Les 4 - 1.3 Lezen - Artikel, onderwerp, hoofdgedachte

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesprogramma

• Huiswerk bespreken  
• Herhaling: artikel, onderwerp,   hoofdgedachte,   uiteenzetting,   tekststructuren
• Tekstverbanden
• Zelfstandig werken

Artikel / uiteenzetting

Informatief schrijfdoel

De schrijver geeft informatie en geeft hierbij een uitleg of toelichting.

Objectief! 

Meningen van anderen mogen genoemd worden.

 Herhaling tekststructuren

Inleiding

Kern

Slot

Probleem-oplossing

Probleem introduceren

Waarom aandacht voor probleem

Oorzaak-gevolg

Mogelijke oplossingen

Onderzoeksstructuur

Onderwerp onderzoek

Opzet onderzoek

Resultaten 1-2

Conclusie onderzoek

Onderwerp en deelonderwerp

Als je een tekst hebt gelezen, kun je het onderwerp bepalen.

Een onderwerp bestaat vaak uit verschillende deelonderwerpen.

Een deelonderwerp herken je
vaak aan een tussenkopje.

Onderwerp: iPad in de klas

Deelonderwerpen:

• digitale schoolboeken 
  
• altijd internet 
  
• interactief onderwijs
  

De hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een heel korte samenvatting  in één zin. Het is het belangrijkste wat de schrijver wil vertellen. 

• De hoofdgedachte = het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.  

• Om de hoofdgedachte te formuleren moet je dus eerst het onderwerp bepalen. 

• Het onderwerp = waar de tekst over gaat. Dat kun je vaak met één of enkele woorden zeggen.

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

Het onderwerp

Het onderwerp van een tekst vind je door te letten op: 

1. de kop 
   
2. de eerste zin of de eerste alinea 
   
3. een illustratie bij de tekst 
   
4. tussenkopjes en vetgedrukte of onderstreepte woorden in de tekst 

Hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?

Hoofdgedachte

Hoofdgedachte = het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Zo vind je een hoofdgedachte:
1. Onderwerp zoeken.

2. Wat is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp vertelt? Antwoord in één goed geformuleerde zin. 

Dus het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat en de hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van die tekst de lezer duidelijk probeert te maken.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de eerste alinea of in het slot van een tekst. 
  

• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  

• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben.

Welke zin is de kernzin van deze alinea?

1. De eerste zin
2. De laatste zin
3. De tweede zin
4. De alinea heeft geen kernzin

In welke alinea's van een overtuigende tekst staat het standpunt?

1. inleiding en middenstuk
2. middenstuk en slot
3. inleiding en slot
4. inleiding, middenstuk en slot

Tekstverband: CONCLUSIE

1. kortom
2. alles overziend
3. met dat doel
4. daarentegen

Tekstverband: VOORWAARDE

1. mits
2. waardoor
3. omdat
4. alles bij elkaar

Tekstverband: OPSOMMING

1. nog
2. alles bij elkaar
3. al met al
4. zoals

Signaalwoord: TEN EERSTE........TEN TWEEDE

1. middel-doel
2. opsomming
3. oorzaak-gevolg
4. tegenstelling

Tekstverband: UITSPRAAK-VOORBEELD

1. samenvattend
2. echter
3. ter toelichting
4. zo

Tekstverband: TEGENSTELLING

1. al met al
2. daar staat tegenover
3. zoals
4. waardoor

Tekstverband: MIDDEL-DOEL

1. zoals
2. om
3. zo
4. omdat

Tekstverband: UITLEG OF TOELICHTING

1. zoals
2. samenvattend
3. met andere woorden
4. tenzij

Tekstverband: SAMENVATTING

1. hierdoor
2. concluderend
3. om
4. kortom

'Daarom' is een signaalwoord voor een...

1. Opsommend verband
2. Concluderend verband
3. Redengevend verband
4. Tegenstellend verband

'En dan nog' is een signaalwoord voor een...

1. Opsommend verband
2. Concluderend verband
3. Redengevend verband
4. Tegenstellend verband

'Dus' is een signaalwoord voor een...

1. Toelichtend verband
2. Concluderend verband
3. Redengevend verband
4. Tegenstellend verband

'Daarentegen' is een signaalwoord voor een...

1. Opsommend verband
2. Concluderend verband
3. Redengevend verband
4. Tegenstellend verband

Tekstverband: VERGELIJKING

1. net als
2. kortom
3. als
4. waarmee