§1.4 Nederland: Hoog-Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§1.4 Nederland: Hoog-Nederland

Bovenloop

Benedenloop

Middenloop

Leerdoelen

- Je weet waarom de grond in Noord-Nederland onvruchtbaar is en hoe het geschikt is gemaakt voor akkerbouw.

- Je begrijpt hoe het reliëf in Noord-Nederland is ontstaan en dat daarbij zwerfstenen zijn achtergebleven. 

- Je kunt op een topografische kaart Noord-Nederland aanwijzen.

De meeste vakantie- en attractieparken vind je in Hoog-Nederland. Dat is natuurlijk niet zo gek, want het landschap is daar erg afwisselend met heuvels, beken, bossen en heide. Je kunt er prima mountainbiken, fietsen en wandelen. In deze paragraaf leer je hoe Hoog-Nederland ontstaan is en wat de mensen met het landschap hebben gedaan.

Een doucheputje dat wegzakt

• De bovenste lagen van de Nederlandse ondergrond zijn gevormd door grote rivieren. 
  

• Nederland ligt in de benedenloop van de stroomgebieden (het gebied dat afwatert op een rivier en haar zijrivieren) van de Rijn en de Maas.

Nederland zonder dijken

Hoogte kaart Nederland

Stuwwallen en zwerfstenen

• 200.000 jaar geleden -> koude periode -> IJskap vanuit Scandinavië richting Nederland -> IJstongen -> al het neergelegde sediment opzij geduwd. Dit ijs kwam tot de HUN-lijn (midden Nederland; Haarlem, Utrecht, Nijmegen).

• Na het smelten van het landijs zijn de heuvels overgebleven -> die worden stuwwallen genoemd.

• Door het smeltwater ontstonden er smeltwaterdalen.

• In het noorden van Nederland zwerfstenen -> daar neergelegd door het ijs uit Scandinavië. 

Haarlem, Utrecht, Nijmegen.

Pingo = Groeiende ijsberg die samen vriest met het grondwater.

Smeltwaterdal = dal is ontstaan door het smelten van het landijs

Keileem = Door de zwaarte van het ijs is de bodem samengedrukt.

Zwerfstenen = Stenen die door het landijs naar NL zijn gekomen vanuit Scandinavië.

Stuwwallen = Heuvels die door het schuivende landijs ontstaan zijn.

De arme zandgronden

• De eerste mensen in Nederland woonden in Hoog-Nederland.
  Daar was het veiliger en gemakkelijker om te leven. Het ligt boven de zeespiegel, dus je hebt geen last van overstromingen. Om aan voedsel te komen gingen de mensen op jacht en in de bossen groeiden bessen en vruchten. Later gingen de jagers zich ook met de akkerbouw bezighouden. Daarbij kwamen zij twee problemen tegen:

Hoog-Nederland was bedekt met bos, dat gekapt moest worden.

In Hoog-Nederland bestaat de bodem uit zandgrond.

De arme zandgronden

• Archeologische vondsten tonen aan dat Hoog-Nederland al duizenden jaren wordt bewoond -> boven de zeespiegel -> veiliger -> eten zoeken was er gemakkelijk.

• Probleem toen ze boeren werden:

- Zandgrond is niet vruchtbaar (mest nodig om iets op te kunnen verbouwen -> veel schapen die mest achterlieten) > tegenwoordig wordt kunstmest gebruikt.

wat voor een grondsoort heeft Hoog-Nederland

1. klei
2. steen
3. zand
4. moeras

Welke letter geeft hoog Nederland aan?

1. A
2. B

Welke provincie ligt volledig in Hoog-Nederland?

1. Limburg
2. Zuid-Holland
3. Zeeland
4. Flevoland

In Hoog Nederland vind je vooral

1. klei
2. veen
3. zand
4. loss

Wat is geen voorbeeld van een stuwwal?

1. Veluwe
2. Heuvel bij Nijmegen
3. Utrechtse heuvelrug
4. Heuvels Zuid-Limburg

Stuwwallen vind je ook in Breda

1. Juist
2. Onjuist

Het stuwwallenlandschap behoort bij

1. hoog Nederland
2. laag Nederland

Wat is een stuwwal?

1. Een laag fijn stof door de wind neergelegd.
2. Een heuvelrug die door het landijs is gevormd.
3. Een andere naam voor dekzand.
4. Een diep dal dat door het landijs is uitgeschuurd.

Een stuwwal is een heuvel gevormd door?

1. De mens
2. Water
3. Gletsjers
4. Wind

Wat groeit er op de hoge, droge zand?

Smeltwaterdalen zijn gevormd door ...

1. smeltend ijs
2. wind
3. grote rivieren
4. mensen

De smeltwaterdalen in de buurt van de stuwwallen zijn ontstaan...

1. voor de ijstijd
2. tijdens de ijstijd
3. na de ijstijd

Smeltwaterdalen zijn ontstaan door...

1. verwering
2. erosie
3. sedimentatie

Wat is hoog-Nederland?

1. Het deel van Nederland dat LAGER dan de zeespiegel ligt.
2. Het deel van Nederland dat HOGER dan de zeespiegel ligt.

Hoog Nederland is van nature vooral...?

1. Onvruchtbaar, er is een tekort aan neerslag
2. Vruchtbaar, boeren konden hier makkelijk alles verbouwen
3. Vol met landbouw, veel glastuinbouw
4. Onvruchtbaar, er was veel mest nodig

Geef een score tussen 0 en 100 voor deze stelling:
Ik heb de stof van paragraaf 1.4. begrepen

0100