M4: 5,2 - Crises tijdens de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

De Koude Oorlog

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
  
• Crises tijdens de Koude Oorlog
• Opdrachten 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Wat waren de belangrijkste conflicten van de Koude Oorlog?

• Kun je uitleggen waarom in Hongarije er een opstand ontstond in 1956

• Kun je uitleggen waarom de Berlijnse Muur werd gebouwd. 

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je het verloop van de Cubacrisis beschrijven.

• Kun je uitleggen wat de Praagse lente was en hoe deze tot een eind kwam

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na de oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken)

• Invloedssferen

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers (Neurenberg proces)
  

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Wat werd er besloten in de conferentie van Jalta? (1945)

Wat was de reden voor de blokkade van Berlijn? (1948)

Kapitalisme en communisme

• Kapitalisme: 
• een economisch systeem waarin ondernemers zo veel mogelijk winst proberen te maken. De grond en het kapitaal zijn in het bezit van de ondernemers.

• Communisme: 
• politieke stroming die gelooft dat armoede opgelost kan worden door privébezit af te schaffen. Alle bezittingen zijn eigendom van de staat.
  

Benoem een indirecte oorzaak voor het ontstaan van de Hongaarse Opstand

Er ontstaat een wapenwedloop.

Wie heeft wat? (nu)

Rusland: 6.490 kernkoppen waarvan 1461 klaar voor gebruik.

Verenigde Staten: 6.185 kernkoppen waarvan 1385 klaar voor gebruik.

Frankrijk: 300 kernkoppen waarvan 290 klaar voor gebruik.

China: 290 kernkoppen allemaal klaar voor gebruik - met als enige intercontinentale raketten die Londen, New York, Moskou en Los Angeles gemakkelijk kunnen raken.

Groot-Brittannië: 200 kernkoppen waarvan 120 klaar voor gebruik.

Pakistan: 160 kernkoppen klaar voor gebruik.

India: 140 kernkoppen klaar voor gebruik.

Israël: waarschijnlijk beschikking tot kernwapens.

Noord-Korea: waarschijnlijk kernwapens in productie.

Chronologie

• Koreaoorlog - 1950 tot 1953
• Vietnamoorlog - 1955 tot 1975
• Hongaarse Opstand - 1956
• Bouw Berlijnse muur - 1961
• Cubacrisis - 1962
• Praagse Lente - 1968

De Hongaarse Opstand

1956

https://historiek.net/hongaarse-opstand-1956/6025/

Stalin sterft

5 maart 1953

• 
  

• Er is geen directe opvolger
  
• Na een machtsstrijd wordt Chroesjtsjov de nieuwe leider (1956)
  
• Hij wil afrekenen met de terreur van Stalin: destalinisatie
  

De Hongaarse Opstand

1956

• Sommige landen in het Oostblok dachten dat ze hierdoor meer vrijheid hadden, bijvoorbeeld Hongarije. Wilden minder afhankelijk zijn van de SU. 
• Dit bleek niet waar: de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.

 Berlijnse Muur

13 augustus 1961

IJzeren Gordijn

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• Vergeet dit ook niet: de Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

In de maanden voor de bouw van de Muur vluchtten ruim 3 miljoen, vaak hoogopgeleide, Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.

Overigens zal de Oost-Duitse regering dit niet als reden voor de bouw van de Muur: volgens hen moet de Muur de inwoners van Oost-Duitsland beschermen tegen 'kapitalisme en fascisme'.

Berlijnse Muur

Gevolgen

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland
  

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.

Cubacrisis

16-28 oktober 1962

Fidel Castro pleegt 

staatsgreep in Cuba

1 januari 1959

• Cubaanse Revolutie tegen corruptie en grote ongelijkheid in Cuba
  
• Cuba wordt communistisch
  
• Buitenlandse bedrijven, vaak Amerikaans, worden genationaliseerd.

Cuba

(Communistisch)

Verenigde Staten

(Kapitalistisch)

De afstand tussen Cuba en de Verenigde Staten is ongeveer 200km

?

Oorzaken

• Sinds 1959 was Cuba communistisch
  

• Dit zorgde voor grote irritatie én angst bij de Verenigde Staten: "Communisme in de achtertuin!"

• Mislukte invasie van de CIA op Cuba: Varkensbaai-incident (april 1961)

16-22 oktober 1962

• Amerikaanse vliegtuigen tonen foto's van een raketbasis in aanbouw
  

• President Kennedy wordt op de hoogte gebracht
  

• De laatste raketonderdelen zijn per schip onderweg van de Sovjet-Unie naar Cuba
  

Wat zal Kennedy doen?

• Niets doen

• Praten met de Sovjet-Unie (diplomatie)

• Aanval of op Cuba of invasie van Cuba
• Fidel Castro overhalen: "Werk samen met ons, niet met de Russen."

• Blokkade van het eiland, zodat er geen schepen met onderdelen Cuba bereiken

Besluit:

• Praten met de Sovjet-Unie

• Blokkade rondom Cuba

Het Amerikaanse marineschip

Het schip uit de Sovjet-Unie met aan boord de raketonderdelen.

Chroesjtsjov gaat akkoord!

• Chroesjtsjov gaat akkoord!

• "Haal de raketbasis op Cuba weg."

• "Laat de Sovjet-schepen met raketonderdelen omkeren."

Kennedy en Chroesjtsjov in 1961, dus vóór de Cubacrisis, bij een ontmoeting in Wenen.

Gevolgen van de Cubacrisis

• Iedereen beseft dat de wereld heel dicht bij een nieuwe wereldoorlog had gezeten
  

• Betere communicatie tussen de VS en de SU: directe telefoonverbinding (Hotline)

• De Amerikanen halen ook hun raketten uit Turkije, maar spreken met Chroesjtsjov af dat hij dit niet bekend maakt.
  

• Chroesjtsjov zal, mede door zijn optreden, in 1964 als leider van de SU worden afgezet.

De Praagse lente

1968

Praagse lente

• Alexander Dubcek - 1968, nieuwe leider van Tsjechoslowakije

• Communisme met een menselijk gezicht
  
• Toelaten van kritiek op, onder andere de overheid, afschaffing van de censuur, geen terreur meer. 

• Breznjev (Leider SU)  vreesde deze kritiek en stuurt het leger. 

Beeldanalyse

• 1. Lees het onderschrift. Door wie is de bron gemaakt? Wanneer is de bron gemaakt? Heeft de bron een bijschrift? Wat weet je over de maker?
  

• 2. Beschrijf wat je ziet in de bron. Denk hierbij aan kleding, spullen, auto’s, wapentuig, gebouwen, personen, dieren, ect. (Wat stellen deze onderdelen voor? Herken je bepaalde landen, personen?)
  

• 3. Wat gebeurt er op de bron? Kijk hierbij naar acties, bewegingen en emoties. (Wat doen de personen op de bron? Welke gebeurtenis gaat de bron over?)
  

• 4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? Hoe weet je dat? (zijn personen negatief of positief afgebeeld?)
  

Blz. 188 --> spotprent specifiek

Beeldanalyse

Blz. 134

• Spotprent van Frits Behrendt, 1963.

• Welk begrip past het beste bij de afbeelding?

• Wat is de boodschap van de tekenaar?

Opdrachten

• Paragraaf 5,2 - Crises tijdens de Koude Oorlog
  
• Opdrachten: 3, 4, 6, 7
  
• Blz. 132 t/m 136
  

Klaar? Vul het schema over de Koude Oorlog in.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Wat waren de belangrijkste conflicten van de Koude Oorlog?

• Kun je uitleggen waarom in Hongarije er een opstand ontstond in 1956

• Kun je uitleggen waarom de Berlijnse Muur werd gebouwd. 

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je het verloop van de Cubacrisis beschrijven.

• Kun je uitleggen wat de Praagse lente was en hoe deze tot een eind kwam

Fijne dag!