Introductie Beeldaspect Ruimte & opdracht Zwarte Gat - Perspectief tekenen (eenpunts) - 2

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Beeldaspect 

Ruimte

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen, uitleggen en toepassen welke verschillende soorten ruimte suggesties er zijn.  

Ruimtesuggestie

Er zijn verschillende manieren om in een tekening of schilderij ruimte uit te beelden. Door bepaalde trucjes toe te passen lijkt het dan net alsof er ruimte in je werk zit. Dit noem je ruimtesuggestie.

Overlapping

Een object staat voor een ander object. Je weet daardoor dat het object dat overlapt wordt verder naar achter staat.

🎨 Opdracht: Diepte creëren met overlapping

Stap 1: Objecten kiezen

Kies drie tot vijf eenvoudige objecten, zoals bomen, gebouwen, borden, of geometrische vormen.

Bepaal welke objecten dichterbij staan en welke verder weg.

Stap 2: Schetsen

Teken de voorste objecten eerst en laat ze de achterste objecten gedeeltelijk overlappen.

Zorg ervoor dat objecten die verder weg staan kleiner worden getekend.

Stap 3: Schaduwen en details toevoegen

Voeg schaduwen of kleurverloop toe om de diepte te versterken.

Werk met dikkere lijnen of meer details voor objecten op de voorgrond en dunnere lijnen of lichtere tinten voor de achtergrond.

Stap 4: Reflectie

Beantwoord deze vragen:

Waar heb je overlapping gebruikt?

Hoe helpt overlapping om diepte te laten zien?

Wat zou je de volgende keer anders doen om nog meer diepte te creëren?

✏️ Extra uitdaging voor snelle leerlingen:

Maak een landschap met minstens drie lagen: voorgrond, midden en achtergrond.

Gebruik niet alleen overlapping, maar ook kleurperspectief (warmere kleuren vooraan, koelere kleuren achteraan).

Repoussoir

Een repoussoir ontstaat wanneer een grote donkere vorm op de voorgrond de rest naar achteren duwt. Door deze vorm wordt je, als toeschouwer, de afbeelding  ingetrokken.
Vaak steekt de vorm op de voorgrond donker af tegen de lichte achtergrond.

Afsnijding

Een gedeelte van de voorstelling wordt afgesneden door het kader. Hierdoor lijkt het tafereel buiten het schilderij door te lopen, en creër je diepte in je werk.

Groot - Klein

Door grote voorwerpen op de voorgrond te tekenen en kleine voorwerpen op de achtergrond krijg je diepte in je werk.
De grote voorwerpen zijn vaak scherper en de kleine wat vager. 

Atmosferisch perspectief

De kleuren worden naar de achtergrond toe vager. In sommige werken worden ze ook blauwer of groener van kleur.

Coulissewerking

Aan de zijkanten van een tekening of schilderij zijn vormen geplaatst waar je langs kijkt naar achteren toe.
Zoals de coulissen aan de zijkanten van een toneel, of zoals de werking van een kijkdoos. 

Stapeling

De objecten worden in lagen boven elkaar 'gestapeld'. De objecten die laag staan 'lijken' zo dichtbij en de objecten die hoog in de afbeelding staan 'lijken' ver weg. 

Doorkijkje

Je kijkt als toeschouwer door bijvoorbeeld een raam of deur naar binnen of buiten.
Het tafereel wordt hierdoor gedeeltelijk overlapt door bijvoorbeeld een muur of een raam.

 

Lijnperspectief

Wat is lijnperspectief?

Lijnperspectief is een manier om diepte weer te geven in je tekening (of schilderij). 

Je werkt in je tekening met verdwijnpunten (vluchtpunten) op een horizon. 

Bij eenpuntsperspectief breng je alle lijnen samen tot één verdwijnpunt op de horizon. Bij tweepuntsperspectief gebruik je er twee. 

📌 Benodigdheden:

✏️ Potlood

📏 Liniaal

📄 Tekenpapier

🖊 Gum

🔹 Stap 1: Teken de horizon en verdwijnpunt

Trek een horizontale lijn in het midden of bovenaan je papier (dit is de horizon).

Zet een punt op de horizon (dit is het verdwijnpunt).

🔹 Stap 2: Teken de hulplijnen

Trek rechte lijnen vanaf het verdwijnpunt naar de onderkant en zijkanten van je papier.

Dit zijn de hulplijnen die helpen om diepte te laten zien.

🔹 Stap 3: Teken een weg, spoorlijn of gebouwen

Begin met een weg of spoorlijn die smaller wordt richting het verdwijnpunt.

Voeg gebouwen of bomen toe langs de weg. Zorg ervoor dat de lijnen naar het verdwijnpunt lopen.

Voorgrond: Maak objecten groot en gedetailleerd.

Achtergrond: Maak objecten kleiner en minder gedetailleerd.

🔹 Stap 5: Werk af met schaduw en kleur

Voeg schaduw toe om nog meer diepte te creëren.

Werk met lichtere kleuren in de achtergrond en donkerdere kleuren op de voorgrond.

🔹 Stap 4: Voeg details toe

Voorgrond: Maak objecten groot en gedetailleerd.

Achtergrond: Maak objecten kleiner en minder gedetailleerd.

🔹 Stap 5: Werk af met schaduw en kleur

Voeg schaduw toe om nog meer diepte te creëren.

Werk met lichtere kleuren in de achtergrond en donkerdere kleuren op de voorgrond.

Voorbeeld eenpuntsperspectief

Oefening: drie blokken

Teken drie blokken in eenpuntsperspectief. Eén blok ligt onder de horizon, één blok ligt op de horizon en één blok hangt boven de horizon. 

Gebruik een HB-potlood en een liniaal.

Volg het stappenplan op de volgende dia's.

Stap 1

Teken een horizon en zet ongeveer in het midden één verdwijnpunt. 

Stap 2

Teken een vierkant en trek vanuit alle hoekpunten een lijn naar je verdwijnpunt.

Stap 3

Nu moet jouw blok nog 'afgekort' worden. Leg je liniaal op de bovenste lijn van jouw blok en schuif hem iets naar boven. Hier trek je een lijn. 

Stap 4

Trek nu een verticale lijn naar beneden en je eerste blok is klaar!

Stap 5

Maak op dezelfde manier het tweede en derde blok. Let op: Als je boven de horizon werkt, dan zie je de onderkant van jouw blok.

Opdracht

1. Gebruik je A4 liggend.
2. Verdeel je tekenvel in 9 rechte vakken.
3. In het midden schrijf je met mooie letters: RUIMTE / je naam en je klas. Teken ook een achtergrond en kleur het vak netjes in.  Leef je uit!
4. In de andere 8 vakken maak je kleine tekeningen van verschillende beeldaspecten van ruimte. 
5. Kleur alle vakjes netjes in.

Overlapping	Groot-Klein	Atmosferisch perspectief
Afsnijding	RUIMTE Naam klas	Stapelling
Repoussoir	Lijnperspectief	Doorkijkje

Opdracht Perspectief - Het zwarte gat

''Descent into Limbo'' Anish Kapoor

Het kunstwerk ''Descent into Limbo'' van Anish Kapoor is te zien in Museum De Pont in Tilburg.

Vertaald naar het Nederlands betekent: ''afdaling in het ongewisse'' wat afdalen naar het onbekende betekend.

Het zwarte gat

Hoe zou het er bij jou uitzien als je door een zwart gat kon verdwijnen naar een onbekende wereld?

De opdracht

Je gaat je slaapkamer natekenen in 1 punts perspectief. 

In je slaapkamer ga je opzoek naar een gat, waar je doorheen zou kunnen vallen/kruipen/verdwijnen. Alles wat rond is zou dit gat kunnen zijn. Een sleutelgat, een stip op de muur, misschien een gat in je sok..

Het zwarte gat

Heb je een gat gevonden? Teken dit gaatje in je slaapkamer tekening en laat in een tweede tekening zien wat er aan de andere kant van het gat bestaat, gebruik je fantasie! 

Wieweet kom je wel in een wereld waar alles op de kop is, of alles regenboogkleuren heeft, of alleen maar mensen die aan het voetballen zijn.. 

Omdat het jouw fantasie is, is alles goed!

Eindresultaat

Uiteindelijk lever je dus 2 tekeningen in.

1. Tekening slaapkamer in 1-punts perspectief inclusief verdwijn-gat

2. Tekening van je fantasiewereld

materialen die je gebruikt zijn: potlood, liniaal, gum, voor het inkleuren kleurpotloden of pastelkrijt.

Slaapkamer Vincent van Gogh in perspectief

Kamer - 1

Teken een rechthoek op je papier. Houd 8 cm ruimte aan de zijkanten en 2,5 cm aan de bovenkant. De hoogte is 10 cm.

Vandaag: Slaapkamer in 1-punts perspectief

We beginnen vandaag met het tekenen van de slaapkamer. 

We kijken naar de volgende slides als voorbeeld, teken vast mee. Vervolgens kijken we naar een video die stap voor stap uitleg geeft. Je kunt eventueel mee-tekenen.

Kamer - 1

Teken een rechthoek op je papier. Houd 8 cm ruimte aan de zijkanten en 2,5 cm aan de bovenkant. De hoogte is 10 cm.

Kamer - 2

Teken in het midden van de rechthoek een stip (je verdwijnpunt). Teken vanuit het verdwijnpunt een lijn door de hoeken.

Kamer - 3

Nu kun je je kamer gaan inrichten. Waar zitten de ramen en deuren, wat staat er op de vloer en hangt er aan de muur? 

Inspiratie