Oosterse Religies in Leerlingentaal

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3,4

BOEDDHISME

In leerlingen taal

Leerdoelen  les 1

• Aan het einde van de les weet je van het ontstaan van het Boeddhisme
• Ken je de belangrijkste regels binnen het Boeddhisme
• Kun je benoemen wat reïncarnatie betekent

Leerdoelen  les 2

• Aan het einde van de les weet je welke stromingen er binnen het Boeddhisme bestaan
• Ken je een aantal belangrijke personen  binnen het Boeddhisme
• Ken je (de betekenis van) de bekendste symbolen en voorwerpen.

Stromingen

Theravada

Mahayana

Tibetaans

Zen

Over sommige onderdelen wordt binnen het boeddhisme verschillend gedacht. Bijvoorbeeld over het aantal Boeddha’s. Deze verschillende ideeën leidden tot een heleboel boeddhistische stromingen. De hoofdstromingen zijn het Theravada boeddhisme en het Mahayana boeddhisme. Voorbeelden van de laatste boeddhistische stroming zijn het Tibetaans boeddhisme en het Zen boeddhisme.

Het Tibetaans boeddhisme is heel kleurrijk met veel goden en godinnen, vrolijke tempels, dansen om geesten te verjagen en veel rituelen. Tibetaanse boeddhisten hebben vertrouwen in Boeddha en hun godsdienst is verweven met hun dagelijkse leven. Overal worden gebedsmolens gedraaid om hulp te sturen naar alle levende wezens over de hele wereld. Zen betekent ‘meditatie’. Zen boeddhisten proberen veel te mediteren. De teksten van de Boeddha Siddharta Gautama zijn voor hen minder belangrijk.

Het belangrijkste verschil tussen de Theravada (Hinayana) en de Mahayana tradities is de motivatie, of het einddoel dat men zich stelt voor het spirituele pad.

In de Theravada traditie probeert men vooral om zelf de bevrijding (Nirvana) te bereiken van het cyclische bestaan dat altijd met problemen en lijden gepaard gaat (samsara). Iemand die dit bereikt heeft wordt een Arhat genoemd.

Hoewel in de Theravada-beoefening liefde en mededogen essentiële factoren zijn, worden ze in de Mahayana traditie zelfs nog meer benadrukt. In het Mahayana ligt het einddoel van de beoefening hoger, want dit is gericht om alle voelende wezens te verlossen van het cyclische bestaan. Om dit te kunnen doen, dient men ook zelf eerst de allerhoogste staat van boeddhaschap te bereiken, want alleen een Boeddha is alwetend, en kan dus op optimale wijze anderen helpen. Deze laatste motivatie wordt bodhicitta genoemd. Iemand die gevorderd is in dit streven naar het boeddhaschap wordt een Bodhisattva genoemd, en kan gezien worden als een soort heilige binnen het boeddhisme die een altruïstische levenshouding heeft.

De Theravada traditite baseert zich vooral op geschriften die oorspronkelijk in het Pali zijn neergeschreven, en de Mahayana geschriften zijn oorspronkelijk vooral in het Sanskriet geschreven. Het Theravada onderricht vormt in feite de basis voor het Mahayana onderricht, zodat het Mahayana gezien kan worden als een uitbreiding van de leer. Volgens de Mahayana zelf, is deze leer al door de historische Boeddha onderwezen, maar is veel later neergeschreven en toegankelijk gemaakt voor het grotere publiek.

Volgens de Mahayana scholen dienen enkele leringen van de Boeddha zoals bewaard in de Theravada traditie geinterpreteerd te worden, en niet letterlijk opgevat te worden, waardoor er hier en daar aanzienlijke verschillen ontstaan in filosofie en beoefening.

Belangrijke personen

Prins Siddharta Gautama - Boeddha

Dalai Lama

Tich Nhat Hanh

Als je op het woord Dalai Lama klikt ga je naar een link -> een vrolijke snelcursus religie. De eerste 4,5 minuut gaan over de Dalai Lama. Het hele filmpje gaat over het boeddhisme

Wie is Boeddha?

Prins Siddharta Gautama wilde weten waarom er verdriet in de wereld bestond. Daar kon hij niet achterkomen als rijk en machtig man, dus zei hij zijn vorstenleven vol pracht en praal vaarwel en werd een bedelende monnik. Na jarenlange omzwervingen zat hij onder een boom en opeens wist hij waarom verdriet bestond en hoe je er een eind aan kon maken. Vanaf dat moment noemde hij zichzelf Boeddha. Hij wordt op verschillende manieren afgebeeld. Het woord komt uit het Sanskriet en betekent de volledig Ontwaakte. Het boeddhisme is dus eigenlijk geen godsdienst, want Boeddha is geen God. Boeddha is gewoon een mens.

Wie is Dalai Lama?

In de vijftiende eeuw werd in Tibet een boeddhistische groep opgericht. Die heette de Gelugpa-orde (ook wel de ‘Geelkappen’). Deze groep werd zo machtig, dat hun leider ook de politieke leider van Tibet werd. De Mongoolse heerser van die tijd Altan Khan gaf deze leider de titel Dalai Lama. Dat betekent Oceaan van Wijsheid (Dalai is Mongools voor oceaan en Lama is het Tibetaanse woord voor leraar).

In 1933 overleed de 13e Dalai Lama. In 1937 vonden monniken in Oost-Tibet de jongen Lhamo Thondup. Dit jongetje had vele herinneringen uit vorige levens van de 13e Dalai Lama. Na uitvoerig onderzoek bleek hij de nieuwe reïncarnatie. Lhamo werd twee jaar later meegenomen naar Lhasa, de hoofdstad van Tibet en opgeleid voor zijn taak. Toen Lhamo 16 was, dreigde China Tibet binnen te vallen en moest hij ook de politieke verantwoordelijkheid voor zijn land op zich nemen.

Welke van de volgende symbolen is niet boeddhistisch?

1. de drie juwelen
2. de gouden ketting
3. de lotusbloem
4. de Dharma-Chakra wiel

Symbolen

De drie juwelen

Dharma-Chakra wiel

De lotusbloem

Dharma-Chakra wiel

De basisleer van het Boeddhisme wordt gesymboliseerd door het Dharma-Chakra wiel. De acht spaken van het Dharma-Chakra wiel staan vanzelfsprekend voor het achtvoudige pad. Dit pad bestaat uit de juiste gedachten, het juiste begrip, de juiste spraak, de juiste inspanning, het juiste handelen, de juiste wijze van levensonderhoud, de juiste indachtigheid (het juiste en volledige besef) en de juiste concentratie. Tot slot symboliseert het wiel ook de tijdscyclus en de volmaakte schepping.

De Lotusbloem

De lotusbloem is het alom bekende symbool voor zuiverheid, en natuurlijk voor verlichting. Zoals de lotus in modder en naar het licht toe groeit, zo kan de mens ook wijzer en verlicht raken. De prachtige lotusbloem heeft haar basis in modderig en dus troebel water, zoals de mens kan groeien, en wijzer en verlicht kan worden, vanuit onwetendheid en lijden. Daarnaar verwijst ook de bekende uitspraak van de Zenboeddhist, monnik en leraar Thich Nhat Hanh: no mud, no lotus. Ondanks de modder en het vieze water, is de lotusbloem altijd zuiver, schoon en prachtig.

De drie juwelen

De drie juwelen uit het Boeddhisme worden ook wel genoemd als de drie toevluchtsoorden. We hebben het hier over Boeddha, Dhamma en Sangha. Boeddha staat voor ontwaking en verlichting en verwijst ook naar je eigen ‘Boeddha natuur’. Dhamma staat voor de leer van het Boeddhisme en verwijst ook naar het eigen pad. Sangha is het symbool voor de gemeenschap van beoefenaren. Deze term wordt binnen opleidingen met Boeddhistische grondslag ook gebruikt voor de groep studenten met wie men samen studeert en mediteert, maar kun je ook zien als het symbool voor iedereen die bezig is met spirituele ontwikkeling. Het symbool voor de drie juwelen wordt ook wel Triratna genoemd.

0

Zoek de betekenis van die symbolen op en voor ze in.

Voorwerpen

Boeddhabeeld

Bloemen, Kaarsen, Wierook

Gebedsmolen

Gong

Boeddhabeeld

Het beeld van de Boeddha is natuurlijk erg belangrijk, niet alleen in de tempel maar ook bij mensen thuis. Er staan kaarsjes bij, wierook en bloemen. Mensen eren de Boeddha door een buiging voor hem te maken. Ze houden hun handen voor hun borst, de handpalmen naar elkaar en de duimen naar binnen gekeerd.

Vaak zie je Boeddha in meditatiezit, zoals op deze foto. Met de vingers van zijn rechterhand raakt hij de aarde aan. Toen Boeddha bijna de verlichting bereikt had, probeerden kwade machten hem van de verlichting af te houden. Boeddha raakte toen met zijn rechterhand de aarde aan, om deze als getuige op te roepen voor de waarheid van zijn woorden. Het is het moment dat de prins Siddhartha Boeddha werd (de Verlichte).

En die lange oorlellen? Die laten zien dat Boeddha van koninklijke afkomst was. Je droeg dan namelijk zware sieraden in je oor en dan rekken je oorlellen uit.

Gebedsmolen

Bij boeddhisten in Tibet is de gebedsmolen een belangrijk voorwerp. Het is een metalen cilinder op een handvat, die in de richting van de klok rondgedraaid wordt. In de cilinder zitten rollen met papiertjes waarop een mantra geschreven staat. Een mantra is een spreuk die je heel vaak kunt herhalen als een soort gebed.

Door het ronddraaien van een gebedsmolen gaat de spreuk op in de wind, hij waait de wereld in, zodat iedereen hem kan horen.

Gong

Aan het begin of eind van een samenkomst in de tempel kan er op de gong geslagen worden. Dat gebeurt dan vaak drie keer. Zo geven de boeddhisten eer aan de Boeddha, de Dharma (dat is de leer van Boeddha) en de Sangha (de gemeenschap van volgelingen van Boeddha).

Daarbij wordt dan gezegd: “Ik neem mijn toevlucht tot de Boeddha, de Dharma en de Sangha”.

Wierookstokjes, bloemen en kaarsen

Als boeddhisten gaan mediteren zetten zij meestal drie voorwerpen voor het Boeddhabeeld: een kaars, bloemen en wierook.

Wierook is net als de lotusbloem symbool voor zuiverheid, mededogen en wijsheid.

De kaars is symbool voor het licht en de verlichting. Zoals een kaars licht geeft, zo verspreidt ook een wijs persoon licht.

5 voorschriften

• Geen levende wezens doden: Ahimsa
  
• Niet nemen wat je niet gegeven is
  
• De seksualiteit niet misbruiken
  
• Geen onwaarheid spreken
  
• Geen bedwelmende middelen gebruiken
  

Wat is het verschil tussen de Boeddha zoals we hem vaak terugzien in Nederland en de werkelijke Boeddha?

Oosterse Religies in Leerlingentaal

Vragen naar aanleiding van filmpje 

1. Waarom predikt de Dalai lama de vrede in de hele wereld? (Probeer verschillende bronnen te gebruiken)

2. Wat is de levensovertuiging van de vader van Agnes?

3. Wat is de vraag van Agnes aan de Dalai Lama?

4. Welke overeenkomst hebben Agnes en de Dalai Lama?

5. Waarom is de Dalai Lama een levende God?

1. Waarom wordt het boeddhisme geassocieerd met vredelievendheid en tolerant?
2. Noem gebieden waar Boeddhisten veel geweld hebben gebruikt?

3. Op welke gebieden deed zich geweld voor?

dit-geloof-ik.web.app

www.nrc.nl

LEES HET NRC -artikel en maak een samenvatting van 100 woorden!