3HAVO Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3HAVO Tijdvak 10

De Koude Oorlog

Wat was de Koude Oorlog en wat waren de gevolgen van de Koude Oorlog voor de wereld? 

Amerika

• Democratie
  
• Kapitalisme
  
• Vrijheid
  
• Verschillen (arm/rijk, blank/zwart)

Sovjet-Unie

• Dictatuur
  
• Communisme
  
• Onderdrukking
  
• Gelijkheid, soms dan...

Kenmerken

• Koude/kille relatie tussen beide landen
  
• Geen echte oorlog tussen beide landen
  
• Wel oorlog tussen sommige van hun bondgenoten (Korea/Vietnam)
  
• Grote spanningen en angst in de wereld

Kenmerken

• Beide landen hebben veel kernwapens
  
• Er ontstaat een bewapeningswedloop
  
• Beide landen geloven in hun eigen (economische) systeem
  
• Beide landen willen hun eigen systeem in de wereld verspreiden

Conferentie van Jalta

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  
• Hoe zien Europa en de wereld er na de Tweede Wereldoorlog uit?
  
• Wie heeft macht en invloed in Europa?
  
• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?

Conferentie van Jalta

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)
  
• Democratische regeringen in Europa
  
• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan
  
• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta

• Denazificatie en democratiseren
  
• Invloedssferen
  
• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Nog niet definitief

Verenigde Naties

Opgericht in oktober 1945

193 landen zijn lid

Veiligheidsraad:

5 permanente leden (Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China, Sovjet-Unie)

10 wisselende leden

Vergeet dit ook niet: de permanente leden van de Veiligheidsraad hebben veto-recht. Als één van hen dit gebruikt, gaat een plan niet door.

Conferentie van Potsdam juli/augustus 1945

• Doel = een antwoord vinden op de vraag hoe Duitsland zou moeten worden geregeerd na de geallieerde overwinning.
  
• Duitsland (inclusief hoofdstad) zou, opgedeeld worden in vier bezettingszones.
  
• Verder gedenazificeerd, gedemilitariseerd en gedemocratiseerd worden. 

Conferentie van Potsdam juli/augustus 1945

De verdeling van Duitsland in bezettingszones werd vastgelegd in het ‘Akkoord van Potsdam‘.

Aan de slag

- wat zijn de kenmerken van Amerika en Sovjet-Unie?

- wat zijn de kenmerken van de Koude Oorlog?

- wat wordt er afgesproken tijdens de conferentie van Jalta?

- wat is het doel van de Verenigde Naties?

- wat wordt er afgesproken tijdens de conferentie van potsdam?

Blokkade van Berlijn

juni 1948

• Sovjet-Unie blokkeert alle toegangswegen naar Berlijn
  
• Aanleiding = invoering Duitse munteenheid in westen
  
• Doel Stalin = Berlijn aan Sovjet-Unie geven en geen aparte staat worden
  
• Oplossing westen = luchtbrug

2 mei 1949 BRD

7 oktober 1949 DDR

Invloedssferen

Verdeling van Europa:

Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurd (economie, politiek)

Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.

Helder plan, maar waarom gaat het mis?

Begin van Koude oorlog

• Geen gezamenlijke vijand meer: Hitler is verslagen
• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa
  
• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
• Afschrikkingsevenwicht = evenwicht tussen VS en SU die beide zwaar bewapend zijn en daarom bang zijn om elkaar aan te vallen

Gevolgen

• Er wordt niet meer gepraat
• Steeds minder vertrouwen tussen de landen
  
• Ontstaan van twee machtsblokken in Europa
  
• De grens van deze twee blokken loopt dwars door Duitsland (en Europa)

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie, Trumanleer = hulp bieden aan landen die bedreigd worden door het communisme
  
• Voorkomen dat meer landen communistisch worden Containmentpolitiek = indammen
  
• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa,  Marshallplan = financiële hulp

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen. Want armoede na WOII in Europa

NAVO

Opgericht in april 1949

Noord-Atlantische Verdragsorganisatie 

Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

De NAVO bestaat nog steeds

Warschaupact 1955

Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie

Tegenhanger van de NAVO

Opgericht als reactie op toetreding van West-Duitsland tot de NAVO

Heeft bestaan tot 1991

https://schooltv.nl/programma/koude-oorlog-in-de-klas/afleveringen 

Berlijnse Muur

• Chroestsjov dreigde West-Berlijn in te nemen
  
• Leegloop Oost-Duitsland/Oost-Berlijn tegengaan 
• Berlijnse Muur gebouwd 
• Kennedy geeft toespraak in Berlijn

https://schooltv.nl/video-item/de-berlijnse-muur-scheiding-tussen-oost-en-west-duitsland  

https://schooltv.nl/video-item/het-begin-van-de-koude-oorlog-bijna-oorlog-tussen-oost-en-west 

Cubacrisis

Chroesjtsjov en Kennedy

Fidel Castro pleegt staatsgreep Cuba 1 januari 1959

Cubacrisis

• 1962 VS ontdekt Russische kernraketten op Cuba (Cuba ligt vlak onder de VS)
  
• Dreigende atoomoorlog! 

Cubacrisis: atoombom in je achtertuin

Cubacrisis

• Keuze Sovjet-Unie: een dringende militaire aanval en een omverwerping van de Castro-regering, een zeeblokkade of het voeren van diplomatieke onderhandelingen.
  
• 21 oktober 1961 zeeblokkade --> quarantaine 
• Kennedy eiste dat Chroesjtsjov de raketten zou verwijderen

video.scholieren.com

Detente

• Periode van ontspanning
  
• SALT-akkoorden --> SALT verdragen 1972 + 1979

Einde koude oorlog

• 1985 nieuwe Sovjet-leider Gorbatsjov maakt einde aan de wapenwedloop
  
• Gorbatsjov komt met: Glasnost (openheid) en Perestrojka (economische/politieke hervormingen)
• 9 november 1989 val Berlijnse Muur
  
• 1990 DDR opgeheven
  
• 1991 Val Sovjet-Unie 

Europa

• 1957 economische samenwerking tussen Luxemburg, België, Nederland, Frankrijk, West-Duitsland en Italië > groei welvaart
• Begin van de Europese Unie
• Na Koude Oorlog veel vroegere-communistische landen werden lid
• De NAVO was eigenlijk niet meer nodig, totdat Poetin in 2000 in Rusland aan de macht kwam en een dictatorschap invoerde
• 2002 de Euro > gemeenschappelijke munt
• 2020 Groot-Brittannië stapt uit de EU

nos.nl

Quiz

https://www.lessonup.com/nl/lesson/y4FQTm7G8f92oE5tR