeibaar is.

vloeistof

kristalstructuur

gas

vaste stof

neerslag

ijzel

fasen 

Micro- & Macroniveau

Macroniveau is alles wat tastbaar en waarneembaar is

Op microniveau kijk je naar de moleculen & atomen

Als je naar moleculen en atomen kijkt dan kijk je op

1. microniveau
2. macroniveau

Als water kookt zie ik waterdamp ontstaan. Dit is een waarneming op macroniveau

1. juist
2. onjuist

§2.2 

Periodiek systeem

en Atomen

Leerdoelen

Na deze les weet ik...:

• hoe het periodiek systeem der elementen opgebouwd is
• de specifieke namen van groep 1, 2, 17 en 18

Na deze les kan ik...:

• omschrijven hoe een atoom opgebouwd is
• bepalen hoeveel deeltjes een specifiek atoom heeft

Uitleg

Perioden 

-> Horizontale rij

-> Gerangschikt op toenemende massa

Groepen

-> Verticale kolom

-> Gegangschikt op eigenschap

Uitleg

Groepen

-> Gegangschikt op eigenschap

-> Specifieke namen:

1 - Alkalimetalen

2 - Aardalkalimetalen

17 - Halogenen

18 - Edelgassen

Wat is een atoom?

Mendelejev 1834-1907

1869 presentatie voorloper PS

In eerste instantie zaten er nog veel gaten in het PS van Mendelejev.

De lege plaatsen werden later opgevuld door atomen die later pas werden ontdekt. 
Mendelejev had wel al de stofeigenschappen voorspelt die deze elementen zouden hebben!

Atoomsoorten van elementen die op elkaar lijken staan in dezelfde groep (onder elkaar).

Welke kennen?

1ste groep: Alkalimetalen

2de groep: Aardalkalimetalen

17de groep: Halogenen

18de groep: Edelgassen

Het periodiek systeem is bedacht door

1. Lavoisier
2. Ben Feringa
3. Van 't Hoff
4. Mendelejev

Hoe loste Mendelejev de gaten in het periodiek systeem op?

1. onderzoek doen
2. gokken
3. samenwerken met andere scheikundigen
4. voorspelling doen

Horizontale regels in het periodiek systeem worden ook ..... genoemd.

1. Groepen
2. Tabellen
3. Waarden
4. Perioden

Hoe heten de elementen in groep 18 van het periodiek systeem?

1. edelgassen
2. edelmetalen
3. halogenen
4. alkalimetalen

Kolommen in het periodiek systeem worden ook ... genoemd.

1. Verticale perioden
2. Groepen
3. Halogenen
4. Perioden

Zoek op in het periodiek systeem
Het atoomnummer van koolstof ...

1. 6
2. 8
3. 12
4. 18

Waarop zijn de atomen gerangschikt in de rijen van het periodiek systeem?

1. Atoommassa
2. Elektronegativiteit
3. Alfabet
4. Gebaseerd op toeval

Wat is het element voor zuurstof? Hoe noteer je een molecuul zuurstof?

Wat is de triviale naam van het molecuul H2O?
Uit hoeveel atoomsoorten is H2O opgebouwd?

Het element H staat voor

1. helium
2. waterstof
3. zuurstof
4. water

Het molecuul CO2 heet

1. koolstofmono-oxide
2. water
3. koolstofdioxide
4. koolstofzuur

Wat is het element voor ijzer?

Atoommodellen 

John Thomson 

''Atomen hebben kleine negatief geladen deeltjes'

 = elektronen

Ernest Rutherford 

''positief geladen kern''

kern = Neutronen + protonen

- Protonen zijn positief geladen

- neutronen zijn neutraal 

'' rondom de kern zitten elektronen 

= elektronenwolk''

Atoommodel van Bohr

Kern:

Protonen (+)

Neutronen (0)

Schillen (K, L, M, enz.)

Electronen (-)

Elektronen schillen

Hoeveel protonen, neutronen, elektronen heeft een atoom?

Kijken naar de massa's 

De massa van de kern = massa atoom = protonen + neutronen

Massa van elektronen verwaarloosbaar

Hoeveel protonen, neutronen, elektronen heeft een atoom?

Aantal elektronen (-) = atoomnummer

Aantal protonen (+) = atoomnummer

Atoom ongeladen dus evenveel + als - 

Aantal neutronen = relatieve atoommassa (afgerond) - aantal protonen

Hoeveel elektronen heeft Aluminium?

1. 3
2. 27
3. 13
4. 14

Hoeveel neutronen heeft Calcium?

1. 20
2. 40
3. 41
4. 12

Hoeveel protonen heeft Broom?

1. 80
2. 35
3. 45
4. 18,7

Wat is het verschil tussen deze twee atomen?

Wat is de massagetal van Li-6 atoom

1. 3
2. 6
3. 18
4. 9

Wat is de atoommassa van O-18 atoom

1. 18,0u
2. 8,0u
3. 32,0u
4. 16,0u

2.3 Massa's van bouwstenen

Water (H2O) vormt zich door het verbranden van waterstof (H2) met zuurstof (O2).
Stel de reactie schema op die ook nog klopt.

Wat is de som van deze twee meetwaarden?
13,2 + 6,195 = ...

1. 19
2. 19,3
3. 19,4
4. 19,395

Wat is de molecuulmassa van zuurstof?

1. 16,00 u
2. 15,999 u
3. 31,998 u
4. 32,00 u

De molecuulmassa van water is:

1. 18,016 u
2. 16,00 u
3. 1,008 u
4. 3 u

Wat is het percentage waterstof in water?

Bereken de molecuulmassa van ethanol (C2H4O)
C-12, H-1, O-16

1. 44,05 u
2. 29,01 u
3. 78,03 u
4. 88,10 u

Wat is de molecuulmassa van CaCO3?
(Gebruik nu de PSE).

1. 90 u
2. 100 u
3. 110 u
4. 120 u

Isotopen

Zelfde elementen met een ander massagetal

Verschillende hoeveelheid neutronen in de kern

Zie tabel 25 van het Binas!

Hoeveel protonen heeft een stikstof (=N) atoom?

1. 14
2. 21
3. 7
4. Geen idee

Hoeveel neutronen heeft een fluor (=F) atoom?

1. 19
2. 10
3. 9
4. Geen idee

Hoeveel elektronen heeft een koolstof (=C) atoom?

1. 12
2. 24
3. 6
4. Geen idee

Isotopen?

Isotopen zijn atomen die HETZELFDE AANTAL PROTONEN EN ELEKTRONEN hebben maar een VERSCHILLEND AANTAL NEUTRONEN en dus een verschillende massa.

Weergave van verschillende isotopen: 

Je kan isotopen ook zo opschrijven:          C-12         C-13       C-14

Relatieve atoommassa door isotopen

Bijvoorbeeld de atoomsoort chloor (=Cl).

In de natuur komen deze twee isotopen voor:

- 75% in de vorm van Cl-35

- 25% in de vorm van Cl-37

De gemiddelde atoommassa is dan:

Gemiddelde atoommassa = 0,75 * 35 + 0,25 * 37 = 35,5

Wat is de relatieve atoommassa van Boor (=Br)?
19,9% als Br-10 en 80,1% als Br-11

1. 10,2
2. 10,5
3. 10,8
4. 1080

Wat is de relatieve atoommassa van magnesium (=Mg)?
79% als Mg-24, 10% als Mg-25 en 11% als Mg-26