7.2 Verslag van het alledaagse & Realisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Lesdoelen:

• ontdekken hoe de Romanticus en de Realist verschillend met omstandigheden omgaan.
• ontdekken welke invloed fotografie heeft gehad in 19de eeuw.
• ontdekken hoe realisme leidt tot naturalisme

7.2 Verslag van het alledaagse

• Industriële revolutie: grote sociale veranderingen.
• Veel arbeiders platteland naar stad: fabrieken.
• Huisvesting, werkomstandigheden slecht.

Romantici vluchten hiervoor, maar er zijn ook kunstenaars die betrokken zijn met de nieuwe tijd.

In de 19de eeuw werd een uitvinding gedaan die realistisch schilderen bijna overbodig maakte: het fototoestel!!

Opdracht:

1. Zoek uit in welk jaar de allereerste foto werd gemaakt.
2. Wat werd er gefotografeerd en wat was de belichtingstijd?
3. Wanneer werd de eerste mens gefotografeerd en waardoor was dat mogelijk?

1826:  allereerste foto gemaakt met daarop een Frans boerenerf.

Belichtingstijd duurt meer dan 8 uur!

Camera- en afdruktechnieken gaan snel vooruit:

Daguerreotype: foto op verzilverde koperplaat. 

Snelle vooruitgang: Foto van Parijs uit 1838. 

Belichtingstijd: 10 minuten. 

Geen bewegende mensen te zien. 

Wel een man te zien die lang 

stilstaat om zijn schoenen te laten 

poetsen. Vandaar dat hij er wel 

opstaat. Hij is samen met de 

schoenpoetser de eerste mens 

ooit gefotografeerd.

Tweede helft 19de eeuw: fotografie makkelijker door kortere belichtingstijden en handzamer camera's.

Geschilderd portret alleen te betalen voor allerrijksten. 

Sinds fotografie laten 'gewone' burgers zich portretteren.

Ook steeds meer artistieke foto's, waardoor fotografie als kunstvorm gezien wordt.

Amerikaanse Frances Benjamin Johnston: eerste vrouwelijke freelance fotograaf. Haar foto's worden gezien als kunstwerken.

Frances Johnston = 

New Woman = krachtige 19de eeuwse vrouw met  zelfstandige, succesvolle carrière.

Hier zie je haar zitten met opgestroopte rok, bierpul en sigaret. Zo benadrukt ze haar onafhankelijkheid.

7.2 Realisme

Opdracht:

Zoek uit wat de grote verschillen zijn tussen Romantische en Realistische schilderkunst. Zowel in de voorstelling als in de vormgeving.

Romantiek: fantasie belangrijker dan werkelijkheid.

Realisme: eerlijk beeld van de harde werkelijkheid.

Realistische schilderkunst: echte, harde werkelijkheid van de arbeiders in fabrieken of op platteland.

• Donkere kleuren en grove penseelstreken.

• Botst met de stijl van de kunstelite, die houdt van historische thema's en gladde schilderstijl volgens academische regels.

Jean-François Millet - De Arenleesters (1857)

Opdracht:

• Zoek uit welke bekende Nederlandse schilder, een Postimpressionist, zich liet inspireren door Jean-François Millet.
• Noem 2 schilderijen die hij van Millet heeft gekopieerd.
• Is het trouwens gekopieerd?

Eind 19de eeuw > Naturalisme in theater: 

• Realistische verhalen met eigentijdse maatschappelijke thema's. 
• Herkenbare personen: praten in gewone spreektaal.

• Misstanden aan de kaak gesteld.

Spoken (1881) van Henrik Ibsen is een sociaal-kritisch toneelstuk over hypocrisie, erfelijke schuld en onderdrukking door maatschappelijke normen. Het verhaal draait om mevrouw Alving, die probeert de waarheid over haar overleden, moreel corrupte echtgenoot verborgen te houden. Haar zoon Oswald, die terugkeert naar huis, lijdt aan een erfelijke geslachtsziekte als gevolg van zijn vaders losbandige leven. De onthulling van geheimen en de tragische afloop—waarbij Oswald vraagt om euthanasie als hij niet meer helder kan denken—laten zien hoe het verleden als 'spoken' blijft voortleven.

Henrik Ibsen - Spoken (1881), uitvoering Toneelgroep Amsterdam (2011)

• Naturalistisch toneel: levensechte dialogen, decors en kostuums. 

• Het publiek is vierde wand: voorzijde toneel is  denkbeeldige wand tussen publiek en podium. Acteurs spreken niet met publiek maar alleen met elkaar.

Op Hoop van Zegen (1900) van Herman Heijermans is een sociaal-realistisch toneelstuk over de harde en onrechtvaardige leefomstandigheden van vissers. Het verhaal draait om de vissersweduwe Kniertje en haar zonen, die moeten uitvaren op een gammel schip, de Op Hoop van Zegen, dat door de reders bewust slecht onderhouden is om verzekeringsgeld te innen. De tragedie volgt wanneer het schip vergaat en de vissers omkomen, waarmee Heijermans kritiek levert op de uitbuiting door rijke reders. De bekende zin "De vis wordt duur betaald" symboliseert deze schrijnende situatie.

Giuseppe Verdi - La Traviata (1853), 

uitvoering Nederlandse Reisopera en Scapino Ballet (2017)

19de eeuw: opera komt tot bloei.

• Belcanto stijl = mooi zingen is belangrijker dan verhaal.
• In 'Realisme' wordt belcanto gecombineerd met sociaal realisme. Het échte leven laten zien.

La Traviata (1853) van Giuseppe Verdi is een opera over liefde, opoffering en tragiek. Het verhaal draait om Violetta, een Parijse courtisane (= luxe-escort of hooggeplaatste gezelschapsdame), die verliefd wordt op de jonge Alfredo. Hun geluk wordt verstoord wanneer Alfredo’s vader haar smeekt de relatie te beëindigen om de eer van zijn familie te redden. Violetta offert haar liefde op en vertrekt, maar Alfredo ontdekt de waarheid te laat. Aan het einde sterft Violetta aan tuberculose in zijn armen. De opera benadrukt thema’s als maatschappelijke hypocrisie en de kracht van ware liefde.

Lesdoelen behaald?

• ontdekken hoe de Romanticus en de Realist verschillend met omstandigheden omgaan.
• ontdekken welke invloed fotografie heeft gehad in 19de eeuw.
• ontdekken hoe realisme leidt tot naturalisme