7.1, Doordringende straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H7, par. 1, Straling

*Goeiemorgen! begin alvast met het lezen van par 7.1, op p. 157*

Vandaag:

1. Overzicht van de stof van dit hoofdstuk
2. Radioactiviteit zichtbaar maken
3. drie soorten straling onderscheiden
4. de grootheid en eenheid van de stralingsdosis

Leerdoelen van deze les

Aan het eind van deze les kun je: 

• drie manieren noemen waarop straling zichtbaar wordt gemaakt;
• drie soorten straling noemen, en verduidelijken wat er precies wordt uitgestraald.
  
• de grootheid en eenheid noemen van stralingsdoses op het menselijk lichaam.
  
  
  
  

1. Overzicht van de stof van H7

§ 7.1
Hoe kan je staling meten? Met een Geiger-teller (GM-teller)
Wat meet je eigenlijk?
Hoe veel straling is schadelijk?

§ 7.2
Waar komt de straling precies vandaan? En waarom?
Atomen, atoomkernen, kerndeeltjes, isotopen, massagetal, atoomnummer, verval.

1. Overzicht van H7 (vervolg)

§ 7.3
Radioactiviteit: het aantal kernen dat per seconde vervalt.
Halfwaardetijd: de tijdsduur waarin de helft van een radioactieve stof vervalt.
Activiteit en halfwaardetijd zijn uniek voor elk isotoop (soort handtekening)

§ 7.4

het gebruik van radioactiviteit voor kernenergie + modeltekening van kerncentrale.

Dankzij welke energiebron kan de zon stralen: Kernfusie  

2. Hoe maak je straling zichtbaar?

a) Een stukje foto-materiaal, dat langzaam zwart wordt door straling; speciaal fotomateriaal wordt in een badge gedragen door ziekenhuis-medewerkers

Hoe maak je straling zichtbaar?

b) Geiger-Muller teller

een GM -teller gebruik je van 1 of meer radioactieve deeltjes aan te tonen. 1 deeltje geeft 1 tik, door in de Geiger-teller een kort elektrisch stroompje te veroorzaken, bij een spanning van 500V.

Hoe maak je straling zichtbaar?

c) De condensatiekamer

Principe: je maakt een afgesloten ruimte koud, met daarin een verzadigde damp van alcohol. Elk deeltje trekt daarin een condensatiespoor, zoals een vliegtuig hoog in de lucht condensatiestrepen veroorzaakt.  

3. drie soorten straling

𝛼-straling: heliumkernen (dus zonder de elektronen)
𝛽-straling: elektronen die op hoge snelheid worden uitgestraald
𝛾-straling: elektromagnetische straling met hoge energie (korte golflengte, hoge frequentie)

Vanuit de ruimte nog kosmische straling: veel verschillende soorten deeltjes die met ontzettend veel energie de dampkring bereiken, en soms doordringen tot op het aardoppervlak.

4. Stralingsdosis

Als je met het vliegtuig gaat, of gaat skiën hoog in de bergen,

een röntgenfoto of een CT-scan laat maken, Radiotherapie ondergaat,

Eet, slaapt, ademt, rondloopt (achtergrondstraling)

…dan krijgt je lichaam elk jaar een dosis radioactiviteit te verduren.

Stralingsdosis (symbool: D) tellen we officieel in Sievert (Sv); in de praktijk zijn de doses klein, en gebruiker we milliSievert (mSv).

Zelf aan de slag

In ieder geval in de les hebben gemaakt:

voorkennistoets H7 in Pulsar

lezen par. 157 - 159

(kan online, als je toch in Pulsar bent ingelogd)

Maken in je schrift: opdrachten 1, 3, 5, 8, 9 t/m 12